Bài toán Trung Đông đặt cược vào kết quả bầu cử Mỹ?

Giới phân tích và chính trị gia đưa ra gợi ý các thay đổi trong tính toán chính trị có thể xảy ra đối với các quốc gia có ảnh hưởng ở Trung Đông. Từ định mệnh thỏa thuận hạt nhân Iran đến thỏa thuận thế kỷ mà Tổng thống Trump từng nhắc đến dành cho Israel và Palestine sẽ được quyết định sau kết quả bầu cử Mỹ 2020.

Cựu phó Tổng thống Biden từng hứa hẹn sẽ cân nhắc đến nhiều khía cạnh phải thay đổi trong chính sách ngoại giao của Tổng thống Trump nếu chiến thắng bầu cử Mỹ 2020. Đối với nhiều người ở Trung Đông, nước Mỹ dưới thời Tổng thống Trump có nhiều thay đổi trong cách tiếp cận với các quốc gia khu vực và tất nhiên Washington vẫn giữ vai trò chủ chốt trong tương tác giữa các quốc gia.

Dưới đây là một số lập trường của cựu phó Tổng thống Joe Biden và Tổng thống Trump về các vấn đề chính trị nóng được ghi nhận trên CNN:

Israel, Palestine và 'thỏa thuận của thế kỷ'

Khi Tổng thống Trump thúc đẩy nỗ lực bình thường hóa các thỏa thuận với Israel và ba nước Ả rập thì có lẽ đây là một trong những điểm nổi bật trong nhiệm kỳ tổng thống 4 năm của ông.

Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất đã hướng sự chú ý mạnh vào tháng Tám trong nỗ lực bình thường hóa thỏa thuận giữa Israel và một quốc gia Ả rập hoặc Hồi giáo chiếm đa số trong hơn hai thập kỷ. Bị loại khỏi các cuộc đàm phán là Palestine. Động thái này gia tăng căng thẳng đối với Palestine sau nhiều năm Tổng thống Trump tập trung vào chính sách đơn phương – chẳng hạn như một mực tuyên bố Jerusalem là thủ đô của Israel và hợp pháp hóa các khu định cư của Israel mặc dù bị xem là bất hợp pháp theo luật pháp quốc tế.

Cựu phó Tổng thống Biden hoan nghênh các thỏa thuận bình thường hóa quan hệ và nhấn mạnh ông sẽ thúc đẩy thêm nhiều quốc gia trong khu vực thực hiện các bước đi tới các thỏa thuận tương tự. Tuy nhiên, ứng viên Biden đưa ra nhận định phản đối chủ nghĩa đơn phương trong cách tiếp cận của Tổng thốngTrump đối với vấn đến Israel và Palestine.

"Ông Biden đã phản đối bất kỳ động thái đơn phương nào từ một hay hai bên làm suy yếu hướng giải quyết xuất phát từ hai bên. Ông Biden cũng đưa ra phản đối việc thôn tính và mở rộng khu định cư và sẽ tiếp tục có hành động nếu chiến thắng bầu cử Mỹ", trang web đưa tin về chiến dịch tranh cử của ông Biden nêu rõ.

Cựu phó Tổng thống Biden cũng đã cam kết sẽ đảo ngược cách tiếp cận liên quan đến việc Tổng thống Trump rút khỏi hỗ trợ nhân đạo và kinh tế đối với người dân Palestine đồng thời mở lại cơ quan đại diện của Tổ chức Giải phóng Palestine ở Washington cũng như lãnh sự quán Mỹ tại Jerusalem chịu trách nhiệm về các vấn đề Palestine.

Tuy nhiên, theo CNN, chính Tổng thống Trump đã giúp Thủ tướng Benjamin Netanyahu thiết lập một sự thật mới trong thực tế, nâng cao vị thế của Israel trong thời gian tới. Nếu ông Biden cố gắng đảo ngược quyết định của Tổng thống Trump về một số điểm mấu chốt quan trọng của các cuộc đàm phán giữa Israel và Palesatine, cụ thể là vấn đề Jerusalem và các khu định cư thì chắc chắn ông Biden sẽ phải va chạm với một số người ủng hộ thẳng thắn vấn đề của Israel ở Washington. Và điều đáng chú ý là cách ông Biden đưa ra phản đối phương pháp tiếp cận của Tổng thống Trump đối với vấn đề Israel – Palestine nhưng không hề phản đối về kết quả của tổng thống Mỹ.

Thỏa thuận Iran

Cựu phó Tổng thống Biden nói rằng ông sẽ khôi phục lại thỏa thuận hạt nhân Iran từ thời chính quyền Obama, được biết đến là Kế hoạch Hành động chung toàn diện (JCPOA) với Iran – thỏa thuận mà Tổng thống Trump đã rút khỏi vào năm 2018. Kể từ sau đó, Iran đã liên tục chịu áp lực trừng phạt mạnh nhất trong lịch sử. Đáp lại, Tehran khởi động lại chương trình hạt nhân của họ.

"Nếu Iran cam kết tuân thủ các nghĩa vụ hạt nhân thì tôi sẽ gia nhập lại JCPOA như một khởi đầu cùng làm việc cùng với các đồng minh của Mỹ ở châu Âu và các cường quốc khác trên thế giới nhằm mở rộng các ràng buộc hạt nhân trong thỏa thuận", ông Biden nhấn mạnh.

"Làm như vậy sẽ cung cấp một khoản chi trả quan trọng thiết lập uy tín của Mỹ, báo hiệu cho thế giới về tuyên bố của Mỹ cũng như các cam kết quốc tế một lần nữa khẳng định có ý nghĩa", ông Biden nói thêm.

Hứa hẹn của cựu phó Tổng thống Biden về việc Mỹ quay lại đàm phản thỏa thuận hạt nhân có thể là một trong số lý do tại sao Iran từ chối trở lại bàn đàm phán với Tổng thống Trump ở Nhà Trắng. Điều này ngầm định chờ đợi kết quả bầu cử Mỹ chính thức từ phía Tehran trước khi có quyết định việc đàm phán tiếp hay không.

Tuy nhiên, nếu ông Trump tái đắc cử, Iran có thể sẽ gặp khó khăn trong việc chống lại các quyết định của Tổng thống Mỹ và phải vượt qua bốn năm khó khăn về kinh tế.

"Nhìn chung, việc Tổng thống Trump rút khỏi thỏa thuận hạt nhân được xem là một điểm nổi bật của Trung Đông trong 4 năm qua và sự trở lại của ông có thể đưa khu vực này trở thành vùng lãnh thổ như chưa từng biết đến", hãng CNN nhận định.

Ông Rami Khouri, một nghiên cứu sinh không thường trú tại Trường Harvard Kennedy nói rằng, "chính sách đối ngoại của Mỹ không thành công lắm. Cách bạn đánh giá khi nhìn vào một khu vực ngày nay là hãy nhìn vào tính ổn định của khu vực, nhìn vào dư luận và sau đó nhìn vào sự lãnh đạo".