Vyacheslav Tikhonov, huyền thoại của “17 khoảnh khắc mùa xuân”

(Toquoc)-Cái tên Vyacheslav Tikhonov gắn liền với bộ phim kinh điển của điện ảnh Nga “Mười bảy khoảnh khắc mùa xuân”  đã ghi dấu ấn sâu đậm không chỉ trong lòng người dân Nga mà còn với nhiều thế hệ khán giả trên toàn thế giới.

Nghệ sĩ nhân dân Liên Xô Vyacheslav Tikhonov sinh ngày 8/2/1928 ở thành phố Pavlovsky Posad vùng Moskva. Tên tuổi của ông đã gắn liền với nhiều bộ phim nổi tiếng của điện ảnh Nga, nhưng với nhiều người, vai diễn Isaev của ông-một chiến sĩ tình báo Xô Viết hoạt động dưới vỏ bọc đại tá phát xít Đức Stirlitz trong bộ phim “Mười bảy khoảnh khắc mùa xuân” để lại ấn tượng sâu sắc hơn cả. Nội dung phim tập trung vào hoạt động của chiến sĩ tình báo Stirlitz trong mười bảy ngày cuối cùng trước khi chiến tranh thế giới lần thứ hai kết thúc.

"Mười bảy khoảnh khắc mùa xuân", bộ phim gắn với vai diễn để đời của Vyacheslav Tikhonov

Với vai diễn này, Tikhonov đã khắc họa thành công một hình ảnh điển hình cho người chiến sĩ Xô Viết hào hoa, lịch lãm và chiến đấu hết mình vì Tổ Quốc. Ông đã thể hiện vai diễn này sống động đến mức nhiều khán giả Nga chỉ quen gọi ông với cái tên Stirlitz hay Isaev, tên của sĩ quan tình báo Xô Viết trong bộ phim “Mười bảy khoảnh khắc mùa xuân” chứ không phải tên thật của ông. Bộ phim này cũng đánh dấu bước ngoặt trong sự nghiệp của ông, đưa Tikhonov lên đỉnh vinh quang của một người diễn viên: trở thành NSND Liên Xô (cũ), nhận nhiều giải thưởng, huân chương và là thần tượng của hàng triệu khán giả nước Nga và trên thế giới. Thậm chí, vinh quanh và sự nổi tiếng đến từ bộ phim đã có lúc khiến ông cảm thấy buồn lòng vì người ta chỉ nhắc đến tên ông gắn liền với vai diễn Stirlitz. Con gái ông đã từng kể lại: “Có thời kỳ bố tôi mệt mỏi vì niềm vinh dự này. Tôi nghĩ diễn viên nào cũng không vui khi chỉ được khán giả nhớ có mỗi một vai. Có những lúc, điều này khiến bố tôi bực bội”.

Vyacheslav Tikhonov đã xây dựng nên một hình tượng người chiến sĩ Xô Viết hào hoa, lịch lãm và quả cảm

Là một diễn viên nổi tiếng của điện ảnh Nga, nhưng Vyacheslav Tikhonov lại xuất thân không phải trong một gia đình dòng dõi nghệ thuật mà lớn lên trong gia đình công nhân: bố là một kỹ sư cơ khí ở nhà máy dệt, còn mẹ là người nuôi dạy trẻ tại vườn trẻ. Dù chấp nhận vào học trường nghề để làm yên lòng cha, nhưng cậu bé Tikhonov hồi đó vẫn nuôi dưỡng ước mơ trở thành diễn viên. Và giấc mơ ấy đã trở thành hiện thực khi Tikhonov quyết định thi vào trường Đại học nghệ thuật điện ảnh toàn Liên Xô (VGIK). Dù ban đầu anh không được nhận vào trường, nhưng có lẽ mối duyên nghệ thuật đã khiến cho anh có cơ hội trở thành học trò của giáo sư B.V.Bibikov của VGIK. Vị giáo sư đã sớm nhìn ra tố chất diễn viên của Tikhonov nên đã nhận anh vào học dự thính.

