Nhật Bản thúc đẩy J-pop phát triển mạnh giữa thị trường âm nhạc quốc tế sôi động

Người dân Nhật Bản, vốn dĩ trước đây ưa chuộng các nghệ sĩ âm nhạc đến từ Mỹ và Châu Âu, một phần bởi sự ngưỡng mộ của họ đối với văn hóa phương Tây. Tuy nhiên, giờ đây sở thích những người nghe nhạc ở Nhật Bản đã thay đổi.

Niềm đam mê với âm nhạc trong nước (J-pop) đang tạo nên sức hút mạnh mẽ với giới trẻ Nhật Bản. J-pop đang trên đà phát triển bởi những giai điệu mạnh mẽ lan truyền trên mạng xã hội. Chính vì vậy, sự cạnh tranh của các nghệ sĩ phương Tây ở thị trường Nhật Bản càng trở nên khó khăn hơn. Đáng chú ý, ngay cả những bài hát của Taylor Swift, ngôi sao ca nhạc đình đám quốc tế từng buổi biểu diễn ở Tokyo vào tháng 2 năm nay cũng không gây chú ý cho giới trẻ Nhật Bản.

"Tôi đã không nghe nhạc phương Tây. Bây giờ, tôi thường nghe các bài hát K-pop khi đi làm hoặc ở nhà. Danh sách nhạc Spotify của tôi chứa đầy các bài hát của các nhóm nhạc K-pop như NewJeans và IVE", một sinh viên Nhật Bản vừa tốt nghiệp đại học nói.

Vào năm 2023, không một bài hát phương Tây nào lọt vào danh sách 100 bài hát được phát trực tuyến hàng đầu của Apple Music tại Nhật Bản. Theo bản tóm tắt bảng xếp hạng hàng tuần của Nikkei, ngay cả khi tính cả doanh số phát trực tuyến và CD cộng lại, âm nhạc phương Tây xếp hạng trong bảng xếp hạng Hot 100 hàng tuần của Billboard Nhật Bản chỉ chiếm 0,3% vào năm 2023, so với 29,8% vào năm 2008.

Bản hit Anti-Hero - đĩa đơn đầu tiên trong album Midnights của Taylor Swift phát hành năm 2022 đã đứng đầu bảng xếp hạng hàng tuần của Billboard tại Mỹ trong cả hai năm 2022 và 2023 nhưng chưa bao giờ cao hơn vị trí thứ 34 tại Nhật Bản.

Trong khi đó, sự hiện diện của dòng nhạc K-pop ngày càng trở nên phổ biến ở Nhật Bản. Các bài hát K-pop chiếm 14,2% bất ngờ lọt vào trong top 100 bài hát hàng năm tại nước này vào năm 2018 và lần đầu tiên vượt qua tỷ lệ của phương Tây là 8,8%.

Ông Ko Matsushima, Chủ tịch công ty tiếp thị âm nhạc Arne có trụ sở tại Nhật Bản cho biết dòng nhạc K-pop thường kết hợp với lời bài hát tiếng Anh. Quả thực, nhiều bài hát K-pop đang kết hợp lời bài hát tiếng Anh và các yếu tố khác từ âm nhạc phương Tây bởi ngày càng có nhiều nhà sản xuất Mỹ tham gia vào quá trình sản xuất dòng nhạc K-pop.

Dòng nhạc J-pop phát triển

Thêm vào đó, ông Matsushima cho biết, các bài hát tiếng Nhật cũng ngày càng lan truyền trên nền tảng video âm nhạc và mạng xã hội TikTok và sau đó trở thành những bản hit lớn. Các bài hát của các nghệ sĩ như Ado và Yoasobi thường xuyên lọt vào top 10 bảng xếp hạng. Kết quả là các bài hát phương Tây đang bị đẩy ra khỏi bảng xếp hạng.

