(Tổ Quốc) -30 năm qua, ngành sân khấu Việt Nam đã mất Lưu Quang Vũ. Nhưng những kịch bản mà ông để lại vẫn làm thổn thức trái tim những khán giả đương đại và cái tên Lưu Quang Vũ vẫn đảm bảo cho các nhà hát bán được vé mỗi khi dựng kịch của ông.
Chưa có ai bù đắp khoảng trống
Năm 2013, kỷ niệm 25 năm ngày mất Lưu Quang Vũ, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam phối hợp với Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VHTTDL) và gia đình đã tổ chức Liên hoan các vở diễn sân khấu được dàn dựng từ kịch bản của Lưu Quang Vũ. Lần đầu tiên, một Liên hoan sân khấu chỉ dành cho một tác giả đã được thực hiện trong lịch sử sân khấu Việt Nam. Và cũng lâu lắm, những người làm nghề mới chứng kiến những đêm diễn sân khấu chật kín khán giả.
 30 năm qua, chưa có ai lấp được "khoảng trống" mà Lưu Quang Vũ để lại trong nền sân khấu Việt Nam |
30 năm kể từ khi kịch tác gia Lưu Quang Vũ xa rời “cõi tạm”, công chúng hôm nay vẫn thích thú theo dõi những vở kịch của ông. Các nhà hát dựng kịch Lưu Quang Vũ không bao giờ lo thiếu khán giả. Danh xưng “Nhà viết kịch xuất sắc của thời kỳ hiện đại”, cho đến hôm nay, vẫn chưa ai vượt được qua Lưu Quang Vũ.
Thời gian qua những tác phẩm của ông vẫn được các đơn vị từ Chèo, Cải lương, Rối, Dân gian kịch và đặc biệt là sân khấu Kịch Việt Nam ở các đơn vị nghệ thuật Trung ương, Hà Nội, lực lượng vũ trang và các địa phương luôn khai thác dàn dựng. Đặc biệt, tại Liên hoan Sân khấu Kịch nói chuyên nghiệp toàn quốc 2018 vở “Hoa cúc xanh trên đầm lầy” của Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng vừa đạt Huy chương Vàng.
Theo NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân Khấu Việt Nam “Cho đến hôm nay, sau hơn 30 năm, có thể khẳng định Lưu Quang Vũ là nhà viết kịch, có số lượng tác phẩm gây chấn động dư luận nhất Việt Nam. Sự ra đi đột ngột của “Hiện tượng Lưu Quang Vũ”, sân khấu Việt Nam vẫn chưa có tác giả nào bù đắp trong khoảng trống mà Lưu Quang Vũ để lại. Nhưng chúng ta vẫn có Vũ ở bên mình. Lịch sử sân khấu Việt Nam sẽ dành những trang đẹp nhất để nói về nhà viết kịch Lưu Quang Vũ”.
Cũng theo NSND Lê Tiến Thọ, Lưu Quang Vũ ra đi ở tuổi 40, nhưng những tháng năm ngắn ngủi của đời mình, ông đã sống, lao động miệt mài thắp lên ngọn lửa sáng tạo. Cho đến hôm nay sau 30 năm, xa Vũ, chúng ta vẫn thấy ngọn lửa ấy ngày càng sáng hơn, và như vậy những người thân của Lưu Quang Vũ được an ủi, khi ông “đi xa” vẫn đón nhận được tình cảm yêu mến của bạn bè, công chúng đối với người nghệ sĩ tài hòa. “Ngọn lửa (Vũ – Lưu Quang) luôn thắp sáng trong nền sân khấu cách mạng Việt Nam”- NSND Lê Tiến Thọ nhấn mạnh.
 Chỉ trong 10 năm sáng tác, Lưu Quang Vũ đã để lại 50 kịch bản sân khấu |
PGS.TS Lưu Khánh Thơ, em gái nhà viết kịch Lưu Quang Vũ cũng chia sẻ: “Chọn cho mình con đường viết kịch, Lưu Quang Vũ đã tìm ra lối đi ngắn nhất để đến với công chúng khán giả, để có dịp được bộc lộ những gì mình đang ấp ủ. Mỗi một vở kịch là một mặt cắt của hiện thực. Ở đó hiện lên những số phận, những cảnh đời khác nhau. Có niềm vui, nỗi buồn, có khổ đau, hạnh phúc. Ngòi bút của anh khi đau đớn xót xa, lúc thâm trầm sâu lắng, khi mạnh mẽ đanh thép, lúc nghiệt ngã chua cay hoặc cao giọng phê phán. Anh gửi gắm trong đó những tâm tư, tình cảm, khát vọng, những trăn trở về tình yêu, hạnh phúc, những suy tư về lẽ sống, lẽ làm người, cả những dự cảm về sự sống và cái chết…”.
