Nửa nhiệm kỳ ngành VHTTDL (Bài 1): Chưa bao giờ Văn hóa được quan tâm như hiện nay

Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị

Nhìn lại nửa nhiệm kỳ thực hiện nhiệm vụ được lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Nhân dân tin tưởng giao phó, toàn ngành VHTTDL đã đạt được nhiều kết quả toàn diện trên tất cả các lĩnh vực. Một điều đáng mừng của toàn ngành đó là sự quan tâm của lãnh đạo Đảng, Nhà nước đối với lĩnh vực Văn hóa đã giúp cho văn hóa ngày càng khẳng định vai trò, vị thế của một ngành được Bác Hồ ưu ái khi nhắc đến "Văn hóa soi đường cho quốc dân đi".

Từ ngày thành lập đến nay, Đảng ta luôn luôn coi trọng vai trò của văn hóa và hết sức quan tâm đến công tác xây dựng văn hóa trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và xây dựng đất nước, nhất là trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội. Nhận thức của Đảng về văn hóa ngày càng toàn diện, đầy đủ và sâu sắc hơn.

Đảng ta xác định: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là sức mạnh nội sinh, động lực quan trọng để phát triển đất nước; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ xã hội là một định hướng căn bản của quá trình xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, thể hiện tính ưu việt của chế độ ta.

Trong những năm qua, quan điểm "Văn hóa phải được đặt ngang hàng với kinh tế, chính trị, xã hội" cũng đã được chỉ rõ trong các Nghị quyết của Đảng. Vấn đề văn hóa, con người giữ vai trò cơ bản, quan trọng, được thể hiện ở nhiều nội dung trong Văn kiện Đại hội XIII của Đảng.

Trước đòi hỏi từ thực tiễn đất nước, Đại hội XIII của Đảng đã phát triển lý luận, nâng tầm quan điểm chỉ đạo khi xác định xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, sức mạnh con người Việt Nam trong mối quan hệ thống nhất, biện chứng, tạo nền tảng vững chắc, động lực mạnh mẽ thúc đẩy đất nước phát triển nhanh, bền vững.

Trên cơ sở mối quan hệ biện chứng giữa văn hóa với con người, con người với văn hóa, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định: "khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, ý chí tự cường dân tộc, sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc và khát vọng phát triển đất nước phồn vinh, hạnh phúc"; đồng thời, coi trọng xây dựng và phát huy niềm tự hào dân tộc, ý chí tự cường, sức sáng tạo, tinh thần cống hiến vì đất nước, khát vọng phát triển thịnh vượng, lòng nhân ái, sự đồng thuận xã hội, tạo sức mạnh tổng hợp thúc đẩy đất nước phát triển nhanh và bền vững.

Đây là nội dung được nhấn mạnh và nhắc đến nhiều lần, thể hiện quyết tâm chính trị cao của Đảng trong phát huy giá trị văn hóa gắn với sức mạnh con người Việt Nam thời kỳ mới, phù hợp với xu thế phát triển khách quan của thời đại, sát với thực tiễn đất nước.

Về xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng xác định: "Tập trung nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người... Việt Nam trong thời kỳ mới". Đây là vấn đề cốt lõi mang tính định hướng việc xây dựng, phát huy giá trị văn hóa và sức mạnh con người Việt Nam những năm tới.

Có thể thấy rằng, những quan điểm của Đảng, Nhà nước về lĩnh vực Văn hóa trong thời gian qua rất rõ ràng, cụ thể, là cơ sở để các ngành, các cấp quan tâm, xây dựng Văn hóa trở thành động lực mạnh mẽ, sức mạnh nội sinh để phát triển toàn diện các lĩnh vực chính trị, kinh tế xã hội.

Để biến những chủ trương, quan điểm về Văn hóa trở thành các hành động thiết thực, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Chính phủ, Quốc hội, các ngành, các cấp và các địa phương đã dành nhiều sự quan tâm đặc biệt cho lĩnh vực Văn hóa thông qua việc tổ chức các Hội nghị, Hội thảo, ban hành các Luật, Nghị định…nhằm khơi thông các nguồn lực về Văn hóa.

"Văn hóa còn thì dân tộc còn, Văn hóa mất thì dân tộc mất"

Chỉ trong vòng hai năm kể từ đầu nhiệm kỳ đến nay, nhiều sự kiện chính trị quan trọng lớn của ngành Văn hóa đã được lãnh đạo cấp cao của Đảng, Nhà nước chủ trì, tham dự. Đó không chỉ nguồn động viên tích cực mà còn thể hiện một niềm tin sâu sắc, trọng trách lớn lao mà Đảng, Nhà nước và Nhân dân đã giao phó cho toàn ngành Văn hóa.

