Hai "Tư lệnh" ngành Y tế, Giáo dục giải trình, làm rõ những vấn đề "nóng" về ngành

Vẫn xuất hiện tình hình thiếu cục bộ trang thiết bị y tế tại một số cơ sở y tế địa phương

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết sau đại dịch COVID-19, cũng như nhiều nước trên thế giới, lĩnh vực y tế của nước ta đã bộc lộ nhiều tồn tại, vướng mắc.

Theo Bộ trưởng Y tế, có thể nói, đây là giai đoạn cực kỳ khó khăn của ngành y tế với khối lượng tồn đọng sau gần 3 năm tập trung chống dịch. Vấn đề thiếu thuốc, trang thiết bị vật tư trầm trọng ở nhiều cơ sở y tế; cán bộ y tế từ trung ương xuống địa phương nhiều người vi phạm pháp luật; làn sóng xin nghỉ việc, chuyển ra khỏi khu vực y tế công; cơ chế chính sách còn nhiều vướng mắc gây khó khăn trong quá trình triển khai thực hiện.

Đối với vấn đề liên quan đến thực trạng cung ứng thuốc, vật tư y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, Bộ Y tế đã có báo cáo nhanh về thực trạng và giải pháp mua sắm thuốc, thiết bị y tế tại các cơ sở khám bệnh, chữa bệnh.

Về khắc phục tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho hay: Theo báo cáo WHO, thiếu thuốc, thiết bị vật tư y tế là thách thức dai dẳng, đây không phải là hiện tượng mới. Đặc biệt nghiêm trọng hơn trong và sau đại dịch COVID-19, ảnh hưởng đến việc chăm sóc sức khỏe người dân ngay ở các quốc gia có nền y tế phát triển như các nước như: Anh, Pháp, Ý, Hoa Kỳ.

Đặc biệt, các thuốc cho hệ thần kinh, hệ tim mạch, thuốc chống nhiễm trùng, thuốc chống ung thư, thuốc tiêu hóa, thuốc kháng độc bạch hầu, vaccine khẩn cấp cho bệnh sốt vàng, các thuốc – sinh phẩm từ huyết tương từ máu người. Ngày 24/10/2023, Ủy ban Châu Âu EC đã họp bàn và ra thông báo về việc tăng cường các hành động khắc phục thiếu thuốc trầm trọng, và tăng cường an ninh nguồn cung.

Theo Bộ trưởng Bộ Y tế, có thể nói, việc này xảy ra do nhiều nguyên nhân, trong đó nguồn cung nguyên liệu, hoạt chất trên thế giới khan hiếm, vấn đề biến động giá cả trên quy mô toàn cầu, vấn đề lạm phát, khủng hoảng năng lượng, ảnh hưởng xung đột quân sự… làm tăng cao chi phí đầu vào của việc sản xuất dược phẩm. Giá thành sản phẩm tăng cao, chuỗi cung ứng gián đoạn, thiếu động lực khuyến khích các nhà sản xuất, sản xuất các loại thuốc mang lại ít lợi nhuận hơn.

Bên cạnh những nguyên nhân khách quan như đã nói ở trên, còn có nguyên nhân chủ quan như: Do hệ thống văn bản pháp luật liên quan còn bất cập; việc tổ chức thực hiện mua sắm đấu thầu còn vướng mắc ; công tác phối hợp giữa các đơn vị trong quá trình triển khai thực hiện chưa kịp thời, hiệu quả; đặc biệt có tâm lý e ngại, sợ sai ở một số cá nhân, đơn vị, địa phương.

Bộ trưởng Đào Hồng Lan cho biết, trong thời gian qua, Bộ Y tế, các bộ ngành đã trình Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiều giải pháp đồng bộ để tháo gỡ khó khăn liên quan đến mua sắm, đấu thầu thuốc, vật tư y tế. Bên cạnh với hoàn thiện hệ thống chính sách, về đảm bảo nguồn cung thuốc, thiết bị y tế trên thị trường, Bộ Y tế đã tập trung đẩy nhanh tiến độ cấp, gia hạn thuốc, đăng ký lưu hành thuốc và thiết bị y tế. Tổng số thuốc, nguyên liệu làm thuốc còn hiệu lực tại thời điểm hiện nay là trên 22.000 thuốc, trên 100.000 chủng loại trang thiết bị y tế còn hiệu lực.

Bộ cũng chỉ đạo các doanh nghiệp tìm nguồn cung, đặc biệt đối với các thuốc hiếm; đẩy mạnh cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính; thực hiện phân cấp toàn diện việc phê duyệt thẩm quyền quyết định mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho các đơn vị y tế trực thuộc bộ; đẩy nhanh tiến độ mua sắm thuốc, đấu thầu tập trung quốc gia; tăng cường công bố thông tin phục vụ đấu thầu; rà soát các vướng mắc liên quan đến việc bảo đảm thuốc, trang thiết bị y tế để giải quyết theo thẩm quyền.

