Hộ chiếu vaccine: Thử nghiệm cho trạng thái bình thường mới

Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và nhiều tỉnh thành ở Việt Nam đang trong những ngày giãn cách xã hội theo chỉ thị 16 để tập trung phòng chống dịch Covid đang diễn biến rất phức tạp. Những người trong ngành du lịch hàng ngày quanh quẩn trong nhà, điểm tin số ca mắc Covid mắc mới và tình hình chống dịch. Các khách sạn, resort, nhà hàng, khu vui chơi giải trí… đóng cửa im lìm. Xe du lịch, du thuyền, máy bay nằm phơi mưa nắng ở bãi đậu. Cùng khoảng thời gian này những năm trước Covid thường là thời gian bận nhất của họ khi du lịch vào cao điểm hè.

Còn năm nay, họ cũng đã từng hi vọng vào một mùa tour hè rực rỡ…

Doanh thu ngành du lịch 6 tháng đầu năm 2021 ước tính đạt 4,5 nghìn tỷ đồng, giảm 51,8% so với cùng kỳ năm trước. Năm 2020, khách quốc tế chỉ đạt khoảng 3,7 triệu lượt, giảm gần 80% so với 2019. Khách nội địa đạt 56 triệu lượt, giảm 34%. Tổng doanh thu ngành thu du lịch giảm gần 59% - tương đương mất đi 19 tỷ USD. Theo thống kê sơ bộ, trước đợt dịch lần thứ 4, đã có khoảng 95% các doanh nghiệp lữ hành quốc tế phải đóng cửa . Đa số các khách sạn ở nhiều khu du lịch phải buộc đóng cửa hoặc tỉ lệ lấp đầy phòng rất thấp, có khi chỉ 10%. Nếu tình hình dịch bệnh tiếp tục kéo dài, sẽ có thêm nhiều doanh nghiệp, khách sạn bị phá sản và gây nên đổ vỡ dây chuyền theo hiệu ứng domino. Trên thế giới, theo báo cáo của Liên hợp quốc, lượng khách du lịch quốc tế đã giảm khoảng 1 tỷ lượt, tương đương giảm 73% trong năm 2020 gây thiệt hại kinh tế 2,4 nghìn tỷ USD.

Để cứu vãn cho ngành công nghiệp không khói, nhiều nước trên thế giới dù vẫn bị ảnh hưởng nặng bởi dịch bệnh Covid bắt đầu thử nghiệm chương trình hộ chiếu vaccine như Hy Lạp, Đan Mạch, Pháp. Các nước châu Á như Thái Lan, Singapore, Trung Quốc, Nhật Bản hay New Zealand đã bắt đầu hoặc sắp bắt đầu thử nghiệm.

Tại Thái Lan, nơi du lịch đóng góp 1/5 GDP, những điểm đến nổi danh như đảo Phuket đã bị bỏ hoang do Covid. Chính vì vậy, Thái Lan đã sớm chuẩn bị kế hoạch tái mở cửa du lịch. Đầu năm nay, họ tuyên bố từ 1/7/2021 sẽ đón khách từ một số thị trường Tây Âu và Bắc Âu với điểm đến thí điểm là Phuket. Theo mô hình "Phuket Sandbox", du khách mang hộ chiếu vaccine và có xét nghiệm âm tính với Covid-19 khi đến đảo sẽ không phải cách ly. Họ phải ở lại Phuket ít nhất 14 ngày trước khi tiếp tục hành trình tới các nơi khác ở Thái. Nếu ý tưởng thành công, nước này sẽ tiếp tục mở cửa đón khách quốc tế đến Chiang Mai, Pattaya, Krabi, Koh Samui và Phang Nga. Từ 1/7/2021 – 26/7/2021, Phuket đã đón được khoảng 11.800 du khách. Theo tổng cục du lịch Thái Lan (TAT), dự kiến cả năm 2021, du lịch Thái Lan đón được khoảng 1 triệu khách.

Để phòng tránh nguy cơ du khách lây virus sang dân địa phương, Thái Lan đã ưu tiên tiêm vaccine cho toàn bộ dân trên đảo Phuket, đặc biệt là người trong ngành du lịch và dịch vụ trực tiếp tiếp xúc với du khách. Trên 70% dân số hòn đảo đã được tiêm vaccine để đạt miễn dịch cộng đồng. Phuket cũng đề ra hạn mức cảnh báo nếu số ca nhiễm trên 90 ca/tuần trên hòn đảo này.

Từ ngày 26/7, Nhật Bản cũng chính thức sử dụng hộ chiếu vaccine đối với các nước: Italy, Australia, Bulgaria, Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ. Theo đó, các địa phương trên toàn quốc có thể tiếp nhận những trường hợp người đến từ các nước trên khi nhập cảnh và được ưu tiên một số biện pháp phòng chống dịch Covid-19 như không phải cách ly…

Tại Việt Nam, Bộ Chính trị ngày 12/6 đã yêu cầu nghiên cứu cho thí điểm hộ chiếu vaccine với khách quốc tế đến một số trung tâm du lịch có thể kiểm soát được dịch bệnh như Phú Quốc, Kiên Giang. Đây là tiền đề quan trọng để Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng cục Du lịch phối hợp các bộ ngành khác như Y tế, Giao thông vận tải, Ngoại giao, Công an cùng bàn thảo để đưa ra kế hoạch tái mở cửa đón khách ngoại, vừa bảo đảm an toàn phòng chống dịch, vừa giúp du lịch Việt Nam có nguồn thu và không bị tụt hậu so với láng giềng.

