Kinh tế thế giới 2017 - dự báo tăng trưởng 2018 cùng rủi ro

Trong khi đó, theo đánh giá của một số chuyên gia Mỹ, ban lãnh đạo dưới thời ông Tập Cận Bình đã từ bỏ cải cách thị trường và “nền kinh tế Trung Quốc đang trên con đường trì trệ”[1].

Kinh tế Mỹ - điểm sáng tăng trưởng

Tăng trưởng Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ đã tăng gấp đôi so với thời điểm diễn ra cuộc tranh cử Tổng thống năm 2016, tỷ lệ lạm phát thấp, trong khi chỉ số Dow Jones liên tục lập các kỷ lục mới, phản ánh niềm tin của doanh nghiệp và giới đầu tư.

Trong quý III/2017, GDP của Mỹ tăng 3% so với cùng kỳ năm ngoái, sau khi tăng 3,1% trong quý II.

Tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống mức thấp nhất trong 17 năm qua (4,1%  cuối tháng 10). Tỷ lệ này được dự báo sẽ giảm xuống còn 3,5% cuối năm 2018.

Từ sự thay đổi trong ban lãnh đạo Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đến những cải cách thuế theo đề nghị của chính quyền Trump, vừa được Thượng nghị viện Mỹ thông qua và đang chờ Hạ nghị viện phê chuẩn, có rất nhiều lý do để năm 2018 sẽ là năm chứa đựng những bất ngờ. Đây sẽ là năm mà chính sách kinh tế của Donald Trump, hay còn gọi là Trumponomics, bước vào vòng thử thách đầu tiên. 

Kinh tế Mỹ trên đà tăng trưởng và có thể "cất cánh" trong năm 2018.

Sẽ có những thách thức mà kinh tế Mỹ cần phải vượt qua trong năm 2018, song những thách thức này nhìn chung bị phóng đại. Rủi ro luôn luôn hiện hữu nhưng đôi khi những yếu tố tích cực tiềm năng lại “thắng thế”. Và 2018 là một trong những năm như vậy. Cải cách thuế hay FED sẽ là nhân tố đóng vai trò quan trọng như thế nào trong bức tranh kinh tế Mỹ 2018 vẫn là điều chưa rõ ràng. Tuy nhiên, cả hai yếu  tố này đều mang tính tích cực đối với tăng trưởng kinh tế Mỹ. 

Việc bổ nhiệm ông Jerome Powell, một thành viên của Hội đồng Thống đốc FED, giữ chức Chủ tịch FED thay thế bà Janet Yellen sau khi bà hết nhiệm kỳ vào tháng 2/2018, là một yếu tố quan trọng trong mục tiêu tăng trưởng kinh tế Mỹ năm 2018. Lâu nay, FED luôn được coi là một mối đe dọa đối với việc chấm dứt tăng trưởng kinh tế bằng việc thắt chặt chính sách tiền tệ quá nhanh và quá nhiều. Nhưng với ông Powell, không có lý do gì để lo lắng về chính sách tiền tệ quá thắt chặt, ít nhất là trong năm 2018 và các năm sau đó. Trong phiên điều trần tại Thượng viện Mỹ gần đây khi xem xét việc bổ nhiệm ông, những bình luận của ông Powell về việc FED cắt giảm quy mô bảng cân đối kế toán vốn đang phình to do Mỹ thực hiện chính sách nới lỏng định lượng để kích thích kinh tế trong thời gian qua lại thu hút sự chú ý của dư luận.

Thay vì tuyên bố rằng bảng cân đối kế toán sẽ thu hẹp đáng kể, trở lại mức tương ứng với mức trước thời kỳ khủng hoảng, ông Powell nêu rõ rằng bảng cân đối kế toán sẽ giảm xuống còn 2,5-3 nghìn tỷ USD. Điều này có nghĩa là cần mất thêm 4 năm để hoàn thành mục tiêu này, và đến thời điểm ấy bảng cân đối kế toán sẽ nghiêng nhiều về cột tài sản có. 

Như vậy, trong thời gian tới, với khả năng tăng lãi suất và bảng cân đối kế toán vẫn ở mức “phình to”, FED có thể duy trì mức tăng trưởng kinh tế trong khoảng thời gian đủ để gây sức ép đối với mức lương theo chiều hướng tăng, đồng thời vẫn phải chèo chống trước sức ép duy trì lạm phát ở mức ổn định. Khi lạm phát được duy trì ở mức ổn định hơn thì FED sẽ tự tin hơn để tăng lãi suất trong năm 2018.

