"Lá chắn mềm" loại trừ phản cảm, lố lăng được hình thành khi nhiệm vụ xây dựng văn hoá trở thành thường trực, tự nguyện

"Vàng thau" lẫn lộn trong hưởng thụ văn hóa

Liên quan đến vấn đề này, trong báo cáo gửi tới các ĐBQH, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng đánh giá, thực tế trong thời gian qua đã có các hiện tượng văn hóa tầm thường, dễ dãi, mang tính thị trường lại thu hút được một bộ phận người xem quan tâm, gây nên sự nhiễu loạn "vàng thau" lẫn lộn trong hưởng thụ văn hóa rất đáng được quan tâm.

Bộ VHTTDL đã đánh giá và thẳng thắn chỉ ra các khó khăn, vướng mắc thuộc về thể chế và nguồn lực, các tồn tại, hạn chế về công tác tham mưu, quản lý nhà nước của Ngành, đồng thời phát hiện, nhận thức sâu sắc hơn về các thách thức như: Những tác động tiêu cực từ mặt trái của nền kinh tế thị trường, của quá trình hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng tới Ngành văn hóa, thể thao và du lịch; Môi trường văn hóa còn diễn biến phức tạp, có biểu hiện thiếu lành mạnh, ngoại lai, trái với thuần phong mỹ tục, xuống cấp về đạo đức, lối sống; Xử lý thỏa đáng mối quan hệ giữa truyền thống và hiện đại, bảo tồn và phát huy, giữ gìn và phát triển…

Một số công trình nghiên cứu về văn hóa đã chỉ ra rằng, nguyên nhân sâu xa nhất của hiện tượng này là "sự đứt gãy với các giá trị tốt đẹp của truyền thống, rằng chúng ta đang ở vào "thời kỳ quá độ" khi các giá trị của xã hội tiểu nông bị giải thể, mà các giá trị của thời đại mới, thời đại công nghiệp hóa, hiện đại hóa chưa được định hình vững chắc".

Cùng với đó, mặt trái của nền kinh tế thị trường, sự tác động của quá trình hội nhập quốc tế dường như thúc đẩy lối sống chạy theo vật chất, đồng tiền, đề cao các giá trị hình thức bề ngoài. Do vậy, nhiều người, đặc biệt là một bộ phận giới trẻ bị cuốn theo những gì phù phiếm bề nổi, mà coi nhẹ các giá trị thực chất, bên trong.

Nếu các tổ chức, cá nhân không có đủ nội lực văn hóa, bản lĩnh văn hóa sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực của văn hóa bên ngoài "chi phối". Tinh thần "lấy cái đẹp để dẹp cái xấu" chưa được thực hiện nghiêm túc, những thông tin tích cực, gương người tốt việc tốt chưa được truyền thông mạnh mẽ, trong khi các tin bài giải trí thông tục, giật tít, câu view có tần suất gia tăng, ảnh hưởng sâu sắc đến tư tưởng, thị hiếu, thẩm mỹ của công chúng, dẫn tới tình trạng "nhờn cảm xúc", thái độ vô cảm trong xã hội hiện nay.

Thực tế sống động thấy sức mạnh của giá trị văn hóa

Tuy nhiên, theo Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng, đánh giá một cách tổng thể và khái quát, trong dòng chảy của văn hóa Việt Nam thời gian qua, nhận thức về văn hóa, xã hội, con người ngày càng toàn diện, sâu sắc hơn.

Các lĩnh vực, loại hình, sản phẩm văn hóa phát triển ngày càng đa dạng, đáp ứng nhu cầu mới, nhiều mặt của đời sống xã hội. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp và di sản văn hóa của dân tộc được kế thừa, bảo tồn và phát huy trong mọi lĩnh vực của đời sống.

