Cần có giải pháp cho căn bệnh “sợ trách nhiệm”

Tại sao từ trước tới nay không xuất hiện hiện tượng cán bộ sợ trách nhiệm?

Là đại biểu đầu tiên phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Đoàn ĐBQH tỉnh Trà Vinh) bày tỏ vui mừng trước những kết quả đạt được ở lĩnh vực kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh quốc phòng của đất nước trong năm 2022 và những tháng đầu năm 2023.

Theo đại biểu, bên cạnh những kết quả đã đạt được cũng tồn tại một số hạn chế nhất định cần sớm khắc phục như trong báo cáo của Chính phủ. Đại biểu Trần Quốc Tuấn bày tỏ sự quan tâm đặc biệt đến nội dung hạn chế về một bộ phận cán bộ, công chức còn chưa quyết liệt, né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, gây ách tắc, làm cản trở sự phát triển của đất nước.

"Tại sao từ trước tới nay không xuất hiện hiện tượng cán bộ có tâm lý, sợ trách nhiệm mà đến nay mới xuất hiện?" - đại biểu đặt vấn đề cho rằng, không những thế, tình trạng này còn lan rộng từ Trung ương đến địa phương và tiếp tục lan rộng từ khu vực công đến khu vực tư. Do vậy cần phải xác định được nguyên phát của căn bệnh này thì mới có thể điều trị bệnh một cách hiệu quả.

Đại biểu cho rằng cần phân hóa, phân định rõ một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm ấy gồm những kiểu cán bộ nào và nguyên nhân nào dẫn đến sự tồn tại của một bộ phận cán bộ sợ trách nhiệm như thế. Có như vậy mới tìm ra được giải pháp khắc phục kịp thời, hiệu quả.

Từ thực tiễn phản ánh, đại biểu cho rằng có hai nhóm cán bộ: Một là cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, cán bộ né tránh, sợ trách nhiệm, đùn đẩy, sợ sai, cán bộ không muốn làm vì không có lợi ích gì. Hai là những cán bộ sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm.

Đại biểu cũng phân tích các nguyên nhân dẫn tới tình trạng cán bộ suy thoái về tư tưởng chính trị, né tránh, sợ sai, sợ trách nhiệm, không muốn làm vì không có lợi ích riêng. Với nhóm cán bộ này có thể khắc phục được ngay. Vì từ trước đến nay, trong bất kỳ thời điểm nào hay bất kỳ cơ quan, đơn vị, địa phương nào cũng tồn tại một số ít cán bộ có bản chất như thế. Vấn đề là đơn vị đó có nhận diện được hay không, khi nhận diện được thì xử lý thế nào.

"Tôi cho rằng ngay trong thời điểm dầu sôi lửa bỏng thì giải pháp cấp thiết cần phải làm ngay là ưu tiên thay thế những cán bộ đó bằng những cán bộ tốt, những người có đủ tâm huyết và trách nhiệm. Chúng ta không thiếu những cán bộ tốt", ông Tuấn nói và lấy ví dụ như trong bóng đá, huấn luyện viên trưởng vì sự phát triển của cả đội bóng, vì màu cờ sắc áo mà họ sẵn sàng thay người khi quan sát thấy cầu thủ của mình thi đấu kém hiệu quả.

Cán bộ sợ sai là trở lực gây tắc nghẽn công việc trong toàn hệ thống

Về nhóm cán bộ sợ vi phạm pháp luật nên không dám làm, đại biểu cho biết đây là phần chiếm số đông. Đây là trở lực gây tắc nghẽn công việc trong toàn hệ thống. Họ lo sợ vi phạm vì xuất phát từ hai nguyên nhân chính.

Nguyên nhân thứ nhất là một số văn bản quy phạm pháp luật, các văn bản dưới luật còn thiếu đồng nhất, khó thực hiện. Điển hình như cùng một nội dung quy định nhưng lại có hai cách hiểu khác nhau; cùng một nội dung công việc nhưng lại có hai văn bản dưới luật, hướng dẫn thực hiện không đồng nhất, không biết làm thế nào cho đúng.

Nguyên nhân thứ hai được đại biểu nhắc đến là công tác thanh tra, kiểm tra ngày càng đi vào thực chất. Cùng với đó công tác phòng chống tham nhũng, tiêu cực ngày càng được triển khai quyết liệt, ngày càng hiệu quả.

Nhiều vụ việc vi phạm pháp luật từ nhiều năm trước, đến nay được phát hiện, xử lý hình sự. Chính từ những vụ án này làm cho cán bộ lo sợ vì họ từng làm những công việc tương tự vào những thời điểm trước đây.

