(Tổ Quốc) - Chỉ hoạt động chưa đầy ba năm, nhà máy nghiền xi măng Đại Việt- Dung Quất buộc phải đóng cửa từ tháng 5/2015 đến nay vì người dân ngăn cản, không cho phương tiện ra vào chuyên chở vật tư, vật liệu. Doanh nghiệp đang dần đi đến phá sản trong khi chính quyền Quảng Ngãi bế tắc trong việc tìm hướng giải quyết.
Dân sống cạnh nhà máy, thường xuyên hứng chịu ô nhiễm
Nhà máy nghiền xi măng Đại Việt-Dung Quất (xi măng Đại Việt), tiền thân là dự án Nhà máy nghiền Clinker Dung Quất, do Công ty CP Xây dựng, Vật liệu và Đầu tư Đại Việt (nay là Công ty CP xi măng miền Trung) làm chủ đầu tư tại Khu công nghiệp phía đông Dung Quất, thuộc Khu kinh tế Dung Quất, tỉnh Quảng Ngãi. Triển khai xây dựng từ 8/2009, nhà máy chính thức hoàn thành và đưa vào hoạt động từ tháng 6/2012.
Ông Lưu Vũ Cầm, Giám đốc Nhà máy xi măng Đại Việt - Dung Quất cho biết: Vị trí nhà máy nằm ở khu công nghiệp phía đông KKT Dung Quất, được UBND tỉnh Quảng Ngãi chấp thuận vị trí xây theo đề nghị của Ban quản lý KKT Dung Quất. Tuy nhiên, vị trí này lại nằm lọt thỏm trong khu dân cư đông đúc. Do quá gần khu dân cư hiện hữu, tiếng ồn và khói bụi ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, vì thế người dân trong khu vực đã nhiều lần tụ tập, dựng lều, lán trại trước cổng nhà máy, ngăn cản không cho phương tiện ra vào nhà máy.
Đến tháng 5/2015, nhà máy chính thức ngưng hoạt động. Mặc dù được xây dựng trong khu vực sản xuất vật liệu xây dựng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt từ năm 2007, nhưng hiện tại, vẫn còn khoảng 2.000 hộ dân thuộc hai thôn Tây Hy và Sơn Trà, xã Bình Đông, huyện Bình Sơn đang sinh sống cạnh nhà máy.
Người dân dựng lều trước cổng nhà máy.
Ông Nguyễn Thanh Vũ, Chủ tịch UBND xã Bình Đông, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi cho biết: Năm 2012, nhà máy xi măng Đại Việt đi vào hoạt động, thì đồng thời tập đoàn Sembcorp của Singapore triển khai dự án Nhà máy Nhiệt điện Semcorp Dung Quất tại xã Bình Đông, huyện Bình Sơn, Quảng Ngãi. Tổng vốn đầu tư dự kiến hơn 2,5 tỷ USD, xây dựng trên diện tích 134ha ở phía tây Nhà máy đóng tàu Dung Quất thuộc khu công nghiệp phía Đông Dung Quất (xã Bình Đông, huyện Bình Sơn), ngay cạnh nhà máy xinh măng Đại Việt hiện tại.
Tuy nhiên, sau khi khảo sát, tiến hành áp giá đền bù để chuẩn bị di dời dân, thì nhà máy dừng triển khai. Người dân trước đó đã chuẩn bị giải tỏa di dời, bỗng nhiên bị hủy bỏ, phải sống chung với khói, bụi, tiếng ồn… do sản xuất công nghiệp, vật liệu xây dựng.
Ông Phạm Tấn Lộc (người dân ở thôn Sơn Trà, sống cạnh nhà máy xi măng Đại Việt) than phiền: "Lẽ ra chính quyền tỉnh phải tổ chức di dời dân trước khi cấp đất xây dựng nhà máy. Chứ cứ để nhà máy nằm cạnh khu dân cư làm sao dân sống được. Bức xúc mà không biết bấu víu vào đâu, chúng tôi mới đành lòng tụ tập ngăn cản nhà máy xi măng hoạt động, với mong muốn là chính quyền quan tâm, giải quyết. Hoặc là cho di dời dân, hoặc phải di dời nhà máy. Mà hiện tại di dời dân là cách duy nhất, vì các công trình, nhà xưởng, khu sản xuất của khu liên hợp gang thép Hòa Phát –Dung Quất đang xây dựng rầm rộ, chỉ cách nhà dân vài chục mét".
Bao giờ nhà máy xi măng Đại Việt hoạt động trở lại?
Được biết, Văn phòng Chính phủ đã 3 lần có công văn truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, UBND xã Bình Đông có 20 báo cáo liên quan việc người dân tụ tập, ngăn cản nhà máy xi măng Đại Việt hoạt động, chính quyền huyện Bình Sơn hàng chục lần họp dân, đối thoại, lắng nghe…nhưng mọi việc vẫn không thay đối.
