INF cận kề bờ vực: Mỹ chốt hạ "tối hậu thư" tới Nga

"Hoặc là các ông dỡ bỏ hệ thống này, bệ phóng của chúng, hoặc thay đổi hệ thống để nó không vượt quá phạm vi" một cách có thể kiểm chứng được, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ về kiểm soát vũ khí và an ninh quốc tế Andrea Thompson nói.

Hôm thứ Ba, Hoa Kỳ tuyên bố sẽ cho Nga 60 ngày để chấm dứt điều mà Washington coi là những hành vi vi phạm Hiệp ước Lực lượng hạt nhân tầm trung INF năm 1987, hoặc Washington sẽ khởi động quá trình rút khỏi hiệp ước.

Khả năng INF sụp đổ đang dấy lên những tín hiệu cảnh báo đối với các đồng minh châu Âu của Washington, những bên lo sợ kịch bản này sẽ kích hoạt một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân mới của Mỹ và Nga và có thể sẽ đẩy châu Âu vào tình cảnh trở thành chiến trường hạt nhân.

Châu Âu đang lo ngại INF sụp đổ. (Nguồn: Reuters)

Đại sứ Hoa Kỳ tại Nga Jon Huntsman, người đã thông báo với các phóng viên của Thompson Reuters, nói rằng việc Mỹ rút khỏi hiệp ước "không có nghĩa là chúng tôi đi xa khỏi việc kiểm soát vũ khí."

Cũng nói về chủ đề này tại một sự kiện của Washington Post hôm thứ Năm, một chỉ huy quân sự hàng đầu của Mỹ cảnh báo rằng việc Nga tiếp tục vi phạm hiệp ước INF có thể cản trở việc gia hạn hiệp ước New START – có vai trò giới hạn việc triển khai vũ khí hạt nhân tấn công của Mỹ và Nga, sẽ hết hạn vào ngày 5/2/2021.

Tướng Joseph Dunford –Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng liên quân Mỹ nói, "rất khó cho tôi để hình dung tiến bộ trong việc gia hạn (New START) ... nếu nền tảng của điều đó là việc không tuân thủ Hiệp ước INF."

Trừ khi các bên đồng ý gia hạn 5 năm còn không thì việc New START hết hạn sẽ chấm dứt mọi hạn chế đối với việc triển khai vũ khí hạt nhân tấn công của các bên tham gia.

Moscow phủ nhận tên lửa 9M729, mà các quan chức Mỹ cho biết có thể tấn công các mục tiêu châu Âu với các đầu đạn hạt nhân hoặc thông thường, là vi phạm Hiệp ước INF. Hôm thứ Tư, Tổng thống Nga Vladimir Putin cảnh báo Nga sẽ phát triển các tên lửa bị cấm nếu Hoa Kỳ rút khỏi hiệp ước này.

Hoa Kỳ và các đồng minh châu Âu cho rằng loại tên lửa hành trình Novator 9M729 - được NATO đặt tên là SSC-8 đã vi phạm giới hạn tầm bắn của hiệp ước, 500 đến 5.000 km (310 đến 3.420 dặm).

Hiệp ước cũng cấm sản xuất và thử nghiệm tên lửa có tầm bắn như vậy cùng các bệ phóng của họ.

Tổng thống Donald Trump hôm 20/10 cho biết Hoa Kỳ sẽ rút khỏi hiệp ước này sau khi các quan chức Mỹ cho biết đã có hàng chục cuộc họp kể từ năm 2013, trong đó các đối tác Nga của họ đã phủ nhận sự tồn tại của 9M729 và sau đó lại nói là loại vũ khí này tuân thủ hiệp ước.