(Tổ Quốc) - Chính quyền huyện miền núi Sơn Hà (tỉnh Quảng Ngãi) cùng các đảng viên, già làng uy tín đi đầu, làm gương trong việc xóa bỏ nạn tảo hôn vốn kéo dài ở nhiều thôn, bản. Theo đó, năm 2022, trên địa bàn huyện không xảy ra trường hợp tảo hôn.
- 02.08.2023 Nỗ lực đẩy lùi vấn nạn tảo hôn ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số
- 30.06.2023 Thực trạng tảo hôn ở Việt Nam
Kết quả nói trên là do huyện Sơn Hà làm tốt công tác tuyên truyền, vận động từng hộ gia đình, trường học. Từ đó, người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số miền núi đã nhận thức đúng đắn, từng bước xóa bỏ tình trạng tảo hôn.
Nói "không" với đám cưới tảo hôn
Thôn Làng Ranh, xã Sơn Ba (huyện Sơn Hà) có 300 hộ với 1.200 nhân khẩu. Sống lâu ở núi rừng, ông Đinh Văn Na - người uy tín cùng nhiều già làng, đảng viên thấu hiểu cái khó, cái khổ của nạn tảo hôn: Không có việc làm, đói nghèo; trẻ em thiếu cái ăn, suy dinh dưỡng… Không muốn người dân làng mãi nghèo, ông cùng các già làng, đảng viên quyết tâm xóa bỏ nạn tảo hôn.
Dù là lễ cưới hỏi của người thân, bà con trong làng, nhưng nếu đó là tảo hôn thì ông Na nhất quyết không tham dự. Không những thế, ông còn vận động người thân, anh em không ủng hộ chuyện kết hôn sớm, trước tuổi.
Ông Na kể: Trước năm 2020, thôn Làng Ranh có nhiều trường hợp tảo hôn. Người dân vốn có tính gắn kết cộng đồng, lại thêm tâm lý nể nang nên dù biết lễ cưới hỏi đó là sai quy định nhưng vẫn tham dự đông đủ, rình rang theo tục lệ.
Ông Na nhận thấy rằng, các già làng uy tín cùng 46 đảng viên trong thôn phải hành động thì mới làm thay đổi nếp nghĩ của người dân.
Theo đó, ông Na cùng các đảng viên, già làng nói chuyện với cha mẹ có con trong độ tuổi 15-16. Nắm chắc địa bàn, phát hiện có trường hợp chuẩn bị cưới hỏi chưa đúng tuổi hôn nhân, ông cùng thôn, xóm động viên gia đình dừng tổ chức lễ.
Để làm gương, ông Na cùng các đảng viên, già làng không dự lễ cưới hỏi của những gia đình có con cái kết hôn trước tuổi. "Trước kia, vì nể nhau nên mọi người vẫn tham dự đám cưới dù biết đó là tảo hôn. Hai năm nay, chúng tôi không đi nữa. Biết sai mà vẫn tham dự là không gương mẫu, không chấp hành quy định. Đảng viên, già làng uy tín phải gương mẫu đi đầu", ông Na nói.
Ông Đinh Văn Na cùng bà con quyết tâm xóa bỏ nạn tảo hôn.
Ông Đặng Văn Minh - Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Ba cho biết, toàn xã có gần 5.000 hộ, trong đó gần 40% hộ nghèo. Nhiều tập tục cũ, lạc hậu như tảo hôn khiến cái nghèo cứ đeo bám không dứt. Việc vận động từng nhà thực hiện Luật Hôn nhân và gia đình, xử lý nghiêm các trường hợp tảo hôn, sự nêu gương của cán bộ xã trong việc chấp hành luật và chăm sóc sức khỏe... đã góp phần giảm thiểu tình trạng tảo hôn trên địa bàn xã.
Hơn 2 năm qua, các đảng viên, già làng xã Sơn Ba nói "không" với đám cưới tảo hôn; đồng thời vận động người thân, bà con dừng tổ chức cưới hỏi tảo hôn. "Với những biện pháp này, tình trạng tảo hôn giảm mạnh trong 2 năm qua. Từ đầu năm đến nay chưa phát hiện trường hợp vi phạm nào", ông Minh khẳng định.
Nhiều biện pháp đồng bộ, hiệu quả từ cơ sở
Huyện miền núi Sơn Hà nằm ở phía tây của tỉnh Quảng Ngãi, có diện tích 750,31 km², dân số 75.000 người, gồm các dân tộc: Kinh, H're, Ca Dong, Xơ Đăng.
Một bộ phận người dân nơi đây hiểu biết về pháp luật còn hạn chế, đặc biệt là kiến thức về bảo vệ sức khỏe vị thành niên, dẫn đến nhiều gia đình cho con em kết hôn khi chưa đến tuổi kết hôn. Cha mẹ chưa thật sự quan tâm đến con; nhiều gia đình còn buông lỏng trong quản lý, chưa quan tâm đến đời sống tâm lý, tình cảm của con ở tuổi vị thành niên.
