Thừa nhận ám sát tướng Iran, Mỹ châm ngòi nổ cho Trung Đông hay vẫn còn lối thoát?

Tờ New York Times dẫn lời giới chức Mỹ cho hay, vị tướng cấp cao của Lực lượng Vệ binh Cộng hòa Iran vừa bị sát hại vào sáng thứ sáu (3/1) trong một cuộc không kích, chính là theo lệnh của Tổng thống Donald Trump.

Tướng Qassim Suleimani và một số quan chức thuộc quân đội Iraq đã bị thiệt mạng trong một cuộc không kích từ máy bay không người lái MQ-9 của Mỹ, khi ông vừa rời khỏi sân bay quốc tế Baghdad tại Iraq.

Sự kiện trên được đánh giá là một cú sốc cho quân đội và tự tôn dân tộc của Iran, đồng thời sẽ mở đầu cho những leo thang nghiêm trọng trong quan hệ đối đầu giữa Washington và Tehran.

Các nhà phân tích khu vực nhận định, các nhà lãnh đạo Iran gần như chắc chắn sẽ coi cái chết của ông Suleimani như một động thái chiến tranh. Trong khi đó, giới chức Mỹ hiện đang tăng cường chuẩn bị cho khả năng tấn công trả đũa từ Tehran, bao gồm tấn công mạng và khủng bố nhằm vào các lợi ích và đồng minh của Mỹ.

Mỹ cáo buộc Tướng Suleimani phải chịu trách nhiệm cho cái chết của hàng trăm lính Mỹ trong cuộc chiến tranh Iraq do ông này cung cấp cho lực lượng nổi dậy Iraq các phương pháp và thiết bị chế tạo bom tối tân. Ông Suleimani cũng bị cho là đứng sau các hoạt động gây bất ổn của Iran tại Trung Đông cũng như hướng về Mỹ, Israel và Arab Saudi.

"Tướng Suleimani đã chủ động phát triển các kế hoạch tấn công các nhà ngoại giao Mỹ và nhân viên Mỹ tại Iraq đồng thời trên toàn khu vực", một thông cáo của Lầu Năm góc viết.

Hiện chưa có thông tin cụ thể về các tin tức tình báo dẫn tới vụ ám sát ông Suleimani. Một quan chức Mỹ tiết lộ, nhiệm vụ tối mật này ra đời sau cái chết của một nhà thầu Mỹ ngày 27/12/2019 trong vụ tấn công bằng hỏa tiễn của lực lượng vũ trang được Iran hậu thuẫn.

Trong khi nhiều chính trị gia Cộng hòa cho rằng, Tổng thống Trump có lý do hợp lý cho cuộc tấn công, một số nhà phê bình chính sách Iran của ông gọi vụ việc là một sự leo thang đơn phương đầy khinh suất, có thể dẫn tới những hệ quả không thể đoán trước được và gây nên bạo lực trên toàn Trung Đông.

Với việc ám sát Tướng Suleimani, Tổng thống Trump đã làm điều mà hai người tiền nhiệm là George W.Bush và Barack Obama từng từ chối do lo sợ nó có thể đem lại một thảm họa và khiến khu vực ngày càng bất ổn hơn, cũng như mở ra một cuộc chiến tranh toàn diện giữa Mỹ và Iran.

"Soleimani là một kẻ thù của nước Mỹ. Điều đó không còn gì để nghi ngờ", nghị sỹ Dân chủ Christopher S.Murphy viết trên Twitter. "Câu hỏi là – có phải nước Mỹ vừa ám sát nhân vật quyền lực thứ hai của Iran mà không có sự phê chuẩn của Quốc hội trong khi biết rõ, nó có thể dẫn tới một cuộc chiến tranh khu vực khổng lồ?"

