Ván bài Mosul, Syria có thể sẽ là bên thua đau nhất

Quân đội Iraq triển khai lực lượng tại Mosul

Cuộc tấn công bất ngờ của lực lượng IS vào Kirkuk – một thành phố nằm gần những mỏ dầu có trữ lượng lớn nhất tại miền Bắc Iraq, và thuộc quyền kiểm soát của người Kurd trong hơn hai năm trở lại đây, cho thấy, ngay cả khi đang bị vây hãm tại Mosul, IS vẫn có thể trỗi dậy và gây sóng gió tại một nơi nào đó trên lãnh thổ Iraq. Điều này cũng chứng minh rằng, cho dù mất đi Mosul, IS vẫn sẽ đủ khả năng quay trở lại khởi thuỷ của mình, là một lực lượng nổi dậy ở những vùng hẻo lánh của người Ả rập Sunni tại Iraq – giống như những gì al Qaeda đã làm sau khi thất thủ tại những khu vực thành thị quan trọng.

Những năm gần đây chứng kiến sự suy yếu phần nào của IS, sau một loạt các vụ đánh bom của liên quân do Mỹ đứng đầu, cũng như những thất bại trên chiến trường Iraq và Syria. Nhóm này đã mất đi hàng nghìn tay súng, phải từ bỏ gần một nửa vùng lãnh thổ từng thuộc quyền kiểm soát và bị chia cắt khỏi những tuyến đường huyết mạch vận chuyển lậu vũ khí và binh lính… Nhưng vượt qua tất cả, IS dường như vẫn luôn tìm được cách thích ứng và tiếp tục phát triển.  

Nếu thật sự bị ép phải rời khỏi Mosul – thành phố lớn thứ hai của Iraq, có lẽ IS sẽ không ngần ngại sử dụng Syria làm nơi trú ẩn lâu dài để tính kế phục thù của mình. Một trong những hệ quả nhãn tiền nhất của trận chiến Mosul chính là việc các tay lính và thủ lĩnh của IS đã chạy sang Syria, đặc biệt là hướng về thủ đô tự xưng Raqqa. Gần hai năm qua, số lượng bom đạn Mỹ và các nước trong liên minh nã xuống thành phố cách Aleppo 160 km về phía Đông này, khẳng định là không hề ít. Mặc dù hôm 25/10, thư ký Bộ Quốc phòng Mỹ Ash Carter từng “úp mở” rằng liên quân đang lên kế hoạch để tấn công Raqqa, hiện tại, chưa có một lực lượng lục quân nào thực sự có đủ tiềm năng để đánh bật IS ra khỏi căn cứ quan trọng nhất của nhóm này trên lãnh thổ Syria.

Rất nhiều tay súng và thủ lĩnh IS đã rời bỏ Mosul sang Syria

Theo lời các quan chức Mỹ, trước khi chiến sự xảy ra ở Mosul, một số thủ lĩnh cấp cao của IS và nhiều tay súng đã rời khỏi thành phố. Phần lớn trong số này là người Iraq hoặc Syria. Bọn họ thậm chí có thể đã từ bỏ vũ khí, cạo râu để có thể dễ dàng trốn vào hàng nghìn người dân thường đang cố gắng thoát khỏi cuộc chiến.

Song song với quá trình tiếp diễn của trận chiến Mosul, IS có thể mở rộng hơn nữa sự hiện diện của mình tại Syria - ở cả Raqqa và thành phố phía Đông Deir Ezzor. Và nếu toàn bộ nhóm này bị buộc phải rời khỏi những khu vực thành thị của Iraq, cuộc sống của người dân Syria dưới sự kiểm soát của lực lượng IS có lẽ sẽ ngày càng khó khăn hơn. Theo các chuyên gia, trong năm vừa rồi, tình hình tài chính của các chiến binh jihad gặp nhiều khó khăn khi các hoạt động buôn lậu gas, dầu mỏ, thuế, ngân hàng… - từng đem về hơn 1 tỷ USD cho IS trong năm 2014 - hầu như đã bị chặn đứng.

Thất bại tại Mosul, đồng nghĩa với việc IS sẽ mất đi trung tâm sinh lời quan trọng nhất. Năm 2015, con số thống kê chính thức từ Chính phủ Mỹ cho thấy, IS kiếm được khoảng 30 triệu USD mỗi tháng nhờ thuế và tống tiền tại Iraq. Chỉ riêng tại Mosul, lực lượng này đã thu về trên dưới 4 triệu USD/tháng nhờ hoạt động thu thuế, đặc biệt là từ những nhân công được chính Chính phủ Baghdad trả lương. Tuy nhiên, việc mất đi lãnh thổ quan trọng nhất và những mối lời từ buôn lậu dầu tại Iraq, có thể dự đoán rằng, IS sẽ tiếp tục áp đặt những luật thuế hà khắc cho cộng đồng người Syria sống dưới sự kiểm soát của Nhà nước Hồi giáo tự xưng này.

Những gì không còn làm được tại Iraq, IS rất có thể sẽ thực hiện tại Syria

Nhìn ở góc độ rộng hơn, sự bành trướng của các thủ lĩnh IS tại Syria sẽ càng làm cho cuộc xung đột – vốn đã leo thang thành một cuộc chiến tranh khu vực với sự can thiệp của Nga, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ, Arab Saudi, Mỹ và một số cường quốc khác – khó có ngày kết thúc. Nga và Iran - hai cột trụ “chống lưng” chính cho Tổng thống Syria Bashar al-Assad - dĩ nhiên sẽ hướng tới mục tiêu là các lực lượng nổi dậy chống lại chính phủ Asad, hơn là tìm cách “đánh đuổi” IS ra khỏi thành luỹ của mình. Về phía Mỹ, không đưa ra cam kết cử quân chính thức “hất cẳng” các chiến binh Hồi giáo khỏi Raqqa; thay vào đó, Washington trông chờ vào một liên minh giữa những người Kurd tại Syria và các lực lượng đối lập cùng sự trợ giúp không lực từ Hoa Kỳ.

Chính phủ Iraq và các đồng minh phương Tây đang đối mặt với những thách thức to lớn liên quan đến nhiệm vụ tái thiết Mosul và đạt được những thoả thuận chính trị hợp ý với cộng đồng người Iraq gốc Sunni. Tuy nhiên, cùng lúc này, hầu như chưa có một kế hoạch khả thi nào được đưa ra, nhằm giải quyết những ảnh hưởng của “làn sóng” IS tháo chạy khỏi Mosul lên Syria.

Không quá lời khi nói rằng, trong ván bài Mosul, Syria rất có thể là bên thua đau nhất.

(Theo Reuters)