Ngày 24/11/2021, tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng về lĩnh vực Văn hóa, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã dự và có bài phát biểu chỉ đạo nhằm đánh giá về vai trò, vị trí và tầm quan trọng và nhiệm vụ thời gian tới của Văn hóa đối với yêu cầu thực tiễn trong phát triển bền vững đất nước.

Đây được đánh giá là một "Hội nghị Diên Hồng", một sự kiện chính trị đặc biệt quan trọng, bước ngoặt lớn đối với toàn ngành Văn hóa. Bởi, tính đến thời điểm năm 2021, đây là lần thứ 3 Hội nghị Văn hóa toàn quốc được Đảng, Nhà nước tổ chức sau 75 năm kể từ lần thứ nhất và 73 năm kể từ lần thứ hai.

Tầm quan trọng của ngành Văn hóa đã được Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh trong bài phát biểu tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, đó là "Văn hóa còn thì dân tộc còn, Văn hóa mất thì dân tộc mất".

Sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc, ngành Văn hóa đã đón một dấu hiệu rất tích cực khi tất cả các địa phương đều có một cách nhìn khác hơn, sự vào cuộc quyết liệt hơn đối với lĩnh vực Văn hóa. Theo thống kê, không có một địa phương nào không có Nghị quyết chuyên đề riêng của Tỉnh ủy, HĐND về lĩnh vực Văn hóa.

Có địa phương tổ chức riêng một Hội nghị Văn hóa toàn tỉnh. Hay như Hà Nội, đã dành 50 nghìn tỷ đồng để đầu tư cho 3 lĩnh vực Văn hóa, Giáo dục và Y tế trong giai đoạn tiếp theo.

Phát biểu tại Hội nghị Trung ương giữa nhiệm kỳ khóa XIII diễn ra vào trung tuần tháng 5 vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã nhấn mạnh: "Hội nghị Văn hóa toàn quốc được tổ chức rất thành công, đã tạo ra một nguồn sinh lực mới, khí thế mới cho sự nghiệp xây dựng, chấn hưng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, được dư luận rộng rãi trong cả nước hoan nghênh và đồng tình, ủng hộ cao. Qua đó, các cấp, các ngành và toàn hệ thống chính trị ngày càng nhận thức đúng đắn hơn và hành động tích cực, có hiệu quả hơn đối với vấn đề phát triển văn hoá, xã hội theo đúng tinh thần Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng: Phát triển toàn diện, đồng bộ kinh tế và xã hội; kết hợp chặt chẽ, hài hòa giữa phát triển kinh tế với phát triển văn hoá, xã hội; thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng chính sách, từng bước đi".

Một năm sau Hội nghị Văn hóa toàn quốc, vào ngày 29/11/2022, Ban Tuyên giáo Trung ương đã phối hợp với Hội đồng Lý luận Trung ương; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch; Viện Hàn lâm Khoa học xã hội tổ chức Hội thảo quốc gia "Hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa, hệ giá trị gia đình và chuẩn mực con người Việt Nam trong thời kỳ mới".

Tại đây, các đại biểu thống nhất cao và khẳng định tính cấp thiết phải nghiên cứu, xác định và triển khai xây dựng hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hóa và chuẩn mực con người Việt Nam gắn với giữ gìn, phát triển hệ giá trị gia đình Việt Nam trong thời kỳ mới.

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa cho biết, kết quả của Hội thảo đã cung cấp cơ sở khoa học và thực tiễn để Đảng và Nhà nước ban hành quyết sách tiếp tục nghiên cứu, xây dựng và triển khai thực hiện các hệ giá trị trong đời sống xã hội, đáp ứng nhu cầu xây dựng và phát huy giá trị văn hóa sức mạnh con người Việt Nam trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng nhằm mục tiêu xây dựng đất nước ta phát triển bền vững, phồn vinh, hạnh phúc.

Nằm trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương Văn hóa Việt Nam (1943-2023), ngày 27/2/2023, 4 cơ quan Ban Tuyên giáo Trung ương, Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch, Hội đồng Lý luận Trung ương và Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh đã phối hợp tổ chức Hội thảo "80 năm Đề cương về Văn hóa Việt Nam - Khởi nguồn và động lực phát triển" với mục đích khẳng định và phát huy những giá trị cốt lỗi của một văn kiện lịch sử - Đề cương về văn hóa Việt Nam.

Có thể thấy rằng, không phải ngẫu nhiên mà lĩnh vực Văn hóa lại nhận được sự quan tâm đặc biệt của Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Nhân dân vào thời điểm này, khi mà nền kinh tế của nước ta bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đời sống người dân cũng bị thiệt hại nặng nề do đại dịch COVID-19.

Trong bối cảnh đó, Văn hóa càng lại phải được quan tâm, đầu tư ở một mức cao hơn để có thể trở thành một sức mạnh nội sinh giúp đất nước, nhân dân vượt qua những ngày gian khó./.