Việt Nam phát triển hệ thống xếp hạng đối sánh đại học

UPM là sản phẩm do nhóm nghiên cứu Đại học quốc gia (ĐHQG) Hà Nội thực hiện dưới sự tài trợ của Chương trình Khoa học Giáo dục cấp quốc gia do Bộ GDĐT chủ trì. GS.TS Nguyễn Hữu Đức, nguyên Phó Giám đốc ĐHQG Hà Nội là người trực tiếp phụ trách hệ thống này.

GS.TS Nguyễn Hữu Đức cho biết, top 1.000 ĐH thế giới chiếm khoảng 3%. UPM quan tâm đến 97% với hơn 28.000 trường ĐH còn lại, gồm đông đảo các cơ sở giáo dục ĐH Việt Nam và khu vực, với vai trò và đóng góp lớn, tuy nhiên, chưa được đánh giá đúng mực.

Hệ thống này giúp các cơ sở giáo dục ĐH xác định, quản trị mục tiêu chiến lược, hướng tới đạt chuẩn top 100 của ĐH châu Á. Nhiều tiêu chí gắn với các mốc chuẩn của ĐH định hướng nghiên cứu quy định tại Nghị định 99/2019/NĐ-CP của Việt Nam hướng dẫn thi hành Luật Giáo dục ĐH.

Theo đó, các trường ĐH (đặc biệt là các ĐH định hướng nghiên cứu) đạt chuẩn 5 sao là các trường đã có khả năng tiếp cận nhóm 100 châu Á, có chất lượng hàng đầu quốc gia và bắt đầu có uy tín quốc tế. Các ĐH 4 sao là các có uy tín trong nước và khu vực. Các trường ĐH 3 sao thực hiện tốt chức năng đào tạo theo phân khúc thị trường và có thể tham gia vào việc trao đổi sinh viên trong khu vực.

Đến nay, đã có gần 40 trường ĐH Việt Nam và ASEAN tự nguyện tham gia sử dụng bộ tiêu chí UPM để đối sánh chất lượng. Kết quả đối sánh chất lượng và gắn sao cho thấy một bức tranh chân thực và tích cực về chất lượng các trường ĐH Việt Nam và khu vực, mang thông tin hữu ích, nhiều chiều đến các bên liên quan từ các trường ĐH, đến sinh viên, nhà tuyển dụng và nhà quản lý.

Hệ thống UPM tiếp cận theo xu hướng đối sánh và gắn sao, theo đó, các trường ĐH có thành tích gần nhau được xếp cùng một nhóm và gắn từ 1-5 sao. Trên cơ sở lõi xếp hạng truyền thống, UPM phát triển thêm các tiêu chí đặc trưng của ĐH trong kỷ nguyên 4.0.

UPM gồm 8 nhóm lĩnh vực và 54 tiêu chí. Mỗi lĩnh vực có mốc chuẩn và trọng số riêng với tổng cộng là 1.000 điểm. 8 nhóm lĩnh vực lần lượt là: Quản trị chiến lược (5 tiêu chí, trọng số 6%), Đào tạo (15 tiêu chí, trọng số 35%), Nghiên cứu (4 tiêu chí, trọng số 20%), Đổi mới sáng tạo (4 tiêu chí, trọng số 11%), Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo (4 tiêu chí, trọng số 6%), CNTT và tài nguyên số (10 tiêu chí, trọng số 10%), Mức độ quốc tế hóa (9 tiêu chí, trọng số 6%) và Phục vụ cộng đồng (3 tiêu chí, trọng số 6%).

Lần lượt chỉ số thực tế của từng tiêu chí, từng lĩnh vực đều được đối sánh với mốc chuẩn và gắn sao, do vậy, UPM vừa giúp nhận diện tổng thể vừa có thể phân tích điểm mạnh, điểm yếu đến từng hoạt động, từng lĩnh vực của cơ sở giáo dục ĐH. Từ đây, hệ thống có thể cung cấp cho các trường ĐH một bộ chỉ số cơ bản, làm công cụ quản trị chiến lược và hỗ trợ kiểm định chất lượng.

Qua các đánh giá, xếp hạng, UPM đã hỗ trợ, tư vấn cho các trường ĐH Việt Nam và khu vực ASEAN tự nguyện tham gia, thu thập và thẩm định cơ sở dữ liệu từ nhiều nguồn, trong đó có cả dữ liệu kiểm định chất lượng.

Kết quả ban đầu theo đánh giá của UPM cho biết, theo định hướng nghiên cứu đã có 5 cơ sở giáo dục ĐH đạt tiêu chuẩn 5 sao gồm ĐHQG Hà Nội, hai trường thành viên ĐHQG Hà Nội là Trường ĐH Khoa học Tự nhiên và Trường ĐH Công nghệ, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội và ĐH Kasetsar (Thái Lan).

Nhóm cơ sở giáo dục ĐH định hướng nghiên cứu đạt tiêu chuẩn 4 sao gồm ĐH Huế (cùng các trường thành viên Trường ĐH Y-Dược, Trường ĐH Khoa học, Trường ĐH Sư phạm) và các trường ĐH Sư phạm Hà Nội, Trường ĐH Dược Hà Nội, Trường ĐH Vinh, Trường ĐH Thủy Lợi, Trường ĐH Mỏ-Địa chất, Trường ĐH Giao thông Vận tải, Trường ĐH Phenika và ĐH Burapha (Thái Lan) và ĐH Malang (Indonesia).

Trường ĐH Kinh tế thuộc ĐH Huế là trường ĐH khối khoa học xã hội đầu tiên đánh giá theo định hướng nghiên cứu đạt chuẩn 3 sao.

Theo định hướng ứng dụng, đạt chuẩn 4 sao có các trường: Trường ĐH Ngoại Thương, Học viện Ngoại giao, Trường ĐH Thủ Dầu Một, Trường ĐH Quy Nhơn, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, ĐH West Visayas (Philippines). Nhóm 3 sao có: Trường ĐH Thành Đô, Trường ĐH Nam Cần Thơ, Trường ĐH Tây Đô, Trường ĐH Phan Thiết, ĐH Centro Escalar.