Tìm giải pháp nâng cao chất lượng công tác quy hoạch Thủ đô Hà Nội

Hội thảo được tổ chức với mục tiêu nhìn nhận lại thành tựu của công tác quy hoạch Thủ đô sau 70 năm xây dựng và phát triển; nhận diện các cơ hội và thách thức, đồng thời tìm kiếm các giải pháp nâng cao chất lượng công tác quy hoạch, thực hiện quản lý theo quy hoạch, trọng tâm là Quy hoạch Thủ đô thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và Điều chỉnh tổng thể Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050, để tạo sức bật mới thúc đẩy Thủ đô phát triển thành thành phố "Văn hiến - Văn minh - Hiện đại".

Còn tồn tại nhiều hạn chế

Phát biểu tại hội thảo, Phó Chủ tịch UBND thành phố Dương Đức Tuấn chia sẻ, hiện Quy hoạch Thủ đô Hà Nội thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và đồ án Điều chỉnh Quy hoạch chung Thủ đô Hà Nội đến năm 2045, tầm nhìn đến năm 2065 đã được báo cáo Chính phủ, Quốc hội, Bộ Chính trị, dự kiến trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt vào đầu tháng 10-2024. Trong đó, đã nghiên cứu giải pháp khắc phục các hạn chế, tồn tại và kế thừa Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô năm 2011, bổ sung những điều kiện phát triển mới.

Cụ thể, thành phố nghiên cứu xây dựng 5 trục không gian phát triển; xây dựng các thành phố thuộc Thủ đô, xây dựng trục không gian sông Hồng, sông Đuống là trục trung tâm cảnh quan, văn hóa, dịch vụ vùng lõi, xây dựng thêm sân bay quy mô quốc tế tại phía Nam thành phố.... Trên cơ sở đó, UBND thành phố sẽ tiếp tục chỉ đạo công tác lập, phê duyệt các quy hoạch nhằm cụ thể hóa quy hoạch chung, đồng thời, hoàn chỉnh xây dựng chương trình, kế hoạch phát triển đô thị để từng bước đầu tư xây dựng hoàn chỉnh đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của thành phố.

Thực hiện Luật Thủ đô 2024, UBND thành phố đã xây dựng kế hoạch xây dựng các quy định cụ thể, trình HĐND thành phố thông qua để triển khai thực hiện trong thực tiễn, với những cơ chế, chính sách mạnh mẽ, tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong từng lĩnh vực, quy định rõ trách nhiệm tới từng cơ quan, đơn vị; tạo điều kiện để Thủ đô chuyển mình phát triển trong giai đoạn tới.

Khẳng định vai trò của công tác quy hoạch kiến trúc trong phát triển đô thị nói riêng và kinh tế - xã hội Thủ đô nói chung, Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm nhấn mạnh, kỷ niệm 70 năm Giải phóng Thủ đô cũng là dấu ấn đặc biệt quan trọng đối với sự nghiệp quy hoạch kiến trúc và quản lý đô thị của Hà Nội, bởi công tác này luôn là một phần quan trọng không thể thiếu trong phát triển kinh tế - xã hội của thành phố.

70 năm qua, Hà Nội đã 4 lần điều chỉnh địa giới hành chính và 7 lần quy hoạch chung được phê duyệt, thể hiện công tác quy hoạch luôn luôn tiếp cận đồng bộ, khách quan, nghiêm túc và bám sát định hướng chỉ đạo của Đảng và Nhà nước.

Cũng theo TS. KTS Đào Ngọc Nghiêm, 70 năm qua, công tác quy hoạch kiến trúc và quản lý đô thị Hà Nội luôn được thực hiện linh hoạt, đổi mới nhưng bên cạnh đó cũng còn tồn tại, nhất là khâu huy động nguồn lực và cách tổ chức thực hiện".

