(Tổ Quốc) - Doanh nghiệp nhiều lần kêu cứu, Văn phòng Chính phủ 3 lần ra văn bản, thông báo ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình, yêu cầu UBND tỉnh Quảng Ngãi và các ngành chức năng khẩn trương rà soát, xử lý, giải quyết khó khăn vướng mắc, để nhà máy Xi măng Đại Việt - Dung Quất sớm hoạt động trở lại (Báo điện tử Tổ Quốc đã có bài phản ánh). Tuy nhiên, dường như câu chuyện “trống đánh xuôi, kèn thổi ngược” đang tiếp diễn ở Quảng Ngãi.
Giữa tháng 10/2019, thêm một lần nữa, Nhà máy xi măng Đại Việt – Dung Quất, thuộc Công ty cổ phần Xi măng Miền Trung (công ty CP XM Miền Trung) gửi đơn kêu cứu khẩn cấp đến Chính phủ, cơ quan chức năng và chính quyền tỉnh Quảng Ngãi, vì phải ngừng sản xuất từ hơn 4 năm nay, máy móc xuống cấp, hư hỏng, công nhân mất việc, nhà máy đứng bên bờ vực phá sản.
Nội dung đơn kêu cứu nêu rõ: Từ đầu năm 2018 đến nay, Văn phòng Chính phủ đã 3 lần có công văn truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ Trương Hòa Bình; UBND tỉnh Quảng Ngãi nhiều lần chỉ đạo các cơ quan ban ngành của tỉnh triển khai thực hiện ý kiến của Phó Thủ tướng. Dù khó khăn, Nhà máy xi măng Đại Việt – Dung Quất vẫn nỗ lực khắc phục, cải tiến thiết bị, nâng cấp công nghệ xử lý môi trường đảm bảo Quy chuẩn kỹ thuật Quốc gia về khí thải công nghiệp sản xuất xi măng QCVN 23: 2009/BTNMT và các quy định pháp luật có liên quan.
Giữa năm 2018, Cục Bảo vệ Môi trường Khu vực miền Trung-Tây Nguyên, Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Quảng Ngãi cùng các cơ quan ban ngành của tỉnh tiến hành kiểm tra, xác nhận nhà máy đã hoàn thành các biện pháp khắc phục, cải tiến thiết bị, nâng cấp công nghệ xử lý môi trường, yêu cầu doanh nghiệp lập kế hoạch vận hành thử nghiệm toàn bộ hệ thống, thông báo đến UBND tỉnh và các cơ quan liên quan, tiến hành quan trắc môi trường, trình cơ quan có thẩm quyền kiểm tra cấp giấy xác nhận theo đúng quy định của pháp luật.
Từ đó tới nay, Xi măng Đại Việt đã 6 lần vệ sinh thiết bị máy móc, lập kế hoạch vận hành thử nghiệm để hoàn thiện quan trắc môi trường, gửi báo cáo xin vận hành thử nghiệm đến UBND tỉnh Quảng Ngãi, các cơ quan chức năng liên quan nhưng không cơ quan nào đứng ra trả lời, chấp thuận kế hoạch vận hành thử nghiệm và hoàn thiện quan trắc môi trường, vì thế, nhà máy tiếp tục dừng hoạt động không thời hạn, vì hễ có dấu hiệu chuẩn bị chạy thử máy móc, là người dân sống lân cận nhà máy lại ra ngăn chặn, dựng lều trại không cho xe ra vào.
Nhà máy xi măng Đại Việt phải ngừng hoạt động hơn 4 năm nay.
Theo ông Nguyễn Thanh Vũ, Chủ tịch UBND xã Bình Đông, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi cho biết: hiện có hơn 2.000 hộ dân hai thôn Tân Hy và Sơn Trà nằm trong khu vực quy hoạch Khu công nghiệp cần sớm được di dời. Hiện nay, không chỉ Nhà máy Xi măng Đại Việt, mà Liên hợp gang thép Hòa Phát – Dung Quất và nhiều nhà máy trong KKT Dung Quất đã và đang xây dựng ngay cạnh khu vực dân cư, nhiều nhà máy quy mô lớn đã đi vào hoạt động. Vì thế, việc di dời dân không thể trì hoãn, hạn chế việc người dân bức xúc vì ô nhiễm khói bụi, tiếng ồn, nước thải… đang ngày càng nghiêm trọng.
Bà Nguyễn Thị Vân, người dân thôn Sơn Trà bức xúc: "Đã là khu công nghiệp, đầy nhà máy với công trường, suốt ngày người dân chúng tôi phải sống chung với ô nhiễm từ không khí đến nguồn nước, âm thanh. Cách đây hơn hai tháng, trong khu Hòa Phát làm gì mà máy gầm rú suốt hai đêm ngày, lúc nào cũng ầm ầm như máy bay B52 ném bom. Rồi nước giếng nhiễm mặn, khói bụi, mùi hôi của hóa chất nồng nặc. Điều chúng tôi cần nhất lúc này là tỉnh, huyện sớm xây dựng khu tái định cư để chúng tôi di dời, chứ không phải là kéo ống dẫn nước, là vận động suông bà con không bức xúc, không phản đối, mà nhu cầu chính đáng và bức thiết là nhân dân cần ổn định chỗ ở, an tâm phát triển sản xuất lại không được giải quyết".
