Hàn Quốc đẩy mạnh bảo vệ bản quyền trong môi trường số

Đối diện với những biến đổi lớn trong xã hội, nhất là những thay đổi trong xã hội mạng, ngay năm đầu tiên của đại dịch, năm 2020, Hàn Quốc đã có những bước triển khai về chính sách bản quyền trong kỷ nguyên số hóa.

Nhận thức của giới trẻ về bản quyền thay đổi

Hệ thống pháp luật của Hàn Quốc được sửa đổi, cải tiến cho phù hợp với tình hình thực tế. Một phần Luật Bản quyền của đất nước này đã được sửa đổi, cho phép sử dụng các tác phẩm có bản quyền của các công trình văn hóa, tăng cường sự quản lý, giám sát ngành nghề quản lý ủy thác về bản quyền, mở rộng phạm vi sử dụng tác phẩm có bản quyền là các sách vở dùng trong giảng dạy, cải tiến quy trình đăng kí bản quyền. Hàn Quốc thực thi cơ chế trọng tài hòa giải tranh chấp.

Nhằm tạo lập một môi trường sử dụng bản quyền công bằng, Hàn Quốc đã xây dựng hệ thống thu thập thông tin sử dụng bản quyền trong lĩnh vực âm nhạc trực tuyến, mở rộng các tác phẩm miễn phí tác quyền như: cung cấp các tài liệu giáo dục dành cho đào tạo trực tuyến (dưới dạng âm thanh, hình ảnh, phông chữ, mẫu ppt), cung cấp 190 phông chữ an toàn có thể sử dụng tùy ý.

Trước sự xuất hiện, thay đổi của công nghệ, đáp ứng công nghệ mới và môi trường mới như NFT, AI, Metaverse… năm 2022, Hàn Quốc đã xuất bản sách hướng dẫn về bản quyền tác giả cần lưu ý khi giao dịch NFT nhằm hướng dẫn các điểm lưu ý theo từng mục về Người bán, điểm giao dịch, người mua, chủ sở hữu quyền tác giả, tháng 10/2022, bản tiếng Anh của cuốn sách được phát hành cả bản in lẫn bản online trên mạng. Bên cạnh đó, Hàn Quốc cũng đã triệu tập Hội đồng cố vấn Metaverse và NTF với sự tham gia của các cơ quan, đoàn thể, hiệp hội, chuyên gia công nghệ. Xem xét sự cần thiết của việc cải tiến các chính sách liên quan đến sử dụng và giao dịch các sản phẩm có bản quyền.

Một số kết quả đáng ghi nhận khác của Hàn Quốc với ngành công nghiệp bản quyền chính là gia tăng đóng góp về mặt kinh tế cho ngành công nghiệp bản quyền với doanh thu đạt 362 nghìn tỉ won (năm 2019), quy mô giá trị gia tăng đạt 181 nghìn tỉ won (chiếm 9,4%GDP) (số liệu của UB Bản quyền Hàn Quốc, tháng 1/2022). Quy mô quản lý ủy thác bản quyền tăng từ 249,8 tỉ won (năm 2015) lên gần gấp đôi, 453,3 tỉ won (năm 2021).

Kết quả khảo sát nhận thức của giới trẻ về bản quyền năm 2021, công bố tháng 2/2022 của Ủy ban Bản quyền Hàn Quốc cho thấy, nhận thức của giới trẻ Hàn Quốc về bản quyền trong vòng 10 năm qua thay đổi rõ rệt, từ 75,1 (năm 2012) tăng lên 82,4 (năm 2021). Hàn Quốc cũng đẩy mạnh các hoạt động giáo dục nâng cao nhận thức về bản quyền, quảng bá thông tin, tổ chức thi viết về bản quyền cho giới trẻ. Báo cáo thường niên về bảo vệ bản quyền năm 2022 của Cơ quan bảo vệ bản quyền Hàn Quốc cho thấy, tỉ lệ vi phạm bản quyền cũng đã giảm từ 22% (năm 2019) xuống còn 19,8% (năm 2021).