Trong khi đó, ông Nobuhiko Kakihara, Giám đốc điều hành của Universal Music Japan nhận định đối với các thế hệ trước, "nhu cầu về âm nhạc phương Tây xuất phát từ sự ngưỡng mộ của người Nhật đối với phương Tây và âm nhạc của họ". "Ngày nay, mọi người nghe nhạc mà không quan tâm nhiều đến việc sản phẩm âm nhạc đó đến từ quốc gia nào".

Cách đây nhiều năm, các nghệ sĩ phương Tây như The Beatles từng chiếm được cảm tình của giới trẻ Nhật Bản cũng như đối tượng ngưỡng mộ. Âm nhạc phương Tây tiếp tục phổ biến vào những năm 1990, ảnh hưởng đến các nghệ sĩ chính thống của Nhật Bản trong việc tạo ra những bài hát có cảm xúc tương tự.

Nhưng sự ngưỡng mộ này đã phai nhạt khi ranh giới tâm lý mờ dần. Giới trẻ Nhật Bản không còn quan tâm nhiều đến quốc tịch của nghệ sĩ nữa và họ chỉ lắng nghe những bài hát đang thịnh hành trên mạng xã hội, hay đơn giản là những thể loại âm nhạc mà họ cảm thấy thoải mái.

Bắt nhịp xu hướng đó, thị trường Nhật Bản rất độc đáo về các thể loại bài hát phổ biến. Theo ông Kakihara của Universal Music, các bài hát được ưa thích thường có xu hướng dễ theo dõi, với giai điệu có sức ảnh hưởng hoặc cụm từ lặp đi lặp lại. Ông Kakihara nói, nhạc rap - thường được xếp hạng cao ở Mỹ - đã gặp khó khăn trong việc thu hút người nghe ở Nhật Bản, nơi giai điệu được coi trọng hơn.

So sánh "độ phát âm" của các bài hát, một phép đo do Spotify tạo ra để phân tích số lượng từ trong một bản nhạc, các bài hát phổ biến của Mỹ có xu hướng bao gồm nhiều hơn so với Nhật Bản. Bài hát cũng ngắn hơn. Độ dài trung bình của 100 bài hát hàng đầu ở Mỹ năm 2023 là khoảng 3,2 phút, trong khi mức trung bình ở Nhật Bản chỉ dưới 4 phút.

Cũng đáng chú ý là dịch vụ phát trực tuyến hiện chiếm 90% thị trường âm nhạc Mỹ, đĩa CD và các phương tiện truyền thông vật lý khác vẫn chiếm 60% doanh số bán hàng tại Nhật Bản. Điều này một phần là do nhu cầu mạnh mẽ về đĩa CD đi kèm với các phần thưởng khi mua hàng chẳng hạn như người nghe tham gia các sự kiện gặp gỡ và có thể trực tiếp bắt tay ca sĩ.

Các hãng âm nhạc đang nỗ lực đưa ra những ý tưởng tiếp thị mới. Khi Taylor Swift đến thăm Tokyo vào tháng 2, Universal Music đã dựng nhiều biểu ngữ ở giữa khu Shibuya thời thượng với dòng chữ "Taylor Swift, chào mừng đến Nhật Bản!" và phát các bài hát của cô ấy qua loa trên các cột dọc phố mua sắm chính.

Ngoài ra, sử dụng các bài hát phương Tây cho phim truyền hình và phim Nhật Bản cũng được xem là một chiến thuật khác. Chẳng hạn như, một bài hát do ban nhạc rock của Mỹ OneRepublic sẽ được sử dụng làm ca khúc cho "Kaiju No. 8", một bộ anime dài tập sẽ được phát sóng tại Nhật Bản vào tháng 4.

Gần đây, số lượng giới trẻ Nhật Bản đến Mỹ và châu Âu học tập đã giảm, gây ra mối lo ngại rằng mọi người đang trở nên hướng nội hơn. Nhưng đối với âm nhạc, giới trẻ ngày nay ít nhận thức hơn về ranh giới vật chất và chỉ nghe bất cứ thứ gì họ muốn. Nhiều người nghe các bài hát được dùng làm nhạc nền trên video TikTok mà không hề biết nghệ sĩ là ai hoặc họ đến từ đâu./.