Thành công của nhiều nhà vô địch marathon Kenya là kinh nghiệm phát triển tốt cho điền kinh Việt Nam

Theo trang Worldathletics, thành công đó đến từ nhiều yếu tố, cả về di truyền, lối sống và cách rèn luyện.

Điền kinh là một cách sống tại Kenya

Tại Kenya, việc chạy bộ mang rất nhiều ý nghĩa với nhiều người dân. Geoffrey Kamworor, ba lần vô địch giải bán marathon thế giới và nhà vô địch Marathon thành phố New York hai lần, cho biết: "Chạy là điều gì đó đến với chúng tôi một cách tự nhiên. Chạy đã là một phần trong lối sống của chúng tôi ngay từ khi sinh ra. Hồi nhỏ, tôi thường chạy đi chạy lại từ nhà đến trường với quãng đường ba km mỗi ngày. Vì vậy, đôi khi bạn chạy tới 12 km mỗi ngày khi còn là một thiếu niên mà không hề nhận ra."

Ngoài việc chạy trong các hoạt động thường ngày, người dân Kenya còn có tình yêu thực sự đối với việc chạy bộ. Kamworor nói thêm: "Khi còn nhỏ, tôi luôn đến xem các cuộc thi đấu điền kinh và tôi thích xem mọi người thi đấu. Nó đánh thức niềm đam mê chạy bộ của tôi, đặc biệt là khi nhìn thấy mọi người vượt qua vạch đích và giành được một chiếc cúp. Ở trường trung học, việc đại diện cho lớp và giành được cúp luôn là một khoảnh khắc vui vẻ và tự hào. Tôi thấy điều đó rất đáng khích lệ."

Việc chạy bộ gắn liền với cuộc sống hàng ngày khiến Kenya khác biệt với nhiều quốc gia khác. Nhưng đó chỉ là một trong nhiều lý do khiến nơi đây được mệnh danh là 'ngôi nhà của những nhà vô địch'.

Di truyền học

Việc chạy đến trường mỗi ngày không tự động biến mọi người thành vận động viên đẳng cấp thế giới. Di truyền có thể đóng một vai trò quan trọng. Nhiều người ở Thung lũng Rift, nơi khởi nguồn của hầu hết những vận động viên chạy cự ly hàng đầu của Kenya, là thuộc bộ tộc Kalenjin. Khi so sánh với các bộ lạc Kenya khác, người Kalenjin thường được mô tả là có đặc điểm chạy bẩm sinh tốt: cụ thể là thân hình săn chắc và đôi chân dài.

Ví dụ: Huyền thoại marathon Kipchoge không quá cao (1,67m) nhưng cơ bắp ở chân của anh cực kỳ săn chắc, tỷ lệ mỡ trong cơ thể thấp và sức mạnh ở đôi chân khiến anh chạy giống như đang bay.

Ngoài vấn đề di truyền, một yếu tố khác giúp ích cho các vận động viên Kenya trong quá trình tập luyện và chuẩn bị là khí hậu và môi trường xung quanh độc đáo. Đây cũng là lý do có rất nhiều trại huấn luyện nằm giữa vùng Kaptagat và Iten ở Kenya, và rất nhiều người gọi nơi đây là 'Hollywood của những vận động viên chạy bộ ưu tú'.

Khu vực này nằm ở độ cao 2500 mét so với mực nước biển, do thiếu oxy nên khiến các vận động viên phải thích nghi bằng cách tạo ra nồng độ hồng cầu và huyết sắc tố cao hơn khi tập luyện. Và chính điều này mang lại lợi thế cho người chạy khi họ quay trở lại độ cao thấp hơn để thi đấu.

Vùng Eldoret cũng có nhiều khu rừng và đường đất bất tận để các vận động viên sử dụng khi chạy, đồng thời khu vực này cũng có khí hậu ôn hòa với nhiệt độ ban ngày dao động trong khoảng 22-26 độ C trong suốt cả năm. Điều đó, kết hợp với chất lượng không khí tốt, khiến khu vực này trở thành thiên đường chạy bộ.