Chúng ta có thể tham khảo cách làm của Thái Lan. Các khách sạn muốn đón khách quốc tế phải đáp ứng tiêu chuẩn tạm dịch "Quản lý sức khỏe và an toàn". Người dân Thái Lan muốn du lịch Phuket phải có chứng nhận tiêm vaccine và xét nghiệm âm tính. Ngoài ra, khách quốc tế và nội địa vào Phuket buộc phải mua gói bảo hiểm Covid-19 trị giá ít nhất 100.000 USD. Những bài học thực tế trong quá trình thực hiện chương trình "Phuket sandbox" của Thái Lan là rất quý để Việt Nam tham khảo. Ví dụ: việc quản lý người mang hộ chiếu vaccine không tự ý rời hòn đảo tới các khu vực nội địa khác trước 14 ngày theo quy định. Hoặc cách chính quyền phản ứng khi số ca nhiễm Covid trên toàn Thái Lan gia tăng khiến số ca dương tính trên đảo Phuket cũng đang tăng nhanh. Theo tôi, yêu cầu bắt buộc đối với người nước ngoài khi vào Việt Nam cần phải thực hiện đó là: Phải được tiêm vaccine; Trước lúc vào trong vòng 72 tiếng phải làm xét nghiệm âm tính vì phòng những trường hợp chủng mới; Phải thực hiện "5K" theo quy định của Bộ Y tế Việt Nam; phải mua bảo hiểm Covid-19, phải cài đặt ứng dụng phòng dịch (Bluezone, NCOVI, quét mã QR code)

Trước khi thực hiện hộ chiếu vaccine, toàn bộ người dân đủ điều kiện trên đảo Phú Quốc phải được tiêm chủng đủ mũi để đạt miễn dịch cộng đồng. Đặc biệt, 100% nhân sự trong ngành du lịch, khách sạn, nhà hàng, nhà xe, điểm du lịch… phải được tiêm vaccine. Ngoài ra, Phú Quốc và các trung tâm du lịch muốn thực hiện đón khách hộ chiếu vaccine cũng cần nâng cao năng lực y tế tại địa phương kể cả về cơ sở vật chất và số lượng y bác sỹ có thể tham gia công tác phòng chống dịch.

Trong thời gian đầu, chúng ta cần thí điểm khoanh vùng riêng để đón khách quốc tế mang hộ chiếu vaccine. Tức các khách sạn resort, điểm vui chơi giải trí, nhà hàng, phương tiện vận chuyển… đăng ký đón khách quốc tế mang hộ chiếu vaccine sẽ không đón khách nội địa. Các loại hình du lịch ít tiếp xúc đem lại doanh thu cao như du lịch golf, du lịch nghỉ dưỡng cũng sẽ được khuyến khích giới thiệu cho loại hình hộ chiếu vaccine. Thời gian sau nếu an toàn sẽ mở rộng khu vực và loại hình du lịch cho khách mang hộ chiếu vaccine. Nếu Phú Quốc thành công với thí điểm chương trình hộ chiếu vaccine, chúng ta sẽ tiếp tục thí điểm tại các trung tâm du lịch khác như khu vực Nam Hội An, Bãi Dài (Nha Trang) cũng có nhiều resort, sân golf đẹp và khá biệt lập với khu dân cư.

Công tác lựa chọn thị trường mục tiêu cũng rất quan trọng với các tiêu chí: chương trình hộ chiếu vaccine phù hợp với quy định luật pháp hiện tại nước đó, quốc gia đó có tỉ lệ người dân tiêm phòng cao, hiện dịch đang được kiểm soát tốt và không có chủng Covid mới nào nguy hiểm, có mức chi trả cao, nhiều người mong muốn đi du lịch Việt Nam, đường bay thuận lợi... Giai đoạn đầu sẽ thí điểm chỉ đón khách trên các chuyến bay thuê bao. Sau khi lựa chọn thị trường, chúng ta sẽ phải đàm phán với các nước và thực hiện các chương trình marketing xúc tiến du lịch hộ chiếu vaccine tới các thị trường mục tiêu.

Như vậy, để đón khách quốc tế mang hộ chiếu vaccine từ tháng 10 năm nay theo như dự kiến của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, cần triển khai một lượng công việc khổng lồ. Từ việc ưu tiên triển khai tiêm vaccine cho người dân Phú Quốc và những người phục vụ du lịch cho tới việc ra các quy định, quy trình về an toàn phòng chống dịch, sắp xếp các doanh nghiệp và nhân sự tham gia đón khách. Để kế hoạch đón khách mang hộ chiếu vaccine được triển khai hiệu quả, nhanh chóng, cần sự phối hợp và tham gia tích cực của Bộ Y tế, Bộ Ngoại giao, Bộ Công an, Bộ Giao thông vận tải … với sự chủ trì của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cùng tỉnh Kiên Giang.

Trong lúc hoàn thiện các quy định và các công tác chuẩn bị để đón khách quốc tế mang hộ chiếu vaccine, tôi đề xuất chúng ta sẽ áp dụng hộ chiếu vaccine cho chính khách nội địa. Ngay khi dịch bệnh được kiểm soát, khách nội địa tại các vùng không bị dịch hoặc ít bị dịch mang hộ chiếu vaccine và có chứng nhận xét nghiệm âm tính, cùng với thực hiện qui định 5K về phòng chống cocvid-19 sẽ được tự do đi tới các điểm trung tâm du lịch. Ngoài ra tôi đề xuất cần ưu tiên nhanh chóng tiêm vaccine cho nhân sự du lịch, đặc biệt là các nhân sự trực tiếp tiếp xúc với nhiều du khách. Có như vậy, chúng ta mới có thể thực hiện tốt mục tiêu kép vừa chống dịch hiệu quả, vừa duy trì hoạt động sản xuất kinh doanh và "hồi sức cấp cứu" cho nhiều doanh nghiệp trong ngành du lịch đang ở trạng thái hôn mê./.