Gia đình người Tày giữ hương vị chè lam ở Bản Liền, Bắc Hà
(Tổ Quốc) - Cách trung tâm huyện Bắc Hà, Lào Cai gần 30km, xã Bản Liền nổi tiếng với những gốc chè có tuổi đời hàng trăm năm, mọc cheo leo trên sườn núi dốc, thường xuyên được bao phủ bởi làn sương trắng xóa như tuyết. Có lẽ vì vậy, nơi đây còn được gọi là Xứ sở chè tuyết.
Nhiều gốc chè có tuổi đời hàng trăm năm, mọc cheo leo trên sườn núi dốc, hằng năm người dân vẫn đến thu hái, mang về uống tươi, sao khô bán ra thị trường hoặc làm quà biếu khách quý.
Bản Liền được trời ban cho chất đất, khí hậu phù hợp để cây chè phát triển. Từ xa xưa chè vùng Bản Liền đã nổi tiếng chè thơm, nước xanh.
Cũng như nhiều địa phương khác, chè Bản Liền được người dân thu hái, mang về uống tươi, sao khô bán ra thị trường.
Để đáp ứng nhu cầu ngày càng khắt khe hơn của người tiêu dùng, những người con của Bản Liền đã ấp ủ ý tưởng cho ra đời những sản phẩm độc đáo, mới lạ hơn từ sản vật địa phương.
Chàng trai dân tộc Tày Vàng A Bình (sinh năm 1994) là một trong những người đi tiên phong “khoác áo mới” cho những búp chè Shan Tuyết của quê hương.
Giới thiệu về những ống trà lam gác bếp - sản phẩm được triển khai ngay trong mùa dịch COVID-19, Vàng A Bình cho biết, anh đã nghiên cứu, học hỏi cách làm trà từ nhiều địa phương khác nhau, từ đó cải tiến, áp dụng cho phù hợp với sản phẩm địa phương, để làm ra những ống trà chắt chiu được trọn vẹn hương vị của chè, của núi, của rừng và công sức của những người dân Bản Liền.
“Một ống trà lam nhìn đơn sơ vậy thôi, nhưng phải dành thời gian tới hơn nửa năm, trải qua rất nhiều công đoạn”, Vàng A Bình cho biết. Lúc mới thử nghiệm, Bình cũng nhiều lần thất bại nhưng với tình yêu và tâm huyết dành cho những búp chè của quê hương, chàng trai dân tộc Tày đã và đang đưa trà Bản Liền đi xa hơn.
Chè sau khi đã được sao khô, sẽ được cho vào ống tre, nứa và đưa vào hơ bên bếp lửa. Quan trọng nhất quyết định hương vị chè ống lam chính là công đoạn chọn ống tre. Vàng A Bình cho biết, anh chọn những ống tre rừng già để tạo nên hương vị trà thượng hạng ít nơi nào có được.
Sau khi cho trà vào ống tre, cần phải nén thật chặt, để những búp trà chắc thành bánh.
Khâu quan trọng nhất quyết định hương vị trà lam là quá trình sấy chè qua lửa vừa cầu kỳ vừa đậm chất riêng của người vùng cao. Nếu như những thương hiệu trà lam ống tre khác chỉ qua công đoạn hơ lửa và bán ra thị trường, thì Vàng A Bình đã nghiên cứu và thử nghiệm trà lam của mình theo một cách cầu kỳ và dày công hơn. Những ống trà được gác trên bếp củi 5 tháng, để trà khô hẳn và quyện vị khói bếp. Đây là điểm độc đáo, khác biệt nhất của trà ống lam Bản Liền.
Khâu quan trọng nhất quyết định hương vị trà lam là quá trình sấy chè qua lửa vừa cầu kỳ vừa đậm chất riêng của người vùng cao. Công đoạn này được những người phụ nữ trong gia đình chăm chút tỉ mỉ, cẩn thận, lật trở thường xuyên, để ống tre đượm lửa nhưng không bị cháy.
Được biết, vụ chè ở Bản Liền bắt đầu vào tháng 3 (vụ xuân) và sẽ kết thúc vào tháng 10 là muộn nhất. Vụ xuân tháng 3 và vụ hè tháng 8 là 2 thời điểm cho sản lượng nhiều nhất trong năm do thuận lợi về mặt thời tiết. Vụ hè tháng 8 là vụ cho chất lượng chè ngon nhất bởi thời tiết thuận hòa. Thông thường giá chè vụ hè sẽ cao hơn vụ xuân vài giá.
Không chỉ làm ống trà lam để bán ra thị trường, mang lại thu nhập cho gia đình và người dân địa phương trong mùa dịch, với sự hỗ trợ từ dự án “Nâng cao kinh tế và vị thế phụ nữ dân tộc thiểu số thông qua triển du lịch cộng đồng tại Bắc Hà” do Trung tâm Phát triển Kinh tế Nông thôn - CRED và dự án GREAT do Chính phủ Úc tài trợ, Vàng A Bình còn tham gia vào các chương trình du lịch trải nghiệm, tạo cơ hội cho du khách tự tay làm trà ống lam gác bếp, lưu giữ những kỷ niệm đẹp về đất và người Bắc Hà, Lào Cai.
Bảo Trung
*Vụ Gia đình, Bộ VHTTDL thực hiện