Đầu năm 2018, Văn phòng Chính phủ có Công văn số 45/TB-VPCP thông báo kết luận của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình gửi UBND tỉnh Quảng Ngãi yêu cầu sớm giải quyết các vấn đề liên quan để nhà máy xi măng Đại Việt hoạt động trở lại. Trong đó nêu rõ: Khi quy hoạch, phê duyệt dự án đầu tư của doanh nghiệp, UBND tỉnh Quảng Ngãi chưa đánh giá hết ảnh hưởng về môi trường khi có khu dân cư tồn tại trong Khu công nghiệp Dung Quất; các Sở, ngành liên quan của tỉnh chưa kịp thời tham mưu, đề xuất để có phương án phù hợp theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2005.
Để giải quyết dứt điểm kiến nghị của các hộ dân đang sinh sống trong khu công nghiệp và đảm bảo đời sống ốn định, lâu dài của nhân dân, không bị ảnh hưởng bởi khu công nghiệp, cần có giải pháp trước mắt cũng như lâu dài, không chỉ riêng đối với Nhà máy xi măng Đại Việt, mà còn các nhà máy khác, nên cần được xử lý tổng thể vấn đề về an toàn môi trường đối với các nhà máy đang hoạt động trong khu vực.
Về lâu dài, cần thực hiện di dời các hộ dân đển nơi ở mới theo quy hoạch…Chính quyền địa phương cần xây dựng lộ trình, kế hoạch, phương án cụ thể cho công tác đền bù, giải phóng mặt bằng, di dời dân đến nơi ở mới; tìm kiếm quỹ đất, nguồn kinh phí thực hiện, các giải pháp thu hút đầu tư. Việc di dời các hộ dân sẽ tạo thêm quỹ đất để các doanh nghiệp khác vào đầu tư nên cần có các giải pháp để thu hút đầu tư khu vực này.
Văn phòng Chính phủ đã ba lần có văn bản truyền đạt ý kiến chỉ đạo của Phó Thủ tướng Trương Hòa Bình, UBND xã Bình Đông có 20 báo cáo liên quan việc người dân tụ tập, ngăn cản nhà máy xi-măng Đại Việt hoạt động, chính quyền huyện Bình Sơn hàng chục lần tổ chức họp dân, đối thoại, lắng nghe…, nhưng mọi việc vẫn không thay đổi.
Theo chỉ đạo của Bộ Xây dựng và Tổng công ty Công nghiệp Xi măng Việt Nam, Công ty CP Xi măng Miền Trung đã sớm tiếp hành các giải pháp khắc phục, cải tiến thiết bị, nâng cấp công nghệ xử lý môi trường tại Nhà máy Xi măng Đại Việt - Dung Quất, đảm bảo Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khí thải công nghiệp sản xuất xi măng QCVN 23: 2009/BTNMT và các quy đinh pháp luật có liên quan; chuẩn bị chạy thử hệ thống để thực hiện quan trắc môi trường, kiểm tra và công khai kết quả cho nhân dân, làm cơ sở đó đề nghị UBND tỉnh Quảng Ngãi cấp giấy xác nhận hoàn thành công trình, biện pháp bảo vệ môi trường để nhà máy hoạt động. Tuy nhiên, có xe chở nguyên vật liệu ra vào nhà máy là lập tức người dân lập rào chắn ngay trước cổng.
Ông Lưu Vũ Cầm, Giám đốc Nhà máy Xi măng Đại Việt - Dung Quất bức xúc: "Nếu không có nguyên liệu, không chạy thử thì làm sao quan trắc về môi trường, làm sao khẳng định nhà máy gây ô nhiễm?. Thực tế là Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ngãi cố tình dây dưa, không muốn đưa ra kết luận về việc khắc phục, cải tiến thiết bị, nâng cấp công nghệ xử lý môi trường, quan trắc môi trường. Họ sợ kiểm tra xong buộc phải cho chúng tôi hoạt động?".
Để tìm hiểu sự việc, nhiều lần chúng tôi liên lạc với ông Đỗ Minh Hải, Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Quảng Ngãi, nhưng khi thì ông Hải nói bận họp, đi công tác, khi thì bảo gặp cấp phó, nhưng cấp phó trả lời phải có chỉ đạo từ Giám đốc. Hàng chục tin nhắn chúng tôi gửi tới ông Hải cũng không được hồi âm!.
Cho đến nay, sau ba lần Phó Thủ tướng thường trực Chính phủ có ý kiến chỉ đạo, nhưng chính quyền và ngành chức năng tỉnh Quảng Ngãi vẫn loay hoay, bế tắc không tìm được hướng giải quyết thỏa đáng, để nhà máy xi măng hoạt động trở lại. Theo lãnh đạo Sở Kế hoạch và Đầu tư Quảng Ngãi, muốn người dân đồng thuận, nhà máy hoạt động trở lại, cách tốt nhất là di dời dân ra khỏi khu vực đã quy hoạch khu công nghiệp, nhưng 2.000 hộ, tối thiểu cũng phải mất hơn 1.000 tỷ đồng, tỉnh không biết kiếm đâu ra nguồn kinh phí để thực hiện.
Trong lúc đó, sau bốn năm dừng hoạt động, thiết bị máy móc của nhà máy xi măng Đại Việt đã hư hỏng, xuống cấp trầm trọng, thua lỗ lũy kế đã vượt vốn chủ sở hữu. Vậy mà chính quyền và ngành chức năng tỉnh Quảng Ngãi vẫn thờ ơ trước sự sống còn, nguy cơ phá sản của doanh nghiệp!.
