Bản đồ phát triển của tiền điện tử trên khắp thế giới

Việc chấp nhận tiền số trên toàn cầu đã tăng vọt 881% trong năm ngoái, với Việt Nam, Ấn Độ và Pakistan vững vàng ở các vị trí dẫn đầu, theo dữ liệu mới từ Chainalysis.

Đây là năm thứ hai công ty dữ liệu blockchain này công bố Chỉ số Chấp nhận Tiền điện tử Toàn cầu, xếp hạng 154 quốc gia theo các chỉ số như khối lượng thương mại trao đổi ngang hàng, thay vì khối lượng giao dịch tổng - vốn thường thiên vị các quốc gia phát triển có việc mua vào tiền số chuyên nghiệp và có tính tổ chức cấp độ cao.

Chainalysis cho biết mục đích của chỉ số là thể hiện sự chấp nhận tiền ảo của “những người bình thường” và “tập trung vào các trường hợp sử dụng liên quan đến giao dịch và tiết kiệm cá nhân, thay vì thương mại và đầu cơ”. Các chỉ số được tính trọng số để bao hàm mức giàu có của một người bình thường cũng như giá trị của đồng tiền nói chung tại các quốc gia cụ thể.

Phần lớn trong top 20 quốc gia là các nền kinh tế mới nổi như Togo, Colombia và Afghanistan.

Top 20 quốc gia dựa trên ba chỉ số: Tổng hoạt động tiền điện tử, hoạt động giao dịch của người dùng không chuyên nghiệp, và khối lượng thương mại trao đổi ngang hàng. Tất cả đều được điều chỉnh theo sức mua tương đương trên đầu người.

Trong khi đó, Mỹ trượt từ vị trí thứ 6 xuống thứ 8, còn Trung Quốc với việc “đàn áp” tiền số hồi mùa xuân vừa qua đã tụt từ thứ 4 xuống thứ 13.

Chainalysis lý giải mức độ chấp nhận ngày càng tăng ở các thị trường mới nổi bằng một số yếu tố chính

Đầu tiên là các quốc gia như Kenya, Nigeria, Việt Nam và Venezuela có khối lượng giao dịch khổng lồ trên các nền tảng ngang hàng hay P2P, khi được điều chỉnh theo sức mua tương đương trên đầu người và dân số sử dụng Internet.

Chainalysis báo cáo rằng nhiều người dân sử dụng các sàn giao dịch tiền số P2P làm bước đệm chính của họ sang tiền điện tử, thường là do họ không thể tiếp cận các sàn giao dịch tập trung.

Báo cáo cũng cho biết nhiều cư dân của các quốc gia này chuyển sang tiền điện tử để bảo toàn tiền tiết kiệm của họ khi đối mặt với sự mất giá của tiền tệ, cũng như để gửi và nhận tiền xuyên biên giới và thực hiện các giao dịch kinh doanh.

Matt Ahlborg, một nhà phân tích dữ liệu ngang hàng, nói với CNBC rằng Việt Nam là một trong những thị trường hàng đầu của Bitrefill, một công ty giúp khách hàng sống nhờ tiền ảo bằng cách dùng Bitcoin mua thẻ quà tặng.

Giám đốc nghiên cứu Kim Grauer của Chainalysis, người biên soạn báo cáo, cho biết: “Việt Nam nổi bật với tôi vì đã thống trị chỉ số này”.

“Chúng tôi đã nghe nói từ các chuyên gia rằng người dân Việt Nam có lịch sử chơi cá cược, trong khi những người trẻ tuổi và am hiểu công nghệ không hay dùng tiền của mình để đầu tư vào một quỹ ETF truyền thống - cả hai lý do đều thúc đẩy việc áp dụng tiền điện tử”, theo Grauer.

Nigeria lại là một câu chuyện khác, Grauer nói. “Nước này có một thị trường thương mại khổng lồ dành cho tiền số. Ngày càng có nhiều hoạt động thương mại được thực hiện trên đường ray của tiền điện tử, bao gồm cả thương mại quốc tế với các bên đối tác ở Trung Quốc”.

Theo Boaz Sobrado, một nhà phân tích dữ liệu công nghệ tài chính (fintech) tại London, những quốc gia xếp hạng hàng đầu này có một điểm chung khác. Ông nói: “Nhiều nươc trong số này có các biện pháp kiểm soát vốn hoặc một lượng dân xuất cư và nhập cư mạnh mẽ”.

Hãy ví dụ với Afghanistan, một đất nước hiện đang rơi vào tình trạng hỗn loạn do cuộc lật đổ chính phủ gần đây của Taliban.

“Afghanistan nằm trong top đầu là hợp lý từ quan điểm kiểm soát vốn, bởi rất khó để chuyển tiền ra và vào”, Sobrado cho biết.

Sự điều chỉnh về sức mua tương đương và tổng sản phẩm quốc nội cũng có thể đã nâng cao thứ hạng của nước này, vì Afghanistan là một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới.

Các nhà phân tích lưu ý rằng việc đo lường mức độ chấp nhận tiền điện tử ở cấp cơ sở là không hề dễ dàng.

“Phương pháp luận này có một điểm mù rất lớn,” Sobrado nói. “Không giống như nhiều quốc gia khác, các quốc gia đang bị trừng phạt không có dữ liệu tốt và rõ ràng về thị trường P2P”.

Do đó, ông tin rằng các quốc gia bị trừng phạt như Cuba sẽ bị đánh giá thấp hơn, đơn giản vì khó theo dõi các giao dịch ở đó hơn.

Ahlborg cho biết không có cách nào hoàn hảo để đo lường mức độ chấp nhận tiền điện tử toàn cầu trên đầu người, nhưng chỉ số này là “một trong những chỉ số tốt nhất mà chúng ta có”.