Giới thiệu cuốn "KHÁT VỌNG HÒA BÌNH"

Nền Mỹ thuật Việt Nam hiện đại nói chung, ngành đồ họa nói riêng với thể loại tranh cổ động đã đóng góp không nhỏ cho sự nghiệp đấu tranh giành độc lập và xây dựng đất nước của nhân dân ta. Xuyên suốt hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, tranh cổ động Việt Nam không chỉ mang tính cổ động, tuyên truyền mà còn phát triển thành những tác phẩm nghệ thuật có giá trị. Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đã dày công sưu tầm và bảo quản được số lượng đáng kể các tác phẩm tranh cổ động, đa dạng về đề tài, chất liệu, được sáng tác qua nhiều thời kỳ, phản ánh rõ các hoạt động của con người và xã hội Việt Nam trong nhiều năm qua.

Nói về dòng tranh cổ động ở Việt Nam, theo Nhà nghiên cứu phê bình Mỹ thuật Nguyễn Hải Yến: Tranh cổ động có một vị trí quan trọng trong lịch sử phát triển nghệ thuật tạo hình Việt Nam, được ra đời trong cuộc đấu tranh giành độc lập dân tộc, ngay từ cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược. Từ những năm 20 của thế kỷ 20, tranh tuyên truyền, cổ động cho phong trào đấu tranh của các dân tộc thuộc địa do nhà yêu nước Nguyễn Ái Quốc vẽ đăng trên báo Le Paria (Người cùng khổ xuất bản tại Pháp) đã gây chấn động lớn trong các nước thuộc địa. Năm 1941, Nguyễn Ái Quốc về nước, thành lập Mặt trận Việt Minh với cơ quan ngôn luận là báo Việt Nam Độc lập. Trên tờ báo này, Người vẽ kết hợp các chữ Việt Nam Độc lập thành một người dân Việt Nam đội nón, thổi kèn loa, kèm theo bốn câu thơ rất dễ hiểu, kêu gọi mọi người đoàn kết cứu nước.

Cũng từ đó, tranh cổ động cùng với các thể loại nghệ thuật khác đã đứng vững trong mọi thời kỳ phát triển xã hội, góp phần không nhỏ trong tuyên truyền đại quy mô. Trong cuộc kháng chiến chống Pháp (1946-1954), các họa sĩ vẽ tranh cổ động đã phát huy tác dụng to lớn chức năng tuyên truyền, thuyết phục quần chúng, động viên nhân dân chiến đấu giữ làng, giữ nước, tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, nâng cao ý chí vừa chống giặc ngoại xâm, vừa chống giặc đói, giặc dốt.

Chiến thắng Điện Biên Phủ (07/5/1954) kết thúc những năm dài nô lệ, đất nước tạm thời chia đôi thành hai miền Nam - Bắc theo tuyên bố cuối cùng của Hiệp nghị Giơnevơ (21/7/1954). Nhưng từ năm 1954 đến 1975 là những năm tháng đấu tranh quyết liệt của nhân dân hai miền Nam - Bắc. Ở miền Bắc, hậu phương vững mạnh cho cuộc đấu tranh thống nhất Tổ quốc và xây dựng Chủ nghĩa xã hội, hơn lúc nào hết, các họa sĩ ý thức được vai trò của mình trong trách nhiệm công dân. Họ có mặt ở nhiều nơi vẽ tranh tuyên truyền, cổ động chính trị, xã hội. Đông đảo tầng lớp nhân dân khắp mọi miền đã tin cậy và ủng hộ những đường lối, chính sách, nghị quyết của Đảng được thể hiện trên những cụm tranh cổ động lớn trong những ngày lễ trọng đại.