Và khi nền kinh tế Kenya tiếp tục phát triển, chính phủ và chính quyền địa phương phát triển hệ thống giao thông nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận nơi này từ các khu vực trên khắp đất nước. Để giữ cho môi trường tiếp tục xanh mát và gần gũi với thiên nhiên, cộng đồng khu vực Kalenjin cũng thực hiện nhiều sáng kiến trồng cây. Kamworor cho biết: "Chúng tôi được phát triển trong một môi trường rất tự nhiên, đó là một lợi thế lớn về đào tạo".

Duy trì thói quen ngủ, ăn, tập và phát triển toàn diện

Những vận động viên chạy ưu tú tại trại huấn luyện Kaptagat đều cống hiến hết mình cho môn thể thao này. Nhiều vận động viên trong số họ, bao gồm cả những bà mẹ trẻ như Faith Kipyegon – 2 lần vô địch Olympic 1500m, để con ở nhà để có thể hoàn toàn tập trung vào việc tập luyện ở trại.

Kipyegon nói: "Tất nhiên, điều đó không dễ dàng nhưng đó là cách duy nhất để bạn toàn tâm toàn ý tập luyện và tránh mọi sự phân tâm".

Khi không chạy, các vận động viên tại trại huấn luyện Kaptagat tập trung hoàn toàn vào phục hồi và duy trì dinh dưỡng.

Kamworor, cha của 5 đứa con, trong đó có cả ba đứa con nhỏ, cho biết: "Khi ở trại, bạn chỉ tập trung vào việc chạy và không bị phân tâm bởi bất cứ điều gì khác. Bạn phải xa gia đình, vợ con suốt cả tuần, và điều đó khiến bạn có động lực tập trung hơn sau khi phải hy sinh nhiều thứ để đạt được mục tiêu của mình".

Trung bình một tuần, các vận động viên ở trại Kaptagat thực hiện một lượt chạy dài 30km thường diễn ra vào sáng sớm thứ Năm. Mỗi tháng một lần họ sẽ nâng mức chạy lên 40km. Trong khi đó, các buổi chạy thông thường sẽ là 8 lần chạy mốc 1600m (hoàn thành mỗi lần trong 4:40) và 8 lần chạy mốc 400m (trung bình 65 giây).

Các vận động viên rất đúng giờ và nỗ lực hết mình trong tập luyện. Các vận động viên địa phương khác đều được hoan nghênh tham gia các buổi tập, miễn là họ đến đúng giờ và nghiêm túc.

Trại huấn luyện Kaptagat được điều hành hoàn toàn bởi 25 vận động viên sống ở đó. Khi nhìn vào cuộc sống ở trại, người làm bánh mì là vận động viên, người dọn dẹp cũng là vận động viên hay cả người đi mua sắm cho trại cũng là vận động viên. Mọi người muốn các vận động viên được đào tạo một cách toàn diện. "Bạn sẽ không muốn giúp ai đó trở thành một vận động viên giỏi nhưng lại thiếu kỹ năng xã hội hoặc xa cách với xã hội", Patrick Sang, huy chương bạc Olympic 1992 và hiện là huấn luyện viên tại trại chia sẻ.

Ý thức cộng đồng cũng được thể hiện ở việc quan tâm đến môi trường. Mỗi vận động viên tại trại đều trồng và chăm sóc một cây ở lối vào để tượng trưng cho sự kết nối của họ với thiên nhiên. Thỉnh thoảng, các vận động viên tại trại sẽ giảng bài cho nhau hoặc tham gia vào các cuộc tranh luận thực sự xung quanh các vấn đề nghiêm túc, giúp họ phát triển toàn diện.

Sự phát triển toàn diện như vậy giúp Kenya đã và đang tiếp tục là cái nôi của nhiều vận động viên đẳng cấp thế giới. Các quốc gia khác cũng có thể học hỏi phần nào từ những kinh nghiệm này để đào tạo các vận động viên điền kinh chuyên nghiệp.