Khai thác văn hóa truyền thống dân tộc Mường giữa đại ngàn Cúc Phương thành sản phẩm du lịch đặc trưng

Khai thác nét đặc sắc của văn hóa bản địa

Ngày hội Văn hóa Thể thao các dân tộc ở Nho Quan được tổ chức thường niên từ năm 2017 nhằm tạo sân chơi bổ ích, lành mạnh cho nhân dân trong huyện đồng thời thu hút du khách về với địa phương. Trong dịp này, các đặc sản núi rừng cũng được trưng bày để du khách hiểu hơn về đời sống sinh hoạt, sản xuất của đồng bào các dân tộc.

Sau hai năm "đứt gãy" do ảnh hưởng của dịch Covid-19, Ngày hội Văn hóa, Thể thao các dân tộc huyện Nho Quan năm 2022 được tổ chức cùng với Tuần lễ Cúc Phương đại ngàn nhằm kích cầu du lịch trở lại.

Lễ khai mạc sẽ diễn ra vào 20h00 ngày 29/4 tại khu Hồ Mạc, Vườn Quốc gia Cúc Phương với chương trình trình diễn nghệ thuật của đồng bào các dân tộc trong huyện. Tham gia Tuần lễ và Ngày hội có 7 xã dân tộc và miền núi, với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, trò chơi dân gian truyền thống; hội trại gắn với trưng bày giới thiệu, quảng bá các sản phẩm văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc; các sản phẩm đặc trưng tiêu biểu của địa phương. Điểm nhấn cuốn hút là các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trình diễn cồng chiêng, múa sạp; giao lưu nghệ thuật quần chúng; đêm hội âm nhạc. Hoạt động thể thao có bóng chuyền nam, bóng chuyền hơi nữ, kéo co. Các trò chơi dân gian truyền thống trong ngày hội có bắn nỏ, đi cà kheo, đẩy gậy, đánh mảng, đánh đu, ném còn...

Tuần lễ Cúc Phương đại ngàn và Ngày hội Văn hóa Thể thao các dân tộc năm 2022 được chuẩn bị sớm với mong muốn tạo thêm không gian để nhân dân các dân tộc cùng hội tụ giao lưu văn hóa, tăng thêm sự hiểu biết, gắn kết… Đây cũng là dịp để quảng bá, giới thiệu đến bạn bè trong nước và quốc tế về những giá trị văn hóa đặc trưng và các loại hình du lịch sinh thái, cộng đồng, thể thao.

Chia sẻ với báo chí ông Hoàng Khắc Tiệp, Chủ tịch UBND huyện Nho Quan cho biết, trong những năm qua, công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể của các dân tộc thiểu số trên địa bàn luôn được huyện Nho Quan quan tâm, chú trọng. Thông qua các Đề án bảo tồn, khôi phục và phát huy một số nét đẹp văn hóa dân tộc Mường và Đề án bảo tồn văn hóa cồng chiêng dân tộc Mường… đồng bào có cơ hội phát huy những di sản văn hóa.

Lãnh đạo huyện Nho Quan chia sẻ thêm, là huyện miền núi của tỉnh Ninh Bình, vị trí nằm ở đầu mối giao thông quan trọng nối liền vùng Tây Bắc với vùng đồng bằng Bắc bộ và Trung bộ. Nơi đây được thiên nhiên ban tặng nhiều danh thắng và di tích lịch sử, văn hóa truyền thống nổi tiếng như: động Vân Trình, hồ Yên Quang, hồ Đồng Chương, nước khoáng nóng Cúc Phương, văn hóa đồng bào Mường, các sản vật địa phương... Đặc biệt, trên địa bàn huyện có Vườn Quốc gia Cúc Phương, một địa danh du lịch nổi tiếng trong nước và thế giới, với khu bảo tồn động, thực vật quý hiếm và những di tích văn hóa được xác định có từ sơ kỳ đồ đá mới...

Đặc biệt, với việc địa bàn huyện hiện có gần 30 nghìn đồng bào dân tộc Mường sinh sống, hầu hết các bản làng đều giữ được phong tục, nếp sống đặc trưng, việc khai thác các yếu tố văn hóa bản địa hiện có để kết hợp cùng xu hướng du lịch sinh thái - vốn đang phát triển mạnh tại tỉnh Ninh Bình - cũng là chiến lược mà huyện Nho Quan đặt ra.

