Kể chuyện "Nghê Văn Miếu" bằng ứng dụng công nghệ vật lý số

Hợp tác ứng dụng công nghệ vật lý số nâng tầm giá trị di sản mở đầu bằng chiến dịch "Tầm chân", tên gọi này được tạo thành từ hai từ Hán Việt: tầm - tìm kiếm, và chân - cái thực. Theo đó, mạng lưới các học giả của dự án sẽ tìm kiếm các giá trị văn hóa truyền thống có nguy cơ bị mai một và tiếp đó đội ngũ chuyên gia văn hóa do Trung tâm thông tin UNESCO (UNET) sẽ tập hợp, thực hiện các nghiên cứu hiện vật hay những giá trị văn hóa.

Từ đây các giá trị này được lưu giữ và phát huy nhờ ứng dụng công nghệ định danh số Nomion do Phygital Labs cung cấp. Các nghiên cứu kết hợp giữa công nghệ và văn hóa truyền thống này sẽ được phát triển thành các sản phẩm vật lý số, được định danh số trên nền tảng blockchain và truyền tải thông tin qua chip NFC…

Theo Phó Chủ tịch Liên hiệp các Hội UNESCO Việt Nam Nguyễn Hùng Sơn chia sẻ: "Trong bối cảnh chuyển đổi số hiện nay, văn hóa càng cần được chú trọng phát triển nhiều hơn để không bị "đi sau" nhiều lĩnh vực hiện đại khác. Chúng ta cũng cần những động lực mới cho tăng trưởng kinh tế nên tôi tin rằng việc ứng dụng công nghệ mới trong dự án này sẽ là bước chuyển để nâng tầm giá trị nền văn hóa nước nhà".

Mở đầu chiến dịch Tầm chân là dự án "Nghê Văn Miếu". Đó là sự hợp tác sáng tạo giữa Trung tâm thông tin UNESCO (UNET), công ty Phygital Labs cùng Trung tâm Hoạt động văn hóa, khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám và Tiến sĩ mỹ thuật Trần Hậu Yên Thế, người có công trình nghiên cứu sâu sắc về Nghê Việt và đã ra mắt cuốn sách mang tên "Nghê nơi cửa Khổng sân Trình".

Dự án nhằm đưa hình ảnh Nghê - một linh thú thuần Việt đang canh giữ không gian thiêng liêng của Văn Miếu - Quốc Tử Giám tại Hà Nội để câu chuyện về linh vật này đến gần hơn với người dân Việt Nam và bạn bè quốc tế.

Đặc biệt, trong chiến dịch "Tầm chân" này, công trình nghiên cứu về Nghê mang tên "Nghê nơi cửa Khổng sân Trình" đã được định danh số, tạo ra cuốn sách vật lý số đầu tiên tại Việt Nam. Cụ thể, công nghệ Nomion chuyển đổi cuốn sách "Nghê nơi cửa Khổng sân Trình" thành sách điện tử, được lưu giữ và bảo mật bằng công nghệ blockchain cùng chip RFID.

Bằng việc dùng smartphone tương tác với chip RFID gắn trên tượng Nghê Văn Miếu, là vật phẩm được đúc bằng đồng thau, theo nguyên mẫu của Nghê đang chầu trên cột tứ trụ của Văn Miếu - Quốc Tử Giám Thăng Long, người tương tác sẽ được trải nghiệm sách vật lý số đầu tiên tại Việt Nam, mở ra thế giới tri thức phong phú, là sự kết nối quá khứ với hiện tại trong không gian số sinh động.

Sách vật lý số đầu tiên này thể hiện tính độc bản, bảo vệ bản quyền nên nội dung sách này chỉ truy cập được khi tương tác với chip RFID gắn trên tượng Nghê Văn Miếu, khác xa với công nghệ QR code.

Chia sẻ về dự án, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm thông tin UNESCO Đinh Đức Hoàng cho biết: "Nghê là một tượng đồng hay là một cuốn sách? Nếu Nghê chỉ hiện diện trong những trang sách, nó có thể sẽ chung số phận với nhiều thứ mà giờ chỉ còn trong trang sách, nếu Nghê chỉ tồn tại dưới dạng một bức tượng, nó có thể trở thành một món đồ trưng bày mang ý nghĩa trang trí mà người ta không biết phải trân trọng nó vì lý do gì. Công nghệ đã cho chúng ta câu trả lời".

Tại sự kiện, Giám đốc Công ty Phygital Labs Huy Nguyễn khẳng định: Công nghệ định danh số thích hợp cho việc chứng thực độc bản và lan tỏa thông tin kiến thức, là một điểm chạm rất tự nhiên với các di tích di sản văn hóa. Sự kết hợp này không chỉ là chìa khóa kết nối các giá trị di sản, văn hóa Việt Nam mà còn phát huy được hết các tiềm năng, thúc đẩy sự phát triển của nền công nghiệp văn hóa Việt.

"Tôi rất tự hào vì có cơ hội được cộng tác cùng UNESCO và Văn Miếu để tạo ra sách vật lý số đầu tiên tại Việt Nam. Tôi kỳ vọng giải pháp công nghệ của chúng tôi được ứng dụng rộng rãi để không chỉ Nghê Văn Miếu mà nhiều di sản văn hóa Việt giàu giá trị khác đều có những phiên bản số xứng tầm, đóng góp tích cực vào nền kinh tế số" - Huy Nguyễn chia sẻ thêm.

Là đơn vị cùng phố hợp trong dự án, Giám đốc Trung tâm Hoạt động văn hóa, khoa học Văn Miếu - Quốc Tử Giám TS Lê Xuân Kiêu cho biết: "Dự án là một bước đi hết sức quan trọng đã mở ra một hướng đi mới cho sự kết hợp giữa công nghệ với di sản. Từ trước đến nay, có thể hình ảnh con Nghê vẫn còn rất lạ lẫm đối với du khách thì dự án hôm nay sẽ là cơ hội để chúng ta quảng bá giá trị di sản nói chung, và hình ảnh con Nghê nói riêng đến với khách tham quan một cách hấp dẫn và sinh động nhất. Và biểu tượng con Nghê sẽ được hiện diện ở nhiều nơi, trở thành một sản phẩm quà tặng đặc biệt của Văn Miếu. Từ đó, vừa góp phần quảng bá, bảo tồn giá trị di sản vừa mang lại lợi ích đóng góp vào sự phát triển kinh tế xã hội đất nước".

Như vậy chiến dịch Tầm chân sẽ không chỉ có Nghê Văn Miếu, bởi các di sản đều có thể trở thành nguồn lan tỏa tri thức, quảng bá văn hóa và nâng cao giá trị nên UNET và Phygital Labs sẽ tiếp tục ứng dụng công nghệ vật lý số để tạo nên những tài sản số được chứng thực, mang tính độc bản cho những di vật, di sản và di tích của Việt Nam./.