Từ những ý chí quyết thắng Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước của Xuân Hồng, Thừa thắng xông lên của Huỳnh Văn Gấm, Kẻ thù nào cũng đánh thắng của Cao Trọng Thiềm, Lên đường lập tiếp chiến công của Nguyễn Tiến Cảnh... các tác phẩm được sáng tác trong mọi hoàn cảnh khác nhau từng tràn ngập trên đường phố Hà Nội trong những cuộc xuống đường rực lửa đấu tranh, tố cáo tội ác quân xâm lược. Các thế hệ họa sĩ không tiếc công sức, thời gian xây dựng các cụm pa - nô lớn ở quảng trường Nhà hát lớn, ở nhà Bách hóa tổng hợp, ở nhà thông tin phố Đinh Tiên Hoàng, Vân Hồ và các công viên lớn ở Hà Nội, Hải Phòng, Quảng Ninh...".

Cũng theo Nhà nghiên cứu phê bình Mỹ thuật Nguyễn Hải Yến: "Chiến thắng lịch sử mùa xuân 1975 với chiến dịch Hồ Chí Minh, miền Nam hoàn toàn giải phóng là một dấu ấn mở ra trang sử mới cho dân tộc. Từ đây, công việc của các họa sĩ vẽ tranh cổ động lại thêm một trách nhiệm lớn lao là thể hiện sự nghiệp cả nước cùng bước vào công cuộc xây dựng Chủ nghĩa xã hội. Sứ mệnh lịch sử đã cuốn hút họ trong từng thời kỳ: Đầu tiên là đợt tranh cổ động chào mừng thắng lợi lớn nhất của bước chuyển biến quan trọng: Quốc hội khóa VI kỳ họp thứ nhất quyết định đặt tên nước ta là Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam và lấy Hà Nội là thủ đô của cả nước (1976). Sự kiện quan trọng thứ hai là năm 1986, Đại hội VI của Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra đường lối Đổi mới tư duy. Tiếp theo, Đại hội Đảng VII khẳng định công cuộc Đổi mới là phù hợp với Chủ nghĩa xã hội và tiến bộ. Những tiêu chí trên là ý tưởng tốt đẹp, gợi mở để các họa sĩ thể hiện trên tranh cổ động của mình nhiều tác phẩm thuyết phục, có ý nghĩa tuyên truyền rộng rãi trong cả nước: Chung một ngọn cờ của Huỳnh Phương Đông, Mùa xuân vĩnh viễn của Lê Đức Lai, Việt Nam hòa bình thống nhất của Thục Phi... Tất cả là diện mạo của Tổ quốc Việt Nam Thanh xuân- Cường thịnh- Độc lập- Tự chủ- tranh cổ động Việt Nam đã nói lên tất cả".

TS. Nguyễn Anh Minh – Giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam cho biết: Cuốn Khát vọng hòa bình được Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam phối hợp với Nhà xuất bản Mỹ thuật tổ chức xuất bản với mong muốn tập hợp những tranh cổ động về đề tài kháng chiến có nội dung bảo vệ Tổ quốc, gìn giữ hòa bình. Sách giới thiệu 81 tác phẩm của nhiều tác giả, sáng tác trong giai đoạn 1958-1986, được chọn lọc, nằm trong bộ sưu tập tranh cổ động của Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam. Các tác phẩm cho thấy sự thành công của tranh cổ động bởi lối tuyên truyền bằng hình ảnh, màu sắc Cô đọng, bắt mắt, những dòng chữ ngắn gọn, súc tích thể hiện được đường lối lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, phản ánh được hành động cách mạng, khơi dậy lòng yêu nước, căm thù giặc, ca ngợi tinh thần anh dũng trong chiến đấu, lạc quan trong lao động sản xuất... của quân và dân ta".

Giới thiệu về cuốn sách, bà Đặng Thị Bích Ngân - Giám đốc Nhà xuất bản Mỹ Thuật cho biết: Ban biên tập đã tuyển chọn, sắp xếp các tác phẩm theo thời gian sáng tác, từ thời kỳ kháng chiến chống Mỹ đến thời kỳ Đổi mới, nhằm toát lên ước muốn "Khát vọng hòa bình" của con người Việt Nam. Thông qua cuốn sách, Ban tổ chức mong muốn giới thiệu những tác phẩm quý giá nằm trong Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam đến công chúng yêu nghệ thuật trong và ngoài nước.

Một số tác phẩm trong cuốn "Khát vọng hòa bình":