Yếu tố Nga và “sóng ngầm” LHQ về hòa đàm cho xung đột Syria

Tiến trình đàm phán đầy khó khăn về chấm dứt cuộc nội chiến tại Syria đã bắt đầu một cách nghiêm túc tại Geneva ngày 29/11 sau khi phái đoàn chính phủ Syria đã đến tham dự.

Chính quyền Syria tại Damascus ban đầu từ chối xác nhận tham dự các cuộc đàm phán hòa bình do Liên hiệp quốc bảo trợ - diễn ra chính thức vào ngày thứ 3 – thời điểm lực lượng nổi dậy ra tín hiệu rằng họ sẽ kiên trì một lập trường cứng rắn buộc ông Assad phải từ chức.

Tuy nhiên, nhóm đàm phán của chính phủ Syria ngày 29/11 đã ngồi lại cùng đặc phái viên Liên hợp quốc về Syria Staffan de Mistura - lần đầu tiên tại một khách sạn sang trọng ở Geneva và sau đó là tại cơ quan Liên Hợp Quốc - sau khi có thông tin về những nhượng bộ quan trọng, bao gồm việc đưa vấn đề về ông Assad ra khỏi bàn đàm phán.

Ông De Mistura nói rằng, bầu không khí trong cuộc gặp với phái đoàn chính phủ là "có tính chất xây dựng và chuyên nghiệp". Ông De Mistura sau đó đã gặp các đại diện của phe đối lập Syria và cũng cho biết thêm các cuộc đàm phán có thể kéo dài tới tuần sau.

Đặc phái viên Liên hợp quốc về Syria Staffan de Mistura gặp nhóm đối lập tại Syria. (Nguồn: AFP)

Trưởng đoàn đàm phán của chính phủ Syria Bashar al-Jaafari từ chối nói chuyện với các phóng viên. Tiến trình đàm phán Syria qua 7 vòng trước đó chưa đạt được nhiều tiến bộ và đang có hi vọng sẽ có bước tiến trong cuộc họp lần này.

Vào cuối ngày 29/11, đặc phái viên LHQ đã đưa ra một tuyên bố nhấn mạnh rằng "đã tới lúc tập trung vào việc đạt được tiến bộ thực sự về tiến trình chính trị, vì lợi ích của người Syria".

Phe đối lập muốn đàm phán trực tiếp

Lực lượng đối lập, lần đầu tiên đoàn kết dưới một phái đoàn chung, đã nhấn mạnh rằng họ  muốn các cuộc đối thoại trực tiếp với với chính phủ Syria.

Trưởng đoàn đàm phán phe đối lập Nasr al-Hariri nói với các phóng viên tại LHQ trước khi bước vào một cuộc họp tối với ông de Mistura rằng "Khi bên kia đã đến, chúng tôi muốn xúc tiến nhanh chóng, càng sớm càng tốt để đàm phán trực tiếp".

Ông Hariri cho biết lập trường của phe đối lập vẫn nhấn mạnh vào việc loại bỏ ông Assad khỏi vị trí nắm quyền như một yêu cầu trong thuận hòa bình – điều chính phủ Syria bác bỏ.

Ông Mistura cũng nói rằng ông sẽ thúc đẩy các cuộc đàm phán trực tiếp khi phe đối lập thống nhất, dù vậy, cảnh báo phe đối lập rằng vấn đề này có thể không còn dễ dàng. Trong tháng Chín, đặc phái viên LHQ cho biết phe đối lập cần phải "thực tế" và chấp nhận rằng "họ đã không chiến thắng trong chiến tranh" - một tuyên bố được chứng thực bằng nhiều sự kiện trên thực địa.

Trong hai năm qua, với sự hỗ trợ của quân đội Nga, chính quyền Syria đã có những thắng lợi đáng kể trên thực địa và giảm được sức ép trên bàn đàm phán. Một nguồn tin thân cận với chính phủ Syria cũng nói với AFP rằng Damascus sẽ không đồng ý ngồi cùng với các nhà đàm phán nổi dậy ở thời điểm này.

Thực tế và linh hoạt

Với sự hỗ trợ của Moscow, chính phủ của ông Assad đã giành lại quyền kiểm soát 55% Syria. Phần lãnh thổ còn lại do phe nổi dậy, lực lượng khủng bố cực đoan và người Kurd nắm giữ.

Quyết định cuối tuần qua của các nhóm đối lập Syria về việc đưa một phái đoàn thống nhất tới Geneva đã mở ra hy vọng có thể có một bước đột phá. Nhóm đàm phán mới của lực lượng đối lập bao gồm các thành viên của Ủy ban đàm phán cấp cao HNC do Saudi hỗ trợ, cùng với các đại diện của các nhóm có trụ sở tại Moscow và Cairo.

Dù vậy, bất chấp lập trường công khai cứng rắn của ông Hariri về vấn đề Assad, một nhà ngoại giao châu Âu cho biết tình hình rất trôi chảy. "Chúng tôi hy vọng (phe đối lập) sẽ thực tế và linh hoạt", một nhà ngoại giao yêu cầu giấu tên cho hay.

Tuy nhiên, một thành viên phe đối lập, cũng đề nghị giấu tên, đã phủ nhận rằng nhóm của ông đang bị áp lực phải từ bỏ lập trường cứng rắn đối với Assad, cho rằng những thông tin như vậy là "hoàn toàn không đúng sự thật".

Hiện tại, theo AFP, một phe đối lập linh hoạt có thể sẽ giúp thúc đẩy tiến trình hòa bình của LHQ, vốn đã bị lu mờ bởi các cuộc đàm phán do Moscow bảo trợ.

Nga và đồng minh Iran, cùng với Thổ Nhĩ Kỳ đã tổ chức các cuộc đàm phán ở thủ đô Astana của Kazakhstan để thiết lập nên bốn "khu vực giảm leo thang" tại Syria. Điều này khiến các cường quốc phương Tây lo ngại rằng Nga đang tìm cách đóng một vai trò dẫn đầu trong tiến trình hòa bình Syria và sẽ tiến tới một thỏa thuận hòa bình phần nào có lợi cho ông Assad.

(Theo AFP)