Đại biểu Quốc hội: "Sạt lở, ngập lụt... là do mất quá nhiều rừng tự nhiên làm lá chắn"

Phải có đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến an toàn từng hồ đập

Sáng 3/11, Quốc hội bước vào phiên thảo luận đầu tiên trong 3 ngày nghị sự về tình hình kinh tế - xã hội và ngân sách Nhà nước. Trong số 23 đại biểu đã đăng đàn nêu ý kiến, đã có rất nhiều đại biểu nêu vấn đề liên quan đến lũ lụt ở miền Trung, xây dựng và vận hành thủy điện, trồng rừng phòng hộ...

Ông Mai Sỹ Diến (đoàn Thanh Hóa) cho rằng, thảm họa lũ lụt miền Trung vừa qua đã cho thấy việc đảm bảo an toàn cho các công trình thủy điện trước tác động của biến đổi khí hậu đặt ra thách thức ngày càng lớn.

Theo ĐB Mai Sỹ Diến, bản chất vấn đề vận hành liên hồ chứa, điều tiết cắt giảm lũ hay xả nước phục vụ sản xuất là giải quyết mâu thuẫn giữa đảm bảo an toàn hồ đập, an toàn vùng hạ lưu cho người dân và sử dụng hiệu quả nguồn nước đối với công trình thủy điện.

"Đặt lợi ích nào lên trên hết là câu hỏi cử tri và đại biểu dân cử gửi đến cơ quan chức năng, nhằm đảm bảo minh bạch, bình đẳng và trách nhiệm trong công tác vận hành", ông nói, đồng thời đề nghị Thủ tướng giao Bộ Công Thương, Bộ NNPTNT trình Chính phủ đầu tư những công cụ quan sát, đo đếm, dự báo trong việc vận hành an toàn hồ đập nhằm giảm thiểu rủi ro, ngăn chặn sự cố. Các bộ ngành, địa phương liên quan phải chủ động hoàn chỉnh bản đồ ngập lụt vùng hạ du trình cấp có thẩm quyền phê duyệt làm cơ sở xác định phạm vi và mức độ ngập lụt... Xác định việc xả lũ ảnh hưởng đến đời sống dân sinh đến đâu thì phải giải phóng mặt bằng đến đó...

Đến nay hàng ngàn công trình hồ đập đã được đầu tư cố định trong bối cảnh tác động của biến đổi khí hậu, nhưng biến đổi khí hậu tác động cụ thể như thế nào đến từng hồ đập thì chưa rõ. Do vậy, việc một số hồ chứa vận hành theo đúng quy trình nhưng vẫn xảy ra rủi ro hoặc trong tương lai có thể xảy ra rủi ro do mực nước hồ vượt quá thành đập hay tường chắn sóng thì chắc chắn sẽ xảy ra nguy cơ.

"Đề nghị Bộ trưởng NNPTNT, Bộ trưởng Công Thương chỉ đạo tổ chức đánh giá tác động của biến đổi khí hậu đến an toàn từng hồ đập, đưa ra giải pháp cụ thể đảm bảo an toàn và nâng cao tuổi thọ các công trình trên quy trình vận hành tối ưu đảm bảo tuyệt đối an toàn hồ đập và báo cáo với Quốc hội trong kỳ họp tới đây", ĐB Mai Sỹ Diễn nhấn mạnh.

Về nội dung này, ĐB Hoàng Đức Thắng (đoàn Quảng Trị) nhận định trong số các nguyên nhân của việc sụt lở, ngập lụt kéo dài ở miền Trung thời gian qua "chắc chắn là do chúng ta đã mất quá nhiều rừng tự nhiên làm lá chắn".

Theo ĐB này, nhiều năm qua đã có rất nhiều các dự án thủy điện nhỏ ồ ạt xây dựng với quy mô khác nhau. Cùng với đó, nhu cầu mưu sinh của người dân và nhu cầu phát triển hạ tầng khiến nhiều diện tích rừng đầu nguồn mất đi. Dù chỉ tiêu phấn đấu về độ che phủ rừng hàng năm đều tăng, nhưng không nói được nhiều về chất lượng, khả năng giữ đất, giữ nước, chắn giữ thiên tai khi rừng tự nhiên, rừng phòng hộ bị thu hẹp. Phần lớn vụ lũ quét, sạt lở đất xảy ra ở nơi đồi núi trọc, rừng nghèo, tỷ lệ rừng tự nhiên thấp.