Sự thành công liên tiếp trong sự nghiệp của Tikhonov sau đó đã chứng minh quyết định của giáo sư B.V.Bibikov là sáng suốt. Vai diễn đầu đời của Tikhonov là chàng thanh niên Voliđia Osmukhin trong phim “Đội cận vệ thanh niên” của đạo diễn Sergey Seraphimov (1948) đã gây ấn tượng khá mạnh mẽ với dư luận. Bộ phim này đã tạo nên nguồn cảm hứng sáng tạo không chỉ cho V.Tikhonov, mà còn cả một thế hệ các diễn viên tài năng của nước Nga như: Inna Makarova, Sergej Gurzo, Nonna Mordjukova, Viktor Hohrjakov, Klara Luchko, Sergej Bondarchuk... Bộ phim cũng đánh dấu bước trưởng thành của một thế hệ diễn viên trẻ - những người sau này trở thành diễn viên trụ cột cho điện ảnh nước Nga thời bấy giờ. Năm 1957, ông chính thức trở thành diễn viên của Xưởng phim mang tên Maksim Gorki và ngay sau đó được mời đóng bộ phim "Chuyện xảy ra ở Penkovo" của đạo diễn Stanislav Rostovsky với vai diễn rất thành công là anh công nhân máy kéo Matvây Morozov. Vai diễn này đem lại cho Tikhonov sự công nhận của giới nghệ sĩ và sự mến mộ của khán giả cả nước bởi anh đã thể hiện một cách chân thật tính cách trữ tình, sâu sắc và sự tinh tế của một chàng thanh niên nông thôn, góp phần khắc hoạ thành công hình ảnh người đoàn viên Komxomon kiểu mới.

Tikhonov trong vai công tước Andrey Bolkonsky trong phim “Chiến tranh và Hòa bình”

Sau sự thành công của bộ phim này, Tikhonov đã được phân nhiều vai diễn đa dạng gây nhiều ấn tượng trong các phim "Những ngôi sao tháng Năm", "Trên bảy ngọn gió", "Cơn khát", Hoa tiêu Panin", "Hai cuộc đời", "Bi kịch lạc quan".

Tuy nhiên, dấu ấn quan trọng trong sự nghiệp diễn viên của Tikhonov phải kể đến vai diễn công tước Andrey Bolkonsky trong phim “Chiến tranh và Hòa bình” của đạo diễn lừng danh Sergey Bonđarchuk. Dù quá trình đóng phim đã xảy ra nhiều khúc mắc giữa Tikhonov và đạo diễn gạo cội Sergey Bonđarchuk, người nổi tiếng nghiêm khắc và khắt khe, nhưng bộ phim đã gặt hái thành công vang dội với giải Oscar 1969 cho phim nước ngoài hay nhất và vai diễn của Tikhonov-Bolkonsky đã nhận được vô số lời khen ngợi của khán giả và cả giới phê bình điện ảnh. Ngay khi đang ở đỉnh cao của sự nghiệp lúc ấy, vì nhiều lý do, Vyacheslav Tinkhonov đã quyết định giã từ màn bạc, chỉ tập trung vào sân khấu. Nhưng lời mời của nữ đạo diễn Tatyana Lioznova với vai diễn bộ phim truyền hình nhiều tập “Mười bảy khoảnh khắc mùa xuân” (1973) đã khiến ông thay đổi quyết định. Và chính bộ phim này đã đem đến vai diễn để đời của ông, khiến Tikhonov trở thành huyền thoại của điện ảnh Nga, huyền thoại của Xô Viết. Vai diễn nhà tình báo Xô viết Isaev hoạt động dưới vỏ bọc đại tá phát xít Đức Stierlitz đã khiến ông trở thành thần tượng của hàng triệu khán giả nước Nga và thế giới, đem lại cho ông NSND Liên Xô (1974), Giải thưởng Nhà nước Liên bang Nga (1976), Anh hùng lao động Xã hội chủ nghĩa (1982) và trở thành ngôi sao điện ảnh nổi tiếng nhất từ trước tới nay ở Liên Xô.

