Nguy cơ Idlib “vỡ trận”: Iran – Syria “thách thức” sức ép

Động thái này rõ ràng là một phản ứng đối với yêu cầu từ Mỹ và Israel về việc rút lực lượng Iran khỏi Syria. Không có chi tiết nào được cung cấp về nội dung của tài liệu nhưng hợp lí để để phỏng đoán rằng văn bản này nêu ra các nghĩa vụ của hai bên trong trường hợp lực lượng Iran bị tấn công ở Syria.

Iran hiện diện hậu chiến Syria

Thỏa thuận này có thể sẽ đề cập đến vai trò của Iran trong việc tái thiết nền công nghiệp quốc phòng Syria, do đó, đặt dấu chấm cho bất kỳ hy vọng nào rằng sự hiện diện quân sự của Tehran ở quốc gia này sẽ kết thúc. Cũng theo Bộ trưởng Quốc phòng Iran, "thỏa thuận quốc phòng và kỹ thuật" này góp phần đặt nền tảng cho "sự hiện diện và tham gia" thời gian tới của Iran tại Syria. Ông nói thêm rằng, một thỏa thuận đã đạt được với Syria đồng nghĩa rằng, Iran sẽ có "sự hiện diện, tham gia và hỗ trợ" trong việc tái thiết và "không có bên thứ ba nào có ảnh hưởng trong vấn đề này".

Bộ trưởng Quốc phòng Iran Amir Hatami và Tổng thống Syria Bashar al-Assad.

Thỏa thuận đã được ký kết trong bối cảnh thời điểm diễn ra hội nghị thượng đỉnh Nga-Thổ Nhĩ Kỳ-Iran được công bố, dự kiến sẽ vào ngày 7/9 tại Tehran. Các sự kiện như vậy thường yêu cầu sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Các bên dự kiến sẽ đạt được thỏa thuận về các bước đi chung sắp tới để đạt được tiến bộ ở Syria. Điều quan trọng là phải bố trí vị thế của mình trước khi diễn ra các cuộc đàm phán của Liên Hiệp Quốc tại Geneva, dự kiến vào ngày 11-12/9. Đặc phái viên Liên Hiệp Quốc Staffan de Mistura đã mời “ba ông lớn” này tham gia. Họ có thể đưa ra các sáng kiến chung trong khi Mỹ chưa có gì nhiều để nói ngoài yêu cầu đối với việc rút quân của Iran. Theo trang Strategic Culture, Washington có nguy cơ bị xa cách trong khi những nỗ lực ngoại giao được khởi xướng bởi các quốc gia khác mang lại kết quả.

Trong khi đó, tính cần thiết của việc chấm dứt sự hỗ trợ của Iran cho Hezbollah của Lebanon đã được nhấn mạnh trong chuyến thăm tuần trước của Cố vấn An ninh Quốc gia Hoa Kỳ John Bolton tới Israel. Hai nước này không tuyên bố gây chiến với Iran, nhưng không có cách nào để ngăn chặn việc Iran cung cấp vật tư hỗ trợ cho Hezbollah ở Lebanon mà không cắt đứt các tuyến đường bộ đi qua Syria. Quan chức Mỹ này đã nhấn mạnh trước chuyến thăm Israel, rằng việc rút quân của Iran khỏi Syria là điều kiện tiên quyết đối với mọi giải pháp của cuộc xung đột Syria.

Sóng gió dữ dội tại Idlib

Hoa Kỳ và các đồng minh ở Syria đang thấy một điều quan trọng là phải ngăn chặn kế hoạch giải phóng tỉnh Idlib của Syria khỏi quân nổi dậy. Phía Nga đã nói rằng lực lượng đối lập có thể dàn dựng các cuộc tấn công hóa học và đổ lỗi cho Damascus – điều tạo ra một lý do cho hành động quân sự của phương Tây. Và khi Syria và Iran đang ở trong cùng một chiếc thuyền, sẽ không có sự khác biệt là lực lượng nào bị tấn công trước và địa điểm ở đâu. Từ cuối tháng 7, đã có thông tin cho biết một chiến dịch quân sự quy mô lớn của Mỹ nhằm vào Iran có thể diễn ra vào tháng 8 hoặc tháng 9.

Không có cách nào để biết chính xác những gì ông Bolton đã thảo luận với chính quyền Israel trong chuyến thăm Jerusalem vào ngày 19/8, nhưng thông tin về các hoạt động quân sự tại căn cứ al-Shaddadi của Hoa Kỳ tại tỉnh al-Hasakah của Syria đã xuất hiện ngay sau đó . Cũng theo những thông tin này, cơ sở al-Shaddadi đã được nâng cấp để cho phép hạ cánh và cất cánh máy bay chở hàng nặng. Cơ sở Ayn al-Arab (tại Kobani) cũng đã được mở rộng. Vào tháng 8, các lô hàng đạn dược và hạ tầng quân sự đã được chuyển đến một số cơ sở quân sự do Mỹ kiểm soát ở Syria và Iraq. Nhiều radar đã được vận chuyển đến các khu vực do SDF kiểm soát ở phía đông sông Euphrates.

Trong khi đó, hàng nghìn chiến binh với vũ khí hạng nặng và xe bọc thép ở tỉnh Idlib của Syria đang sẵn sàng khởi động một cuộc tấn công nhằm vào các khu vực do chính phủ kiểm soát ở Hama và Aleppo. Cuộc tấn công sẽ nhắm vào quân đội Syria cũng như các lực lượng Iran và thân Iran được chính phủ Syria kêu gọi tới.

Trong thực tế, các hành động chiến đấu đã bắt đầu. Mỹ và Israel đã tiến hành hoạt động chung đầu tiên chống lại Lực lượng Quds của Iran và Hồi giáo Shitte Hezbollah, cùng các đồng minh của họ, vào ngày 23/8 gần Abu Kamal, nằm trên đường cao tốc giữa Syria và Iraq. Tổng thống Trump đã nói rất nhiều lần rằng ông muốn người Mỹ rời khỏi Syria sớm nhưng cho đến nay chưa có tín hiệu nào như vậy.

Lần này, Lebanon có thể trở thành một mặt trận mới. Người ta tin rằng một cuộc chiến giữa Israel và Hezbollah là điều không tránh khỏi. Vào tháng 2, quân đội Mỹ và Israel đã tổ chức một cuộc tập trận diễn tập một cuộc chiến tiềm năng với Hezbollah.

Syria và Iran đã thách thức sức ép và thể hiện quyết tâm hợp tác của mình. Nếu thỏa thuận quốc phòng vừa ký giữa hai đồng minh này gây ra một cuộc xung đột quân sự, thì nó chắc chắn sẽ lan sang các nước khác, như Yemen, Lebanon và Iraq. Hệ lụy là sẽ mở ra một cuộc chiến kéo dài và tốn kém.