"Thủy điện có thể không làm ra lũ nhưng thủy điện làm mất rừng", ĐB Hoàng Đức Thắng nói và đề nghị Chính phủ phải kiên quyết chỉ đạo rà soát, đánh giá đầy đủ thực trạng rừng cũng như việc phát triển các dự án thủy điện nhỏ, nhất là khu vực miền Trung, Tây Nguyên. Qua đó, các cơ quan chức năng có giải pháp căn cơ và lâu dài về môi trường, tăng cường khả năng chống chịu mưa bão, lũ lụt.

Đại biểu tỉnh Quảng Trị cũng đề nghị Quốc hội tăng cường giám sát tối cao để có các quyết sách mạnh mẽ, kiên quyết dừng, loại bỏ các dự án, công trình không hiệu quả, không bảo đảm an toàn và ảnh hướng đến rừng, nhất là rừng đầu nguồn, rừng tự nhiên.

ĐBQH "hiến kế" giảm thiểu thiệt hại cho vùng lũ

ĐBQH Phan Thái Bình (đoàn Quảng Nam) gửi lời cảm ơn đến các cơ quan ban ngành và đồng bào, chiến sĩ cả nước... thời gian qua đã rất quan tâm, động viên, chia sẻ kịp thời đối với miền Trung nói chung và Quảng Nam nói riêng trong việc khắc phục, tìm kiếm cứu nạn cứu hộ sau khi chúng ta trải qua sự cố thiên tai.

Từ thực tiễn của Quảng Nam cũng như dải đất miền Trung vừa qua, ĐB Phan Thái Bình đã đề xuất một số nội dung cụ thể. Cụ thể, sắp tới chính sách Chương trình mục tiêu Quốc gia về đồng bào, dân tộc thiểu số và miền núi sẽ được triển khai, ĐB Phan Thái Bình đề xuất cơ chế hỗ trợ thóc gạo cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi để họ không phải trồng lúa rẫy, khuyến khích nhân dân giữ rẫy làm rừng, tạo cho người dân có nguồn sinh kế tại chỗ, giải quyết công ăn việc làm... để đồng bào yên tâm sinh sống, tránh gây tác hại xấu đến môi trường.

Về xây dựng hồ thủy điện, ĐB này cũng bày tỏ mong muốn các nhà khoa học, chuyên gia cần phải nghiên cứu, đánh giá thật kỹ tác động của việc xây dựng các thủy điện, hồ đập tới tự nhiên, thổ nhưỡng, diện tích rừng, không nên chuyển mục đích sử dụng đất rừng phòng hộ sang mục đích khác...

"Việc thu hồi diện tích trồng rừng ở khu vực này đang có chức năng phòng hộ và trồng lại ở vị trí khác, dù đảm bảo diện tích, thì cũng không còn chức năng phòng hộ nữa", ĐB này nói.

Về vấn đề sạt lở, ĐB Phan Thái Bình cho rằng, cần khuyến cáo người dân làm nhà sàn ở những vùng dễ bị sạt lở. Vì thực tiễn vừa qua, khi bị sạt lở thì nhà sàn chỉ bị đẩy đi chứ không bị vùi lấp. Cùng với đó là khuyến cáo người dân làm nhà chống lũ ở vùng thấp. Hầm trú bão ở vùng ven biển.

"Thực tiễn vừa qua thì thấy rất hiệu quả", ông nói thêm.

Ngoài ra, ĐB cũng đề xuất tổng rà soát lại toàn bộ các cơ sở giáo dục trên địa bàn cả nước, đặc biệt là những vùng thường xuyên xảy ra thiên tai, bão lũ.

Thông thường khi di dân để tránh thiên tai thì thường di chuyển đến các trụ sở cơ quan nhà nước, các trường học vì có xây dựng kiên cố. Thế nhưng, trong đợt bão lũ này, thống kê cho thấy, ở Quảng Nam và Quảng Ngãi, hơn 50% trường học bị tốc mái, hư hỏng nặng nhẹ.

"Cần có mái che, đổ bê tông kiên cố. Như vậy vừa an toàn cho giáo viên và học sinh trong dạy và học, đồng thời cũng lưỡng dụng cả trong phòng tránh, trú bão, ĐB Phan Thái Bình khuyến cáo./.