Đồng quan điểm trên, Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc, ThS. KTS. Nguyễn Trọng Kỳ Anh cho biết, Quy hoạch chung xây dựng Thủ đô đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1259/Q Đ-TTg ngày 26/7/2011 xác định cấu trúc đô thị thành phố Hà Nội theo mô hình mạng lưới đô thị bao gồm: 1 đô thị trung tâm, 5 đô thị vệ tinh, 3 thị trấn sinh thái, 9 thị trấn huyện lỵ; duy trì các vùng nông thôn (hành lang xanh) là các vùng đệm giữa các đô thị hạn chế mở rộng đô thị theo mô hình "vết dầu loang" cải thiện môi trường sinh thái cho khu vực đô thị.

Tuy nhiên, sau hơn 10 năm triển khai quy hoạch, chưa hình thành cấu trúc đô thị vệ tinh, không đạt mục tiêu đô thị hóa; các phân khu đô thị không có chức năng rõ ràng, chưa khai thác được thế mạnh sẵn có, đặc thù của khu vực; hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội không theo kịp tốc độ phát triển; sự phân bổ cấu trúc các ngành kinh tế không tương đồng với việc phát triển đô thị, từ đó gây ra các hệ lụy về bong bóng bất động sản và quy hoạch treo; chính sách di dời các trường đại học, cơ sở giáo dục và y tế chưa hiệu quả; không gian xanh, không gian ngầm, không gian công cộng chưa được đầu tư, quản lý, quan tâm thích đáng…

Cần khai thác sông Hồng như trục phát triển hệ sinh thái

Trước thực trạng đó, để phát triển Thủ đô Hà Nội theo mô hình đô thị thông minh, thành phố sáng tạo, phát triển xanh, thích ứng với biến đổi khí hậu, nguyên Giám đốc UN-Habitat Việt Nam TS Nguyễn Quang đề xuất: Hà Nội là thành phố di sản quan trọng, vì vậy các di sản văn hóa vật thể và phi vật thể Thủ đô phải được coi là tài sản xã hội, giúp nâng cao bản sắc của một đô thị, đóng góp nâng cao chất lượng sống và kinh tế đô thị. Tái phát triển đô thị Hà Nội cần kết nối việc cải tạo khu trung tâm cũng như các khu ở ven đô, cải tạo hệ sinh thái sông hồ và không gian công cộng. Đặc biệt, phải xem xét khai thác không gian phát triển dọc sông Hồng như một trục phát triển sinh thái của Hà Nội.

Cùng quan điểm trên, Giám đốc thiết kế Công ty tư vấn Quốc tế enCity KTS Marco Buinhass cho rằng, Hà Nội cần sử dụng và phát huy giá trị bãi giữa sông Hồng. Những dòng sông, đặc biệt là sông Hồng sẽ đóng vai trò như nguồn lực chính để bù đắp những thiếu hụt, đáp ứng nhu cầu và mục tiêu hướng tới sự phát triển bền vững của một Hà Nội xanh và sinh thái.

Chuyên gia này nêu ra "phác đồ" 3 bước gồm tái sinh hệ sinh thái, tái hợp con người với dòng sông và tái tạo cơ hội. Theo đó, phục hồi sinh thái là bước đầu tiên hướng tới tầm nhìn về hành lang sông Hồng như một vùng giảm nhẹ lũ lụt, cải thiện chức năng sinh thái và khai thác tiềm năng của một trục phát triển xanh cho trung tâm Hà Nội. Đồng thời, cần xem xét một hệ thống cơ sở hạ tầng nhưng không có rào cản để đảm bảo khả năng tiếp cận toàn diện và sự hòa nhập đô thị thích hợp, có ý nghĩa của hệ thống đê sông Hồng.

"Việc kết nối và khả năng tiếp cận cũng sẽ đóng một yếu tố quan trọng trong sự phát triển tương lai của trục phát triển trung tâm mới, xem xét các hệ thống giao thông chạy từ Bắc xuống Nam, sẽ kết nối với đường thủy, tuyến xe buýt và hành lang giao thông mềm, góp phần xóa bỏ sự ngăn cách vật lý giữa tả ngạn và hữu ngạn của hệ thống đê, song song với sông Hồng" - KTS Marco Buinhass nói.