Trong Báo cáo kết quả thực hiện Đề án giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn huyện Sơn Hà năm 2022 và phương hướng, nhiệm vụ năm 2023, UBND huyện nhận định: Một số cấp ủy, chính quyền chưa thật sự vào cuộc, quyết tâm đối với công tác tuyên truyền giảm thiểu tình trạng tảo hôn. Sự phát triển khoa học công nghệ, mạng xã hội, việc lựa chọn thông tin tiếp cận chưa đúng đắn… đã ảnh hưởng trực tiếp đến các em ở tuổi vị thành niên, nên xảy ra những trường hợp nghỉ học do mang thai ngoài ý muốn.
Già làng, người uy tín miền núi Quảng Ngãi vận động, trao đổi với người dân về phòng chống nạn tảo hôn. Ảnh: Đ.H
Nhận định nguyên nhân cốt lõi, UBND huyện Sơn Hà đã ban hành Kế hoạch số 38/KH-UBND ngày 5/3/2021 về thực hiện Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số" trên địa bàn huyện, giai đoạn 2021-2025 (giai đoạn II); Quyết định số 284/QĐ-UBND ngày 18/3/2021 của UBND huyện về việc kiện toàn Ban Chỉ đạo thực hiện đề án này; chỉ đạo các cơ quan, đơn vị liên quan, UBND các xã, thị trấn tuyên truyền dưới nhiều hình thức để vận động nhân dân thực hiện tốt các chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước về hôn nhân và gia đình.
Nhiều xã vùng xa đổi mới về nội dung, hình thức tuyên truyền để thay đổi nhận thức của người dân trong việc chăm sóc sức khỏe con em. Các cấp ủy, chính quyền cơ sở bám sát địa bàn để vận động, giải thích về những hệ lụy khi các em chung sống trước tuổi kết hôn. Ngành giáo dục trang bị kỹ năng sức khỏe sinh sản cho học sinh; tổ chức lồng ghép kiến thức về hôn nhân gia đình trong hoạt động ngoại khóa.
Các trường học trên địa bàn huyện tổ chức nhiều hội thi sinh động, cuốn hút, lồng ghép kỹ năng sống, kỹ năng ứng xử văn hóa cho học sinh, giúp các em tìm hiểu pháp luật nhằm giảm thiểu tảo hôn, xóa bỏ một số phong tục tập quán cổ hủ, lạc hậu…
Chính những biện pháp đồng bộ, hiệu quả từ cơ sở đã từng bước thay đổi hành vi, nhận thức của người dân trong hôn nhân và gia đình, ngăn ngừa nạn tảo hôn.
Năm 2021, toàn huyện Sơn Hà có 51 trường hợp tảo hôn và có dấu hiệu tảo hôn; 94 trường hợp bé gái chưa đủ 18 tuổi sinh con, đăng ký khai sinh tại các xã, thị trấn.
Năm 2022, trên địa bàn huyện không xảy ra trường hợp tảo hôn; có 12 trường hợp có dấu hiệu tảo hôn nhưng chính quyền địa phương đã kịp thời tuyên truyền, vận động gia đình không tổ chức cưới hỏi, không cho các trường hợp chưa đủ tuổi sống chung; có 25 trường hợp bé gái chưa đủ 18 tuổi sinh con, thực hiện đăng ký khai sinh tại UBND các xã, thị trấn; có 16 trường hợp mang thai, sinh con ở tuổi vị thành niên.
"Thay đổi nhận thức cho người dân rất khó, cần thời gian dài. Huyện tiếp tục chỉ đạo chính quyền địa phương đẩy mạnh công tác vận động người dân thay đổi nhận thức về phòng chống tảo hôn. Ngành giáo dục tiếp tục tổ chức nhiều hoạt động nhằm trang bị kỹ năng chăm sóc sức khỏe, kiến thức về Luật Hôn nhân và gia đình cho các em nhiều hơn", Phó Chủ tịch UBND huyện Sơn Hà Trần Thanh Trung khẳng định.
Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định: Tảo hôn là việc lấy vợ, lấy chồng khi một bên hoặc cả hai bên chưa đủ tuổi kết hôn theo quy định của pháp luật (tuổi kết hôn theo quy định pháp luật: Nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên).
Hôn nhân cận huyết thống là việc kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi 3 đời (những người có họ trong phạm vi 3 đời là những người cùng một gốc sinh ra gồm cha mẹ là đời thứ nhất; anh, chị, em cùng cha mẹ, cùng cha khác mẹ, cùng mẹ khác cha là đời thứ hai; anh, chị, em con chú, con bác, con cô, con cậu, con dì là đời thứ ba).