Bộ trưởng dẫn một thực tế sống động để thấy sức mạnh của giá trị văn hóa đó là trước đại dịch Covid-19 đã tác động mạnh đến nước ta, gây ra nhiều thiệt hại về kinh tế - xã hội và ảnh hưởng đến sự phát triển của đất nước, nhưng nhờ phát huy được những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc đó là niềm tin của nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ xã hội chủ nghĩa, là sự đoàn kết một lòng, là tinh thần yêu nước tương thân, tương ái, "mình vì mọi người", "lá lành đùm lá rách", chúng ta đã huy động được sức mạnh tổng hợp của dân tộc.

"Cả đất nước đã và đang vượt qua mọi khó khăn, thử thách để vững bước vươn lên và có được thành quả như Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay" - Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.

Lên án cái ác, ca ngợi cái đẹp

Nhằm phát huy những kết quả đã đạt được, đồng thời khắc phục những hạn chế, tồn tại đã được chỉ ra, bên cạnh những kết quả đã thực hiện trong giai đoạn 2016-2021, trong thời gian tới, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng cho biết, Bộ VHTTDL sẽ tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả các văn bản chỉ đạo của Đảng và Nhà nước; những nhiệm vụ của Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 09/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước, Kết luận số 76- KL/TW ngày 04/6/2020 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33- NQ/TW, trong đó nhấn mạnh đến vai trò, trách nhiệm gương mẫu của người đứng đầu, của đảng viên.

Đồng thời rà soát, điều chỉnh, bổ sung hệ thống các văn bản pháp luật về xây dựng hành vi ứng xử văn hóa. Đẩy mạnh tuyên truyền, giáo dục đạo đức, nhân cách con người; biểu dương cái tốt, bài trừ cái xấu, lên án cái ác, ca ngợi cái đẹp, lấy gương người tốt, việc tốt để giáo dục, cổ vũ, khuyến khích tính hướng thiện trong mỗi người.

Cùng với đó là tập trung triển khai thực hiện hiệu quả Chiến lược phát triển văn hóa Việt Nam đến năm 2030; Chiến lược phát triển gia đình Việt Nam đến năm 2030. Tiếp tục phối hợp chặt chẽ với các Bộ, ngành liên quan, các tỉnh/thành phố trực thuộc trung ương xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao chất lượng Phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa", bảo đảm mọi thành viên của cộng đồng được phát triển các năng lực sáng tạo.

Xây dựng văn hóa trong hệ thống chính trị, trong từng cộng đồng làng, bản, khu phố, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp và mỗi gia đình. Phát huy vai trò của gia đình,cộng đồng, xã hội trong việc xây dựng môi trường văn hóa, làm cho văn hóa trở thành nhân tố thúc đẩy con người Việt Nam hoàn thiện nhân cách. Phát huy vai trò của văn học - nghệ thuật trong việc bồi dưỡng tâm hồn, định hướng phát triển nhân cách của con người Việt Nam, nhất là trong thế hệ trẻ. Bảo đảm quyền hưởng thụ, tự do sáng tạo trong hoạt động văn hóa, nghệ thuật của mỗi người dân và cộng đồng.

"Khi nhiệm vụ xây dựng văn hoá trở thành thường trực, nền tảng văn hoá được hình thành tự nhiên, tự nguyện trong mỗi cộng đồng, trong mỗi người, đặc biệt là giới trẻ thì khả năng chọn lọc cái tinh tế, tốt đẹp, định vị bản thân, giá trị, bản sắc dân tộc gắn với khát vọng hội nhập, cống hiến sẽ trở thành lá chắn mềm loại trừ cái phản cảm, lố lăng và đó là chính là biểu hiện thuyết phục nhất của sức mạnh nội sinh văn hóa" - Bộ trưởng nhấn mạnh.

Một nhiệm vụ khác đó là đổi mới nội dung, phương thức hoạt động văn hóa, thể thao đáp ứng nhu cầu hưởng thụ các giá trị văn hóa của người dân; tăng cường công tác hướng dẫn nghiệp vụ đối với hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở. Tổ chức các hoạt động văn hóa, thể thao, vui chơi giải trí phù hợp với đặc điểm văn hóa của các dân tộc, vùng, miền, góp phần giáo dục đạo đức, tạo dựng lối sống lành mạnh./.