Đưa văn hóa bản địa thành sản phẩm du lịch đặc trưng

Một sự đổi thay lớn đối với mảnh đất miền núi sỏi đá Nho Quan sau vài năm trở lại đây. Đó là nhờ chính sách thu hút đầu tư hiệu quả của tỉnh. Từ vùng đất khô cằn sỏi đá, các hình thức du lịch lưu trú home stay theo dạng nhà sàn, ki ốt du lịch để câu cá ở các tuyến hồ... đã được đồng bào đưa vào hoạt động để phục vụ du khách, đem lại diện mạo mới cho vùng quê nghèo.

Đặc biệt, điểm nhấn giữa đại ngàn Cúc Phương ở Nho Quan là những công trình hài hòa giữa những bản sắc văn hóa dân tộc truyền thống và điểm đến du lịch hấp dẫn. Công ty CP Dịch vụ Du lịch Cúc Phương đã đầu tư hạ tầng hàng chục km đường rải nhựa, phục vụ cho du khách đến với Cúc Phương thuận tiện hơn.

Bên cạnh đó, Công ty cũng đầu tư các cơ sở lưu trú đảm bảo phục vụ khách quốc tế với quần thể Vedana Resort. Đây là công trình được đánh giá là một thành công của huyện Nho Quan trong việc thu hút đầu tư phát triển “du lịch xanh” tại địa phương. Cụm công trình này được xây dựng trên bãi đá lộ đầu - vốn không thể canh tác nông nghiệp, nhưng lại có lợi thế về du lịch - với diện tích hơn 15ha, do kiến trúc sư Võ Trọng Nghĩa thiết kế và hoàn thiện.

Điểm nhấn của quần thể du lịch xanh là các công trình bằng tre thuộc loại lớn nhất Đông Nam Á, như nhà đón tiếp xây dựng từ 23.000 cây tre và Trung tâm hội nghị với 113.000 cây tre; nhà hàng tre rộng hơn 1.000m2, có chiều cao 15 mét (tương đương một tòa nhà 5 tầng) được xây dựng từ hơn 70.000 cây tre để phục vụ các hoạt động hội nghị, team building… Toàn bộ các công trình này đều không sử dụng vật liệu kim loại để kết nối các thân tre, mà thay vào đó bằng việc dùng kĩ thuật đặc biệt để ghép bởi các thanh tre vót nhọn và dây dù.

Theo Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Dịch vụ Du lịch Cúc Phương Lê Quốc Thịnh, nơi đây sẽ là một địa chỉ lưu giữ, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của người Mường Cúc Phương. Trong tương lai sẽ hiện hữu một nhà Bảo tàng văn hóa Mường với quy mô 1000 m2, hiện thực hóa kỳ vọng mỗi công trình được xây dựng sẽ là một sản phẩm du lịch mang đậm nét văn hóa bản địa.

Phát huy thế mạnh văn hóa, lấy văn hóa làm điểm tựa cũng là hướng đi lâu dài trong phát triển du lịch tại Cúc Phương. Ông Lê Quốc Thịnh cho biết, trong thời gian qua, đã triển khai sưu tầm được một số lượng lớn hiện vật cồng chiêng và các hiện vật văn hóa tiêu biểu, gắn bó với đời sống người Mường để chuẩn bị cho sự ra đời của Bảo tàng Văn hóa Mường. Không gian văn hóa Mường không chỉ là nơi trưng bày mà còn lưu giữ, là nơi bà con có thể gửi gắm những kỷ vật, vật dụng gắn bó với sinh hoạt, lao động sản xuất nhiều đời nay.

Cùng với những công trình kiến trúc độc đáo, với sinh hoạt văn hóa đặc sắc của người bản địa, không gian trong lành của đại ngàn Cúc Phương và những không gian văn hóa đã và đang được gìn giữ, du lịch Nho Quan đang kỳ vọng là điểm đến hấp dẫn du khách trong và ngoài nước trong bối cảnh du lịch Việt Nam phục hồi và khởi sắc./.