(Tổ Quốc) - Nằm trong khuôn khổ các hoạt động của “Ngày hội giao lưu văn hóa, thể thao, du lịch các dân tộc thiểu số các tỉnh vùng biên giới Việt Nam - Lào, khu vực miền Trung - Tây Nguyên năm 2019", trích đoạn Lễ cưới của người Pa Cô tại vùng cao A Lưới được tái hiện sinh động đã mang đến cho du khách những trải nghiệm thú vị.
Đối với người dân tộc Pa Cô, lễ cưới, hỏi được xem là một trong những nghi lễ quan trọng nhất. Khi người con trai, con gái đã đến tuổi dựng vợ gả chồng, cha mẹ, anh em họ tộc bắt đầu chuẩn bị các lễ vật cho nghi lễ cưới truyền thống.
Cô dâu chú rể được tái hiện trong lễ cưới của người Pa Cô.
Theo truyền thống người Pa Cô, con trai hay con gái sau một thời gian tìm hiểu và quyết định đi đến hôn nhân phải có trách nhiệm làm lễ báo cáo hai bên gia đình (báo cáo tại nhà trai hay nhà gái là tuy đôi trẻ lựa chọn). Sau khi thực hiện Lễ Y py a đâ a, y a, ăm (lễ báo cáo cho bố,mẹ) và Pôôc xeeq (đám hỏi), người Pa Cô tổ chức lễ cưới gồm có 2 bước là Pôôc đooq (đám cưới tại nhà trai) và Pa liah, a leq kâr mai (đám cưới nhà gái).
Sáng sớm, trước khi đưa con gái về nhà chồng, họ hàng nhà gái chuẩn bị những lễ vật cần thiết để tới đưa nhà trai. Trong lúc này, chủ nhà gái làm nghi lễ Pai a ngôh (lễ xuất gia) và báo cáo cho tổ tiên biết là cháu gái đi lấy chồng, mong tổ tiên phù hộ sức khỏe, hạnh phúc, may mắn.
Nhà gái cùng già làng, trưởng họ dẫn đầu mang theo một số lễ vật như: Dèng, chiếu Alơơq, gạo, gà, vịt, cá,.. số lượng tùy theo điều kiện của gia đình đến nhà trai.
Trên đường về nhà chồng, cô dâu choàng bên ngoài một tấm Dèng gọi là "Pâr lang" để tránh những điều xui xẻo.
Khi nhà gái đến nơi, nhà trai đứng đợi sẵn ở cổng để chào đón. Mẹ chú rể cởi tấm Dèng "Pâr lang" từ cô dâu đồng thời đeo cho cô dâu chuỗi cườm để thể hiện sự đón nhận con dâu hiền.
Tại cửa chính nhà chú rễ, nghi lễ "Pa Koaq" được tiến hành. Theo đó phía nhà trai sẽ đứng sẵn với mâm cỗ trên tay để tiếp đón họ hàng nhà gái. Khi bước vào nhà, nhà gái sẽ được nhà trai gắp thức ăn trong mâm cỗ đưa vào miệng để thể hiện sự kính trọng.
Khi hai họ đã vào nhà, hai bên gia đình bắt đầu tiến hành những nghi lễ dưới sự chỉ dẫn và chứng kiến của già làng, trưởng họ. Đầu tiên, nhà trai tiến hành làm lễ "Pâr xool" (lễ nhận thông gia), từ nay hai bên gia đình trở thành thông gia, giúp đỡ nhau khi khó khăn hoạn nạn.
Tiếp theo nhà gái thực hiện nghi lễ "Kâr lootq" báo với tổ tiên nhà trai rằng họ đã đưa con gái về nhà chồng, từ nay chính thức là con dâu của nhà trai. Nghi thức trao và nhận của hồi môn của hai bên gia đình được thực hiện trình tự trong câu hát đối đáo "Kâr lơi" giữa hai ông bố của cô dâu và chú rể.
Ngoài những của hồi môn, mẹ cô dâu sẽ trao tấm Dèng 'Giàng Cợt" của con gái nhờ bên thông gia cất giữ như là sự gửi gắm cho nhà trai tín vật linh hồn của con gái, mong nhà chồng sẽ giữ gìn cẩn thận và trân trọng như tính mạng của con dâu.
Sau nghi thức trao của hồi môn, cha mẹ chồng thực hiện nghi thức "Pa tưưp a đeh, pa cha đooi". Đôi trẻ mới cưới ăn chung miếng cơm nếp để cầu mong mãi mãi hạnh phúc, tình cảm mặn nồng, sinh con đẻ cái khỏe mạnh và cuộc sống tốt đẹp hơn. Từ nay sẽ chính thức là vợ chồng. Trong 3 ngày sau lễ cưới nhà nam, cô dâu không được ra ngoài, chỉ ở xung quanh nhà để tránh người xấu chọc ghẹo, dèm pha.
Khi đám cưới nhà trai hoàn tất, 2 bên gia đình cũng bàn bạc định ngày tổ chức lễ cưới tại nhà gái. Khi đã chọn được ngày phù hợp, họ hàng nhà gái chào tạm biệt thông gia để trở về trong sự hân hoan, vui vẻ. Cô dâu cũng chào tạm biệt gia đình, họ hàng để từ đây bắt đầu cuộc sống mới ở nhà chồng.
Khoảng 1 tuần lễ sau đám cưới nhà trai, đám cưới sẽ được tổ chức tại nhà gái để hai gia đình được thuận lợi trong việc qua lại mà không phải kiêng cử. Nhà trai cũng chuẩn bị lễ vật tươm tất, thường là một con lợn to kèm theo các của hồi môn khác như: tiền, vàng, bạc, cườm, áo quần, thau, chiếu,.. để thể hiện sự tôn trọng với nhà gái cũng như lòng tự trọng của nhà trai.
Tại lễ cưới này người đi vào đầu tiên phải là cô dâu. Mẹ cô dâu cầm một chiếc đũa bếp đứng chờ con ở cầu thang. Cô dâu đưa tay nhận chiếc đũa mẹ trao và thả xuống dưới cầu thang. Nghi lễ này có ý nghĩa rằng từ nay đôi trẻ mới được phép bước vào nhà bố mẹ, muốn lui tới thì không còn kiêng cữ nữa.
Sau nghi lễ nhận thả đũa, các nghi lễ khác được thực hiện giống đám cưới ở nhà trai. Khoảng một năm sau khi thực hiện lễ cưới tại nhà trai và nhà gái, nhà trai lại tổ chức nghi lễ Pâr đâyh a mânh. 20 năm sau ngày cưới, đằng nhà trai thực hiện nghi lễ Pa nâyq plô (chấm dứt của hồi môn) cho nhà gái.
