Giải pháp các thành phố du lịch trên thế giới khắc phục nắng nóng: Việt Nam có thể học hỏi

Trong bài phát biểu gần đây, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres đã cảnh báo năm 2023 là khởi đầu của "kỷ nguyên nung nóng toàn cầu".

Ở châu Âu, thống kê hơn 60.000 người đã tử vong vào năm ngoái vì các bệnh liên quan đến nhiệt độ, trong đó một số quốc gia thậm chí đã áp dụng hệ thống đặt tên cho các đợt nắng nóng tương tự với hệ thống đặt tên cho các cơn bão. Chẳng hạn như Hiệp hội Khí tượng Italia đã đặt tên cho đợt nắng nóng gần đây là "Cerberus", theo tên con chó săn 3 đầu canh giữ cổng địa ngục trong "Inferno" của Dante.

Các vấn đề trở nên đặc biệt nghiêm trọng ở các thành phố đông dân, nơi "hiệu ứng đảo nhiệt đô thị" có thể dẫn đến hiện tượng khí hậu nóng hơn khoảng 10 độ C (18 độ F) so với các khu vực xung quanh.

Hiện tượng này lần đầu tiên được ghi nhận ở những khu vực tập trung nhiều tòa nhà bê tông hấp thụ nhiệt, bề mặt nhựa đường và thiếu không gian xanh vào những năm 1800.

Mặc dù ý thức được nguy cơ của sự nóng lên toàn cầu trong nhiều thập kỷ, nhưng nhiều thành phố đang tỏ ra thiếu sự chuẩn bị. Nhiều giải pháp dựa trên các nguyên tắc thiết kế đã được thử nghiệm qua thời gian.

Dưới đây là một số giải pháp mà các thành phố trên thế giới đang triển khai nhằm ứng phó với hiện tượng nhiệt độ tăng cao.

Trồng cây và không gian xanh

Một tán cây xanh khỏe mạnh là một trong những biện pháp ứng phó hiệu quả nhất trước hiệu ứng đảo nhiệt đô thị. Theo Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ, tìm nơi trú ẩn dưới gốc cây có thể cảm thấy mát hơn từ 11 đến 25 độ C (20 đến 45 độ F) so với đứng dưới ánh nắng trực tiếp. Ngoài việc có bóng râm tức thì, một quá trình gọi là "thoát hơi nước", trong đó nước chuyển từ thực vật và đất vào khí quyển, cũng giúp làm mát các khu vực xung quanh lên đến 5 độ C (9 độ F).

Thành phố Barcelona có thể sớm đưa ra nghiên cứu điển hình quan trọng về hiệu quả của cây xanh. Theo "Kế hoạch tổng thể về cây", thành phố này đặt mục tiêu phủ rộng 30% diện tích đất bằng nhiều loại cây có khả năng chống chịu khí hậu vào năm 2037.

Ngày nay, cây sồi holm, cây thông Aleppo, cây tiêu huyền, cây bách và các loài cây khỏe mạnh khác đã mọc thành hàng dọc các con phố của thành phố - nhiều con đường trống đã được biến thành quảng trường công cộng rợp bóng cây.

Phun sương làm mát

Nhiều thành phố của Trung Quốc như Vũ Hán và Trung Khánh đã có hệ thống làm mát phun sương ở các trung tâm thương mại, công viên và bến xe bus.

Theo Tổ chức tư vấn môi trường của China Dialogue, các vòi phun sương đôi khi được bổ sung thêm bởi các đội "khẩu pháo sương mù" – loại xe tải tiện ích có trang bị máy phun nước áp suất cao – đã hoạt động khắp các thành phố lớn ở Trung Quốc kể từ năm 2014.

Mặc dù những khẩu pháo phun sương này ban đầu được nhắc đến để giải quyết vấn đề ô nhiễm không khí nhưng một nghiên cứu gần đây của Đại học Seoul cho thấy rằng việc phun các hạt nước mịn có thể làm giảm nhiệt độ môi trường tới 7%, đặc biệt nếu các vòi phun sương được đặt ở các góc tối ưu.

Trong khi đó, thủ đô Vienna của Áo đã xác định 22 khu vực là "đường phố mát mẻ" được trang bị vòi phun nước uống, vòi sen phun sương và hệ thống phun nước thông minh tự động kích hoạt khi nhiệt độ tăng trên 35 độ C (95 độ F).

Tạo mái hiên

Mái hiên là một tấm chắn thời tiết đơn giản đã lỗi thời so với kiến trúc đương đại ngày nay. Tuy nhiên trong bối cảnh các thành phố tìm kiếm các biện pháp đối phó với nắng nóng khắc nghiệt hiện tại thì mái che hiện đang là xu hướng được đón nhận nhiều.

Thành phố Seville của Tây Ban Nha gần đây đã mở rộng mạng lưới các mái hiên bạt lớn để che chắn cho nhiều trạm trung chuyển, sân chơi, trường học và bệnh viện.

Hay thành phố Tel Aviv (Israel) đã sử dụng một loạt mái che được làm bằng LumiWeave - một loại vải "thông minh" gắn pin mặt trời, đã được lắp đặt tại khu thương mại của thành phố. Được phát triển bởi nhà thiết kế sản phẩm người Israel Anai Green, mái hiên lưu trữ năng lượng mặt trời vào ban ngày, sau đó được sử dụng để cung cấp năng lượng cho đèn LED dệt vào vật liệu.

Sơn trắng mái nhà và vỉa hè

Nhiều người dân trên các hòn đảo ở Hy Lạp cho biết sơn màu trắng cho mái nhà và các tòa nhà là một cách bảo vệ dễ dàng và tương đối ít tốn kém trước mùa hè nóng bức. Hưởng lợi từ cái gọi là "hiệu ứng suất phản chiếu", một công trình có mái trắng sạch sẽ phản chiếu khoảng 85% ánh sáng mặt trời trực tiếp so với mái nhà tối màu chỉ phản chiếu khoảng 20%.

Mới đây, một nhóm nghiên cứu tại Đại học Purdue của Mỹ tuyên bố đã phát triển một loại sơn "siêu trắng" có thể phản chiếu 98% ánh sáng mặt trời và hạ nhiệt độ bề mặt của tòa nhà so với môi trường xung quanh gần 20 độ F vào ban đêm (hoặc 8 độ F khi có ánh nắng mạnh).

Tại Los Angeles, Cục Dịch vụ Đường phố của thành phố trong những năm gần đây đã sơn các con đường bằng một lớp phủ phản chiếu màu trắng xám có tên CoolSeal.

Sử dụng vật liệu địa phương và kỹ thuật xây dựng truyền thống

Ngày càng có nhiều kiến trúc sư và nhà đô thị học lựa chọn sử dụng hệ thống thông gió tự nhiên, kỹ thuật xây dựng truyền thống và các vật liệu như gạch bùn cách nhiệt đã được sử dụng hàng thiên niên kỷ bởi những người sống ở vùng khí hậu nóng.

Kiến trúc sư đoạt giải Pritzker, Francis Kéré, đã tạo ra cảm giác thoáng mát thông qua việc sử dụng đất sét, đá ong, cành bạch đàn và gỗ mục một cách sáng tạo. Các tòa nhà trường học do ông Kéré thiết kế tại quê hương Burkina Faso cho thấy cách xây dựng không gian thoải mái trong thời tiết cực kỳ nóng — mà không cần điều hòa.