Vấn đề bản quyền trong kỉ nguyên số

Kỉ nguyên số đặt ra những vấn đề cũng như thách thức mới trong quá trình phát triển, hội nhập sâu rộng quốc tế. Bên cạnh những tác động tích cực tới xã hội, trong thời đại số cũng xuất hiện những vấn đề lớn như gia tăng sự bất ổn định do biến động trong môi trường công nghệ. Hay sự thiếu minh bạch trong phân phối và quản lý bản quyền. Việc hạn chế trong ứng phó với các hành vi vi phạm bản quyền mới do toàn cầu hóa và phát triển của công nghệ thông minh. Việc phân phối và sử dụng tác phẩm xuyên biên giới…

Để giải quyết những vấn đề này đòi hỏi phải có những biện pháp phù hợp, chế tài đủ mạnh để có thể bảo vệ bản quyền, từ hoàn thiện hành lang pháp lý, tạo lập hệ thống phân phối, tăng cường bảo mật ứng phó với các hành vi vi phạm bản quyền.

Hàn Quốc nhanh chóng tạo nền tảng cho bản quyền từ việc cải tiến hệ thống luật bản quyền nhằm ứng phó với môi trường công nghệ mới, tuyên truyền văn hóa sử dụng bản quyền đúng đắn qua việc cung cấp thông tin và giáo dục về bản quyền, tăng cường năng lực của các cơ quan chuyên trách…

Bên cạnh đó, nước này cũng tạo lập một môi trường phân phối công bằng, minh bạch qua tăng cường trách nhiệm tự chủ của các tổ chức quản lý tập trung, xây dựng nền tảng chung sử dụng các thông tin phân phối bản quyền, tăng cường cung cấp các tác phẩm sở hữu chung và tác phẩm không được sử dụng (không xác định được chủ sở hữu).

Ngoài ra, Hàn Quốc tăng cường các biện pháp ứng phó với hành vi vi phạm bản quyền như, xây dựng hệ thống bảo vệ có khả năng ứng phó nhanh chóng với các loại hành vi vi phạm, cải thiện năng lực ứng phó về công nghệ đối với các hành vi vi phạm mới, thúc đẩy sự cân bằng giữa việc bảo vệ quyền lợi của tác giả và kích hoạt việc sử dụng tác phẩm.

Một trong những giải pháp mà Hàn Quốc cũng như nhiều nước đang thúc đẩy thực hiện nhằm ứng phó chung với các hành vi vi phạm trực tuyến thông qua hợp tác quốc tế là thiết lập mạng lưới hợp tác nhằm ngăn chặn hành vi vi phạm trực tuyến thông qua hợp tác liên chính phủ và các hiệp định kinh tế đa phương trong khu vực, hợp tác với các tổ chức quốc tế liên quan như WIPO, Interpol…

Trong tương lai, Hàn Quốc sẽ tiến hành cải thiện các chính sách ứng phó với chuyển đổi số như xây dựng mới quyền yêu cầu bồi thường bổ sung, cho phép sử dụng các tác phẩm bản quyền trong lĩnh vực đặc thù thông qua các tổ chức được chỉ định, xây dựng quy định về giấy phép khai thác dữ liệu và nêu rõ quyền công khai, công bố.

Để triển khai, từ năm 2021-2023, nước này đã lên kế hoạch xây dựng hệ thống ứng phó tổng hợp đối với hành vi vi phạm quyền tác giả, xây dựng hệ thống thống kê và cung cấp dịch vụ thông tin cho người dân. Đồng thời, xây dựng các công trình chuyên dùng cho giáo dục và trải nghiệm về bản quyền, tăng cường giáo dục bản quyền và giáo dục chuyên sâu cho thanh thiếu niên. Tổ chức tuần lễ bản quyền, phối hợp với các cơ quan hữu quan về bản quyền, xây dựng nội dung và tuyên truyền cho người dân.