Đến nay, việc triển khai đồng bộ các giải pháp đã đạt được kết quả tích cực bước đầu, mặc dù vẫn xuất hiện tình hình thiếu cục bộ tại một số cơ sở y tế địa phương. Theo báo cáo của 1.076 sơ sở y tế trên toàn quốc với Bộ Y tế trong tháng 10/2023, có 67,41% đơn vị báo cáo đã đủ cung ứng đã thuộc cho hoạt động khám, chữa bệnh. 38,59% đơn vị báo cáo cáo có tình trạng thiếu cục bộ.

Không thể “tay không bắt Chip được”

Sau phần trả lời của Bộ trưởng Y tế, Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Nguyễn Kim Sơn cũng đã giải trình, làm rõ một số vấn đề ĐBQH nêu như nguồn nhân lực, sách giáo khoa, thừa thiếu giáo viên.

Về nguồn nhân lực, Bộ trưởng cho biết, báo cáo của Chính phủ có đề cập, dự báo từ nay đến năm 2030, ngành công nghiệp chíp bán dẫn sẽ cần đến 50.000 đến 100.000 nhân lực.

"Đây là trọng trách, sứ mệnh để phục vụ cho sự nghiệp công nghiệp, hóa hiện đại hóa đất nước và đổi mới các đầu tư của nước ngoài vào Việt Nam. Bộ GD&ĐT đã nhận chỉ đạo của Thủ tướng, lên kế hoạch để triển khai trong lĩnh vực này; trong đó ưu tiên cho nhóm nhân lực trong lĩnh vực thiết kế vi mạch, bán dẫn" - Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho hay.

Dẫn một số công việc mà Bộ đã thực hiện, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn cho biết, với sự tập trung cao độ, giải quyết các vướng mắc, đến năm 2030 con số dự kiến từ 50.000 đến 100.000 nhân lực có thể đáp ứng được. Tuy nhiên, theo Bộ trưởng, đây là lĩnh vực công nghệ cao nên cũng đòi hỏi cao. Mong rằng, cần phải có sự đầu tư cao, nếu không thì không thể “tay không bắt Chip được”.

Về vấn đề thừa - thiếu giáo viên, Bộ trưởng chia sẻ, đến thời điểm hiện tại cả nước còn thiếu hơn 127.500 giáo viên. Con số này gia tăng không ngừng vì số lượng học sinh đầu năm học vừa rồi tăng lên rất nhiều. Bên cạnh đó, tình trạng giáo viên nghỉ chuyển việc vẫn diễn ra. Tính đến tháng 9/2023, toàn quốc có trên 17.200 giáo viên nghỉ, chuyển việc.

“Năm trước, Bộ GD&ĐT cùng với Bộ Nội vụ xác định chỉ tiêu cho các tỉnh để tuyển giáo viên. Tuy nhiên, theo thống kê của ngành Nội vụ, hiện vẫn còn hơn 64.000 chỉ tiêu chưa dùng. Có nhiều lí do, có nơi để dành để cắt giảm 10% biên chế, nhưng cũng có nơi không có nguồn tuyển” – Bộ trưởng cho biết.

Đến nay, ngoài giáo viên những môn học mới đang trong quá trình đào tạo thì giáo viên mầm non dù nguồn tuyển có nhưng không có người ứng tuyển. Nguyên nhân, một phần là do lương thấp, áp lực lớn nên không có người ứng tuyển.

Bộ trưởng nhìn nhận, đây là vấn đề lớn, cần đưa ra các giải pháp, một mặt vừa chuẩn bị nguồn tuyển nhưng cũng cần sớm có điều chỉnh về lương, chế độ chính sách, nhà ở công vụ, phụ cấp ưu đãi và các giải pháp khác đồng bộ khác.

Trong 3 năm qua, các địa phương đã sắp xếp và đã giảm được hơn 3.000 điểm trường. “Đây là con số đáng kể, qua đó có thể chăm sóc, giáo dục trẻ em tốt hơn nhưng cũng không thể tăng mãi việc sắp xếp điểm trường” – Bộ trưởng nói và cho biết, ngành Nội vụ xác định, năm học 2023-2024 giao thêm trên 27.800 chỉ tiêu giáo viên cho các địa phương.

Về vấn đề sách giáo khoa, Bộ trưởng Nguyễn Kim Sơn nêu ý kiến, báo cáo Chính phủ có nhận định “sách giáo khoa chưa đáp ứng yêu cầu”. Đây là nhận định mà ngành Giáo dục xác định là đòi hỏi cao, rất trách nhiệm của Chính phủ. Dù đã làm được nhiều việc nhưng ngành Giáo dục vẫn phải làm tốt thêm và toàn ngành đang cố gắng để thực hiện tốt./.