Cũng theo PGS.TS Lưu Khánh Thơ, Lưu Quang Vũ có thể biến mọi đề tài thành kịch. Những câu chuyện thường nhật tưởng chừng chẳng mấy ai quan tâm qua ngòi bút của anh bỗng mang một ý nghĩa sâu sắc. Anh viết một cách nhẹ nhàng, tự nhiên, không to tát hay khiên cưỡng. Kịch của anh là tiếng nói của những thường gặp: một ông giám đốc, một chị công nhân, một bác sĩ, có cả kẻ lang thang, người say rượu, người bán hàng rong… Muôn mặt đời thường đều có thể đi vào tác phẩm và trở thành những điển hình nghệ thuật truyền tải những thông điệp về cuộc sống. Nét nổi bật trong nhiều vở kịch là sự vui hóm trong tính cách của các nhân vật mà người ta có thể bắt gặp ở nhiều nơi và có khi gặp ngay trong chính bản thân mình. Người ta đến với sân khấu không chỉ để thưởng thức nghệ thuật mà còn để sống cùng với những gì đang diễn ra, tìm lời giải đáp cho những vấn đề đang được quan tâm. Do đó, sân khấu là nơi giúp anh thể hiện nhanh nhất tư tưởng và những trăn trở của mình. Kịch Lưu Quang Vũ đi thẳng vào những vấn đề nóng bỏng nhất, tươi rói nhất. Các nhân vật như thể từ cuộc đời mà bước lên sàn diễn. Sân khấu trở thành diễn đàn để trao đổi, bàn luận, giao lưu giữa tác giả và khán giả.
Sức hấp dẫn mang tên “Lưu Quang Vũ”
NSND Doãn Châu thì đặt câu hỏi: Với hàng chục kịch bản ra đời luôn được sự đón nhận nhiệt tình của công chúng cả nước, một câu hỏi được đặt ra với mỗi chúng ta là: Vì sao tác giả Lưu Quang Vũ lại được yêu mến đến như vậy ?
Và câu trả lời chỉ đơn giản là những kịch bản đó hay, hấp dẫn trong câu chuyện kịch và quan trọng nhất là đã đánh trúng vào tâm lý, giải quyết được những vấn đề bức xúc của xã hội mà chưa có ai nói thay được tiếng nói của đại đa số người dân trong bối cảnh nước nhà khi đó còn loay hoay giữa thời kỳ bao cấp chuyên sang một mô hình xã hội mới…
 Khán giả hôm nay vẫn luôn yêu thích những vở kịch của Lưu Quang Vũ |
Cũng theo NSND Doãn Châu, là tác giả dám xông pha vào lĩnh vực vô cùng “nhạy cảm” của xã hội lúc đó. Lưu Quang Vũ gần như một “hiệp sĩ” dấn thân vào một cuộc chiến giữa cái cũ và cái mới với một tấm lòng khát khao cháy bỏng để dùng ngòi bút của mình góp phần thay đổi của đất nước, mang lại sự công bằng, ấm no hạnh phúc cho mọi nhà. Chính vì vậy nên kịch bản của ông luôn có sự tìm tòi về nội dung, hình thức, cấu trúc… để làm sao vở diễn đến được với công chúng và điễn tả được tốt nhất những gì mình muốn nói, cần nói… “Và từ đó cũng đặt ra những thách thức cho đội ngũ những người làm vở mỗi khi cầm trên tay kịch bản của Lưu Quang Vũ”- NSND Doãn Châu khẳng định.
Có thể nói, nhiều năm đã trôi qua, những tác phẩm của Lưu Quang Vũ vẫn đầy sức sống trên sân khấu Việt Nam và trong lòng người xem bởi nó vẫn còn nguyên tính thời đại, thể hiện tâm tư nguyện vọng, trăn trở về cuộc sống. Xem tác phẩm của ông, người ta vẫn thấy đâu đây trong xã hội này những con người, những câu chuyện, tính cách, những biến cố và cách xử lý vấn đề đang hiện hữu, cũng như giúp công chúng hôm nay nhìn lại tầm vóc của một tác giả đã góp sức đưa nền sân khấu Việt Nam đạt đến một đỉnh cao mà cho đến nay nhiều người vẫn còn mơ ước. Tác phẩm của nhà viết kịch Lưu Quang Vũ là lời nói hộ những trăn trở của hàng triệu người Việt Nam về lòng mong ước vào công cuộc đổi mới của đất nước./.