Trước đó, UBND tỉnh Quảng Ngãi đã bố trí 36 tỷ đồng, di dời 107 hộ dân trong phạm vi 50m tính từ chân hàng rào nhà máy, đồng thời tiếp tục xây dựng lộ trình di dời 1.864 hộ dân trong phạm vi ảnh hưởng, chia làm 3 giai đoạn với tổng kinh phí khoảng 990 tỷ đồng.
Do nguồn vốn quá lớn, UBND tỉnh Quảng Ngãi có Báo cáo 171/BC-UBND ngày 29-7-2019 gửi Chính phủ, trình phương án di dời gần 2.000 hộ dân sống gần các nhà máy, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ bố trí 364 tỷ đồng từ ngân sách trung ương để tỉnh lập phương án, lộ trình, kế hoạch di dời dân xung quanh các nhà máy sản xuất công nghiệp nặng trong KCN đông Dung Quất càng sớm càng tốt. Huyện ủy, UBND huyện Bình Sơn, các cơ quan chức năng, đoàn thể, tổ chức chính trị xã hội tập trung tuyên truyền, vận động, người dân không ngăn cản nhà máy xi măng tái khởi động để quan trắc môi trường, thông báo rộng rãi ý kiến chỉ đạo của UBND tỉnh về chủ trương di dời người dân ra khỏi Khu Công nghiệp trên các phương tiện truyền thông, niêm yết tại trụ sở UBND xã, Nhà sinh hoạt cộng đồng của các thôn trong vùng dự án. Công an huyện đã tổ chức răn đe, giáo dục ý thức chấp hành pháp luật và giao cho chính quyền địa phương tiếp tục quản lý, theo dõi, đồng thời cho các đối tượng viết cam kết không tái phạm, ngăn cản Nhà máy vận hành thử nghiệm và tổ chức quan trắc môi trường.
Bên trong nhà máy xi măng Đại Việt.
Hơn 4 năm Nhà máy xi măng Đại Việt dừng hoạt động, hàng trăm người lao động mất việc làm, lỗ lũy kế đã vượt vốn chủ sở hữu, doanh nghiệp không có tiền trả nợ, một số ngân hàng và các nhà cung cấp đã khởi kiện ra tòa án.
Ngày 23/9, UBND tỉnh Quảng Ngãi có văn bản số 5256/UBND-CNXD giao Sở Tài nguyên - Môi trường chủ trì, phối hợp với các sở ngành có liên quan giải quyết kiến nghị của Công ty CP XM Miền Trung về việc xin vận hành thử nghiệm để tiến hành quan trắc môi trường. Tuy nhiên, ngày 27/9, ông Nguyễn Quốc Tân, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên -Môi trường tỉnh Quảng Ngãi ký văn bản số 4419/STNMT-CCBVMT, với nội dung:"Đối với kế hoạch vận hành thử nghiệm, tổ chức quan trắc môi trường: Hiện nay, Sở Tài nguyên & Môi trường đang lấy ý kiến của các cơ quan ban ngành liên quan để tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh về nội dung này. Do vậy, trong thời gian UBND tỉnh chưa có quyết định về phương án di dời các hộ dân và người dân thôn Tân Hy và Sơn Trà, xã Bình Đông, huyện Bình Sơn chưa có sự đồng thuận về việc Nhà máy vận hành trở lại, đề nghị Công ty cổ phần Xi măng Miền Trung không được tự ý vận hành thử nghiệm các công trình quản lý chất thải của Nhà máy".
Ông Lưu Vũ Cầm, Giám đốc công ty CP XM Miền Trung bức xúc: "Ý kiến chỉ đạo của ông Nguyễn Quốc Tân, Phó Giám đốc Sở Tài nguyên & Môi trường tại văn bản số 4419/STNMT-CCBVMT ngày 27/9/2019 là rất cảm tính, không có căn cứ, thiếu tránh nhiệm trong việc thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ và của UBND tỉnh Quảng Ngãi. Việc "đề nghị" Công ty CP XM Miền Trung không được vận hành thử nghiệm khi chưa có sự "đồng thuận" của một số người dân trước đây từng ngăn cản hoạt động của nhà máy, khiến người dân hiểu không đúng, tiếp tục ngăn cản Nhà máy vận hành thử nghiệm, tổ chức quan trắc môi trường".
Để ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Thường trực Trương Hòa Bình sớm có hiệu liệu, UBND tỉnh Quảng Ngãi cần khẩn trương chỉ đạo cụ thể các cơ quan chức năng, mà trọng tâm là Sở Tài nguyên – Môi trường Quảng Ngãi và chính quyền địa phương phối hợp đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân không ngăn cản trái phép, để nhà máy xi măng Đại Việt tổ chức vận hành thử nghiệm, quan trắc môi trường, và nếu nhà máy bảo đảm các yêu cầu, tiêu chuẩn về môi trường, thì được phép sản xuất trở lại.
Đồng thời sớm xây dựng phương án, lộ trình, kế hoạch di dời dân ra khỏi vùng quy hoạch sản xuất công nghiệp nặng, ổn định đời sống và sản xuất cho nhân dân. Không để tiếp diễn tình trạng cố tình lảng tránh, không thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ như thời gian vừa qua. Chính phủ cũng cần nghiên cứu, có cơ chế chính sách đặc thù, hỗ trợ tỉnh Quảng Ngãi trong việc di dời dân ra khỏi khu vực sản xuất công nghiệp, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế xã hội của địa phương và cả nước.