Đại biểu Trần Quốc Tuấn kiến nghị Quốc hội, Chính phủ cần quan tâm tập trung nghiên cứu, rà soát, sửa đổi, bổ sung đầy đủ các nội dung quy định của pháp luật, đặc biệt là các văn bản dưới luật, đảm bảo tính chặt chẽ, thống nhất, dễ áp dụng để các địa phương, đơn vị, tổ chức, cá nhân khi trận tiến vào đó là có thể triển khai thực hiện được ngay.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền nhiều hơn nữa như Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần chỉ đạo nhưng đến nay vẫn chưa có chuyển biến. Nếu thực hiện tốt công việc này sẽ giảm bớt áp lực, gánh nặng cho các cơ quan cấp trên, đồng thời tăng cường trách nhiệm cho các địa phương và cơ quan cấp dưới.

Muốn vậy, cần xác định việc nào thuộc trách nhiệm của địa phương, mạnh dạn phân quyền cho địa phương làm, địa phương sẽ chịu trách nhiệm trước pháp luật. Đồng thời, tiếp tục tăng cường kiểm tra, giám sát để hướng dẫn, nhắc nhở, đôn đốc thực thi công vụ có hiệu quả.

Cấp thiết phải vượt qua được căn bệnh né tránh, sợ trách nhiệm

Phát biểu tại phiên thảo luận, đại biểu Đặng Xuân Phương (Đoàn ĐBQH tỉnh Nghệ An) cho biết, Kỳ họp thứ 5 của Quốc hội đang diễn ra với sự trông đợi của cử tri và Nhân dân cả nước về những việc cần làm và phải làm khẩn trương hơn, quyết liệt hơn của hệ thống chính trị.

Đó không chỉ là đòi hỏi đến từ công cuộc đấu tranh phòng chống tham nhũng, tiêu cực; là yêu cầu phải khắc phục cho được những bất cập, hạn chế trong tổ chức thực thi pháp luật; là tính cấp thiết phải vượt qua được căn bệnh né tránh, sợ trách nhiệm, thói vô cảm đang có xu hướng lan nhanh trong nền công vụ.

Theo đại biểu Đặng Xuân Phương, điều cấp bách và thuyết phục nhất lúc này chính là đường lối giải quyết đúng đắn bài toán kinh tế của đất nước. Làm sao để việc thực thi các chính sách kinh tế - xã hội, cân nhắc hợp lý giữa các mục tiêu ngắn hạn và dài hạn.

Chỉ rõ những kết quả tình hình kinh tế - xã hội, cùng với những tác động trong và ngoài nước, đại biểu Đặng Xuân Phương cho hay, qua thảo luận ở tổ, các đại biểu Quốc hội đều băn khoăn, trăn trở về việc hoàn thành các mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức 6,5%.

Đại biểu Đặng Xuân Phương cho rằng, trong công tác chỉ đạo, điều hành vĩ mô của Chính phủ, cần kiên trì quan điểm đã được Đảng ta đề ra trong Văn kiện Đại hội 13. Đó là tiếp tục đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế, cơ cấu lại, nâng cao hiệu quả đầu tư, nhất là đầu tư công; cơ cấu lại phát triển lành mạnh các loại thị trường, trong đó quan trọng nhất là cơ cấu lại thị trường bất động sản, đất đai và các tài nguyên khác theo hướng sử dụng hợp lý, tiết kiệm, hiệu quả.

Đại biểu Đặng Xuân Phương kiến nghị trên cơ sở dự báo kinh tế cần có khuyến cáo để các doanh nghiệp và hộ gia đình chủ động hạn chế đầu tư, mở rộng năng lực sản xuất; cần tổ chức lại sản xuất theo hướng sử dụng lao động luân phiên, hạn chế việc sa thải đột ngột gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của người lao động; xây dựng hệ thống chỉ tiêu cảnh báo đối với các ngành nghề dư thừa năng lực có nguy cơ suy thoái trong dài hạn.

Cần tập trung nguồn lực cho giải quyết nhu cầu ăn ở, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần và nhu cầu học tập cho tầng lớp công nhân, cán bộ, công chức, viên chức, nhất là của những người trẻ tuổi mới đi làm.

Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi số cấp doanh nghiệp và các cấp chính quyền địa phương theo lộ trình và mục tiêu có sự kiểm soát chặt chẽ, tránh tình trạng tự pháp đẩy mạnh việc đào tạo nghề đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số.

Đẩy nhanh tốc độ giải ngân vốn đầu tư công cho các cơ sở hạ tầng quốc gia như các công trình giao thông vận tải trọng điểm. Đồng thời quan tâm hơn đến đầu tư, cải tạo, nâng cấp kết hợp đầu tư mới, các thiết chế văn hóa, thể thao, hệ thống y tế cơ sở đáp ứng nhu cầu của các khu vực có quy mô liên xã.

Đặc biệt quan tâm thực thi chính sách thúc đẩy học tập suốt đời để tạo ra cơ hội sáng tạo việc làm mới cho người dân, nhất là bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đang đặt ra thách thức cho các nước đang phát triển.