Chính sách giảm thuế trong tương lai được kỳ vọng sẽ đẩy mạnh lợi nhuận và phục hồi kinh tế. Thí dụ, giảm thuế mạnh cho giới doanh nghiệp là một đòn bẩy, khuyến khích đầu tư nhiều hơn, nỗ lực nhiều hơn để được lợi nhuận nhiều hơn. Khi giới doanh nhân được hưởng nhiều lợi nhuận hơn thì giới lao động có nhiều việc làm hơn. Vì vậy, nếu luật thuế mới được áp dụng ngay từ năm 2018, kinh tế Mỹ có thể sẽ bùng nổ mạnh vì chi tiêu đầu tư kinh doanh và cá nhân sẽ tăng mạnh. Dù thuế suất giảm nhưng tăng trưởng GDP cao sẽ đẩy thu nhập kinh doanh và cá nhân tăng cao, cuối cùng sẽ cho tổng thu nhiều hơn và không làm tăng thâm hụt ngân sách do giảm thuế, nhất là sau 3-4 năm.

Các nghiên cứu định lượng chỉ ra rằng giảm thuế xuống mức 20% sẽ tăng nhu cầu đầu tư khoảng 15% và GDP trong 10 năm khoảng 4%, tức là tăng thêm 0,4% GDP trong mỗi năm.

Với việc giảm thuế doanh nghiệp từ 35% xuống 20%, các hãng của Mỹ và nước ngoài được dự báo sẽ gia tăng đầu tư ở Mỹ vì hấp dẫn hơn. Đồng thời, các hãng đa quốc gia sẽ bớt nhu cầu đẩy sản xuất và việc làm ra khỏi Mỹ.

Giới phân tích nhận định nhiều khả năng Tổng thống Trump sẽ ký ban hành luật thuế trước Lễ Giáng sinh tới để năm 2018 sẽ bắt đầu thời điểm “cất cánh” mới của nền kinh tế Mỹ.

Những rủi ro đối với tăng trưởng kinh tế thế giới 2018

Những rủi ro lớn có thể sẽ xuất hiện từ phía Mỹ do việc chính quyền Trump trong năm thứ hai, dưới sức ép của năm bầu cử giữa nhiệm kỳ, sẽ chuyển những chỉ trích gay gắt về thâm hụt cán cân thương mại thành hành động đẩy mạnh thực thi chính sách bảo hộ thương mại, áp đặt thuế mới đối với các sản phẩm bị cho là “bán phá giá” của Trung Quốc. Được biết, ngày 26/1/2018 sẽ là hạn cuối để chính quyền Trump đưa ra quyết định thực thi chính sách áp đặt thuế mới đối với các sản phẩm pin năng lượng mặt trời nhập khẩu từ Trung Quốc.  Hành động bảo hộ mậu dịch của Mỹ nhiều khả năng sẽ leo thang trở thành một cuộc xung đột địa - chính trị lớn hơn và tác động tiêu cực đến sự phục hồi thương mại toàn cầu và tăng trưởng kinh tế thế giới. 

Yếu tố khác tác động đến bức tranh kinh tế là sự thay đổi trong chính sách của Trung Quốc, tập trung phát triển kinh tế bằng hình thức tín dụng đầu tư, nhiều khả năng cũng sẽ đặt nền kinh tế lớn thứ hai thế giới vào thế phải đối mặt với nguy cơ tích trữ nhiều tài sản độc hại, tỷ lệ nợ cao cùng tình trạng dư thừa công suất trong trung hạn.

Chuyên gia Mỹ: “Nền kinh tế Trung Quốc đang trên con đường trì trệ”. Trung Quốc gặp tình trạng dư thừa công suất trung hạn.

Ngoài ra, một số yếu tố liên quan tính chu kỳ kinh tế: Kinh tế thế giới có thể đạt mức cao nhất nếu xét trong chu kỳ 10 năm (2008-2018); tuy nhiên, do cách mạng công nghệ và số hóa, chu kỳ kinh tế không còn ổn định như cũ. Một số yếu tố tạo ra cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính toàn cầu 2008 đang được tích tụ, có thể tạo ra cuộc khủng hoảng kinh tế mới./.

[1]  https://www.the-american-interest.com/2017/11/17/outlines-trumps-asia-strategy/