Chánh án Nguyễn Hòa Bình: Hòa giải về mặt bản chất là khơi dậy lòng vị tha

Linh hoạt trong biện pháp hòa giải

Theo ý kiến của một số đại biểu Quốc hội, ngoài việc hòa giải ở trong cơ quan Tòa án thì có thể ở ngoài Tòa án nhưng phải có sự thỏa thuận của 2 bên.

Vấn đề này, ông Nguyễn Hòa Bình cho rằng, hòa giải về mặt bản chất là tác động vào tâm lý của các bên tranh chấp, làm sao khơi dậy lòng vị tha, sự cao thượng và hướng thiện, sẵn sàng chia sẻ khó khăn và không có cố chấp. Cho nên việc tác động này thông thường là lần lượt các bên và chủ yếu là tác động vào bên đi kiện, tức là bên nguyên.

“Ví dụ, như hai bên nợ nần nhau, bên khó khăn không trả được, bên đi đòi đâm đơn kiện thì chủ yếu tác động vào bên đi đòi, bên kiện, làm sao người ta chia sẻ khó khăn của bên bị và người ta chấp nhận bỏ phần lãi suất hoặc giảm bớt một phần, thu lại một phần và 2 bên thỏa thuận với nhau” - ông Bình nêu dẫn chứng cụ thể.

Ông Bình lấp tiếp một dẫn chứng, 2 vợ chồng trục trặc, ly hôn vì cô vợ phát hiện được anh chồng có vi phạm gì đó về mặt đạo đức thì chủ yếu tác động chia sẻ, vị tha vì các con.

“Người ta có thể rủ nhau lên chùa nhờ hòa thượng nói thêm, những việc này chỉ cần một bên thôi chứ không nhất thiết phải 2 bên dẫn nhau lên chùa. Việc như vậy đặt ra câu chuyện phải có sự thống nhất của cả hai bên thì hết sức khó khăn. Đây là một giải pháp hết sức linh hoạt” - ông Nguyễn Hòa Bình nói.

Hòa giải viên có bổn phận giữ bí mật

Theo Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình, nguyên tắc bảo đảm bí mật của câu chuyện hòa giải là nguyên tắc bao trùm của chế định này.

“Đôi khi người ta thổ lộ tâm tình với hòa giải viên những điều thầm kín trong lòng, tại sao người ta ly hôn, tại vì ông này có cái này, bà này thế này, những việc như thế không thể mang ra để thành câu chuyện đàm tiếu” - ông Bình nhấn mạnh.

Chánh án TANDTC nêu thêm dẫn chứng, khi chia tài sản người ta cũng không muốn nói là gia đình người ta có bao nhiêu tiền, ra Tòa thì tất cả phải phải được công khai, đất bao nhiêu, nhà bao nhiêu, tiền bao nhiêu, cổ phần cổ phiếu bao nhiêu, nhưng chế định này người ta không muốn cho nên khi người ta đã chia sẻ thông tin với hòa giải viên thì tất cả những thông tin về mặt đời tư thì bổn phận của hòa giải viên phải giữ bí mật cho người ta.

“Đây là những yêu cầu về bí mật, là nguyên tắc rất lớn. Bản thân ông thẩm phán cũng không được phép biết về nội dung của việc chia sẻ này. Chính vì vậy, trong luật không được ghi biên bản, không được ghi âm, không được ghi hình để bảo đảm rằng tất cả những điều mà người ta đã chia sẻ với hòa giải viên được giữ kín” - Chánh án TANDTC nói.

Nên hướng đến chất lượng hòa giải

Về tiêu chuẩn phải đủ 10 năm công tác mới được bổ nhiệm hòa giải viên, vấn đề này có ý kiến của đại biểu thể hiện các quan điểm khác nhau. Có đại biểu đồng ý với phương án 10 năm nhưng cũng có những đại biểu cho rằng chỉ cần 7 năm hoặc 5 năm.

Theo ông Nguyễn Hòa Bình, đây là lần đầu tiên chúng ta đặt ra câu chuyện này. Cho nên, cơ quan soạn thảo cùng với cơ quan thẩm định xét thấy 10 năm thì để đảm bảo chất lượng của hòa giải viên.

“Đây là mình hướng tới tiêu chí giải quyết việc của dân chứ không phải là thuận tiện cho mở rộng diện đối tượng tham gia vào chế định hòa giải này. Nếu kinh nghiệm tốt hơn thì việc giải quyết câu chuyện của dân sẽ tốt hơn, nếu chúng ta hướng tới thuận lợi của người dân thì chúng ta có thể 3 năm hoặc 5 năm, nhưng ban đầu đặt ra chuyện này chúng ta hướng đến chất lượng hòa giải” - Chánh án TANDTC nói.

Cũng theo ông Nguyễn Hòa Bình, có thể khi chúng ta thử nghiệm một thời gian thấy 5 năm là hợp lý thì hoàn toàn có thể xem xét lại câu chuyện này, nhưng khi đặt ra ban đầu chúng tôi đề nghị như vậy.