Ngoại trưởng Iran Javad Zarif gọi việc ông Suleimani bị giết là một hành động "khủng bố quốc tế" và cảnh báo điều đó "cực kỳ nguy hiểm đồng thời là sự leo thang ngu ngốc". "Mỹ phải chịu trách nhiệm cho tất cả hệ quả từ chủ nghĩa phiêu lưu thô lỗ của mình", ông Zarif tweet.

Phát biểu trước báo giới từ khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago, Florida vào tối thứ ba (31/12) - chỉ vài giờ sau khi Đại sứ quán Mỹ tại Baghdad bị tấn công, ông Trump liên tục nhắc lại quyết tâm sẽ kết thúc sự dính dáng của Mỹ tại Trung Đông và khẳng định mình không muốn chiến tranh. Washington cáo buộc Iran đứng sau vụ tấn công đại sứ quán Mỹ.

Chiều thứ năm (2/1), Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper cảnh báo, quân đội Mỹ sẽ tấn công phủ đầu các lực lượng được Iran hậu thuẫn tại Iraq và Syria nếu có các dấu hiệu cho thấy các nhóm này đang lên kế hoạch tấn công các căn cứ và quân nhân của Mỹ trong khu vực.

"Cuộc tấn công này có mục đích ngăn chặn các kế hoạch tấn công trong tương lai của Iran" Lầu Năm góc khẳng định trong thông cáo. "Nước Mỹ sẽ tiếp tục thực hiện tất cả các hành động cần thiết để bảo vệ người dân và lợi ích của mình trên toàn thế giới".

Các đồng minh của chính quyền Trump bày tỏ sự ủng hộ với cuộc không kích sáng ngày 3/1. "Đây là điều tồi tệ cho Lực lượng Vệ binh Cộng hào Iran, chế độ và tham vọng khu vực của ông Khamenei", ông Mark Dubowitz, giám đốc điều hành Tổ chức Bảo vệ cho các nền Dân chủ nhắc tới nhà lãnh đạo tối cao của Iran là Ayatollah Ali Khamenei.

Còn tại Iran, truyền thông tạm ngưng tất cả các chương trình phát sóng để thông báo về cái chết của Tướng Suleimani. Bức ảnh của ông xuất hiện trên sóng truyền hình cùng dòng cầu nguyện "Chúng tôi đến từ Đấng tối cao và về với Đấng tối cao".

Theo các nhà phân tích khu vực, Iran gần như chắc chắn sẽ đáp trả với loạt hành động nguy hiểm.

"Từ góc độ của Iran, khó để tưởng tượng ra một hành động khiêu khích mang tính cố ý hơn vậy", ông Robert Malley, chủ tịch của tổ chức Khủng hoảng Quốc tế. "Và khó có thể tưởng tượng rằng, Iran sẽ không trả đũa bằng một thái độ hiếu chiến cao".

"Cho dù Tổng thống Trump có dự định hay không, về mặt thực tế, đó là một lời tuyên bố chiến tranh", ông Malley bổ sung.

Tuy nhiên, một số quan chức và cố vấn Mỹ vẫn cố gắng đưa ra một kịch bản ít khốc liệt hơn. Họ cho rằng, sự kiện có thể "thuyết phục" thành công Iran rằng, hành động hiếu chiến của họ nhằm vào các lợi ích của Mỹ và đồng minh đang trở nên quá nguy hiểm và Tổng thống Iran sẽ nhận ra những nguy cơ nếu sẵn sàng leo thang xung đột.

Một quan chức cấp cao khác nói, các cố vấn cấp cao của tổng thống Mỹ e ngại, ông Trump đã gửi đi quá nhiều tín hiệu - bao gồm cả việc hủy bỏ một cuộc tấn công tên lửa đã lên kế hoạch trước, cho thấy ông không muốn một cuộc chiến tranh với Iran. Tuy vậy, người này cũng thừa nhận, cái chết của Tướng Suleimani đem tới nguy cơ khổng lồ cho Tổng thống Trump và có thể châm ngòi cho những phản ứng mãnh liệt từ Tehran.