(Tổ Quốc) - Nếu nhà vườn truyền thống là tài sản vô giá của di sản văn hóa Cố đô Huế thì An Hiên được xem là "viên ngọc" lấp lánh nhất trong số những ngôi nhà vườn còn lại đến nay ở miền núi Ngự sông Hương.
 Tọa lạc tại địa chỉ 58 đường Nguyễn Phúc Nguyên trên vùng đất Kim Long bên bờ Bắc sông Hương, An Hiên là một trong những ngôi nhà vườn cổ đẹp nhất của Cố đô Huế. Nằm cách chùa Thiên Mụ không xa, đây cũng là điểm đến thu hút khách du lịch. |
 Với diện tích 4.608m2, An Hiên hiện có tuổi đời trên 120 năm. Theo tài liệu của gia đình, trước năm 1895 chủ nhân đầu tiên của ngôi nhà là công chúa thứ 18 con vua Dục Đức, khi đó khu nhà vườn là phủ công chúa. Theo thời gian vì nhiều lý do khác nhau mà ngôi nhà nhiều lần đổi chủ. Tuy nhiên các đời chủ nhân đều là hoàng thân, quan lại và giới thượng lưu ở Huế. |
 Được biết, người chủ gắn bó lâu nhất là bà Đào Thị Xuân Yến, kế thừa nhà từ 1936 đến 1997 khi chồng qua đời. Bà là vợ của ông Tuần Vũ Nguyễn Đình Chi, bấy giờ là Tuần phủ Hà Tĩnh. Sinh thời, An Hiên là tư gia của hai vợ chồng và cũng là nơi lui tới thường xuyên của nhiều nhân sĩ trí thức. |
 Nằm quay mặt về phía sông Hương thơ mộng, nhà vườn An Hiên có đầy đủ các hạng mục của một ngôi nhà vườn truyền thống kiểu mẫu gồm: cổng, ngõ, bình phong, hòn non bộ, bể cạn, sân, nhà,.. được xây theo luật "dịch lý và "phong thủy"... |
 ...đây được xem là ngôi nhà vườn đẹp nhất, tiêu biểu của của xứ kinh kỳ khi còn giữ được lối kiến trúc vừa mang dáng vẻ quý tộc, vừa mang sắc màu truyền thống. |
 Trong tổng thể kiến trúc không thể không nói đến ngôi nhà rường cổ 3 gian 2 chái rộng 135m2 nằm ngay trung tâm khu vườn. Toàn bộ ngôi nhà này có 48 cột cùng hệ thống vì kèo, đòn tay, ván ngăn trong nhà đều được làm bằng gỗ... |
 Hệ thống vì kèo được chạm trổ nhiều hoa văn tinh xảo, đẹp mắt.... |
 |
 Không gian nội thất của ngôi nhà rường được phân chia rõ ràng theo chức năng sử dụng. Gian giữa là gian thờ với nguyên tắc "tiền Phật, hậu linh" (bàn thờ Phật đặt phía trước, bàn thờ tổ tiên ở phía sau). |
 Hai gian hai bên là nơi tiếp khách theo nguyên tắc "tả nam, hữu nữ". Hai chái tương tự cũng là nơi ở và sinh hoạt được bố trí của nam bên trái và của nữ bên phải theo quan niệm của người xưa. |
 |
 Phía trước thờ Phật... |
 ...phía sau là bàn thờ tổ tiên. |
 Ngôi nhà hiện cũng lưu giữ nhiều kỷ vật quý của triều Nguyễn như bức hoành phi đề 4 chữ "Văn Võ Trung Hiếu" do vua Bảo Đại ban cho gia đình năm 1937 và nhiều bài thơ của vua Thành Thái... |
 Cùng với các hạng mục, xung quanh nhà vườn còn có nhiều loại cây xanh thể hiện sự hòa hợp giữa đời sống con người và thiên nhiên, giữa nếp sống tinh thần và vật chất. Tất cả bổ sung cho nhau để tạo nên sự cân bằng trong cuộc sống. |
 Trải qua thăng trầm của thời gian, hiện nhà vườn An Hiên vẫn được bảo tồn khá nguyên vẹn. Với vẻ đẹp thanh bình, cổ kính, đây đang là điểm đến được nhiều du khách lựa chọn khi đặt chân đến Huế. |
Lê Chung