Không chỉ là một nghệ sĩ lớn với nhiều vai diễn nổi tiếng, Tikhonov còn là tấm gương về sự giản dị, khiêm nhường.

Sau bộ phim này, Tikhonov còn tham gia đóng nhiều phim khác về đề tài Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại như bộ phim ba tập "Mặt trận không cánh quân", "Mặt trận sau đường chiến tuyến", "Mặt trận trong hậu phương quân địch", phim "Họ chiến đấu vì Tổ quốc" của đạo diễn Bonđarchuk. Năm 1977, ông cũng đã rất thành công trong vai chính bộ phim "Bim trắng tai đen" của đạo diễn Rostovsky, sau đó là nhiều phim khác nữa như “ TASS được quyền tuyên bố”, “Câu chuyện châu Âu”, “Giết Rồng”, "Bị mệt mỏi bởi mặt trời" v.v... Tuy nhiên, chưa có vai diễn nào vượt qua được sự thành công và cái bóng khổng lồ của vai chiến sĩ tình báo Xô Viết Stierlitz của Tikhonov.

Năm 1993, ông được nhận giải thưởng lớn "Tráng sĩ vàng" tại Liên hoan phim quốc tế lần thứ 2 của các dân tộc Xlavơ và Chính thống giáo. Năm 2003, Tikhono được Tổng thống Nga Vladimir Putin trao tặng Huân chương Cống hiến Quốc gia hạng III. Thậm chí, đạo diễn Rostovsky đã làm một bộ phim tài liệu về nghệ sĩ nhân dân Tikhonov mang tên "Nghề nghiệp - diễn viên điện ảnh" ghi nhận những đóng góp, cống hiến không mệt mỏi của ông cho sự nghiệp điện ảnh nước Nga.

Không chỉ là một nghệ sĩ lớn đã thể hiện xuất sắc các vai diễn của mình, trong đời thực Tikhonov là một con người giản dị, khiêm nhường và sâu sắc. Cuộc sống riêng tư của Tikhonov cũng không ồn ào như những vai diễn của ông mà khá tĩnh lặng với những nốt trầm buồn.

Tikhonov và con gái Anna, con trai Vladimir và người vợ cũ Nonna Mordyukova

Ông kết hôn hai lần, nhưng người ta nhắc đến nhiều nhất là mối tình giữa ông và nữ diễn viên Nonna Mordyukova - người đã đóng cùng ông trong phim “Đội cận vệ trẻ”. Hai người có với nhau một con trai là Vladimir, nhưng hôn nhân của họ đã kết thúc sau 13 năm chung sống. Sau khi chia tay, hai người cắt đứt mọi mối quan hệ nhưng vẫn để lại sự nuối tiếc trong lòng cả hai cho đến tận cuối đời. Cú sốc này cũng đã ảnh hưởng xấu tới người con trai duy nhất của Tikhonov. Dù cũng có ngoại hình đẹp và trở thành một diễn viên, nhưng Vladimir đã sớm sa vào nghiệp ngập và qua đời khi mới 40 tuổi vì chích thuốc quá liều. Sau khi chia tay Nonna Mordyukova, năm 1968, Tikhonov lấy một phiên dịch viên tên là Tamara và có một cô con gái tên Anna. Những năm cuối đời, ông sống giản dị bên người thân ở ngoại ô Moska.

Ngày 4/12, Vyacheslav Tinkhonov đã vĩnh viễn ra đi ở tuổi 81, khép lại sự nghiệp vang dội với những thành công và cống hiến cho nền điện ảnh Xô Viết, nhưng tên tuổi của ông mãi mãi vẫn là huyền thoại trong lòng những người dân Nga và người hâm mộ trên toàn thế giới. Có thể nói, Vyacheslav Tinkhonov đã sống một cuộc đời không uổng phí!./.

L.Minh (tổng hợp)