Ấn Độ vượt được Trung Quốc tại nước cờ Maldives?

Cây viết Sudha Ramachandran đã có một bài viết nhận định về vấn đề này trên trang The Diplomat ngày 19/8. Theo tác giả Ấn Độ đã dẫn trước Trung Quốc trong cuộc tranh giành ảnh hưởng ở Maldives.

Hôm thứ năm tuần trước, Bộ trưởng Ngoại giao Ấn Độ Subrahmanyam Jaishankar nói với người đồng cấp Maldives Abdulla Shahid rằng New Delhi sẽ tài trợ cho việc thực hiện Dự án Kết nối Đại Malé (GMCB) thông qua khoản tài trợ 100 triệu USD và hạn mức cho vay 400 triệu USD.

Hỗ trợ từ Ấn Độ "vượt mặt" Trung Quốc

Dự án GMCB là một cây cầu dài 6.7 km và đường được đắp cao nối thủ đô Malé của Maldives với các đảo lân cận Villingili, Gulhifahu và Thilafushi. Dự án này bao gồm việc xây dựng một cảng tại Gulhifahu và một khu công nghiệp ở Thilafushi.

Đây sẽ là "dự án cơ sở hạ tầng dân sự lớn nhất của Maldives", một tuyên bố của Bộ Ngoại giao cho biết. Còn dự án cấp cao nhất do người Trung Quốc thực hiện ở Maldives thì nằm trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường, là cây cầu Sinamalé dài 2.1 km, nối Malé với các đảo Hulhulé và Hulhumalé.

GMCP với "độ phủ sóng rộng" sẽ khiến cầu Sinamalé trở nên "không đáng kể trong tương quan so sánh", theo các nguồn tin Ấn Độ.

Vượt ra ngoài cây cầu đó, ở đây là mức độ cho vay của Ấn Độ và vai trò của nước này trong sự phát triển của Maldives sẽ làm giảm vai trò của Trung Quốc ở Maldives.

Là một quần đảo ở Ấn Độ Dương gồm 1.192 đảo san hô, vị trí địa lý của Maldives - nằm gần các tuyến đường biển chính, bao gồm cả tuyến vận tải Đông - Tây, qua đó phần lớn dầu từ Tây Á được vận chuyển đến Đông Á - đã mang lại cho nước này giá trị chiến lược to lớn. Do đó, họ đã thu hút sự chú ý của các cường quốc, đặc biệt là Ấn Độ và Trung Quốc. Maldives chỉ cách chuỗi đảo Lakshadweep của Ấn Độ 700 km và cách đất liền Ấn Độ 1.200 km.

New Delhi đã có ảnh hưởng mạnh mẽ đối với chính phủ Maldives trong nhiều thập kỷ. Chỉ sau khi Abdulla Yameen trở thành tổng thống vào năm 2013, quần đảo này mới bắt đầu trượt khỏi phạm vi ảnh hưởng của Ấn Độ và đi vào quỹ đạo của Trung Quốc, theo Sudha Ramachandran.

Trung Quốc còn đòn bẩy đáng kể

Người Trung Quốc đã hỗ trợ ngoại giao cho vai trò lãnh đạo của Yameen tại các diễn đàn toàn cầu, điều khiến nhà lãnh đạo Maldives quay sang người Trung Quốc hơn là Ấn Độ - vốn là nhà cung cấp an ninh truyền thống và bạn bè của quần đảo này về việc tài trợ và hỗ trợ phát triển. Điều này dẫn đến việc chính phủ Yameen phải vay với lãi suất lớn từ Trung Quốc và khiến đất nước rơi vào cảnh nợ nần chồng chất với tổng trị giá ước tính 1,4 tỷ USD.

Điều này đã khiến Ấn Độ quan ngại. Liệu Maldives, có giống như Sri Lanka, sẽ giao tài sản chiến lược để thay thế cho khoản nợ chưa trả cho Trung Quốc? Người Trung Quốc sẽ thiết lập một căn cứ hải quân ở quần đảo này?, Sudha Ramachandran đặt ra câu hỏi.

Trong khi đó, sự phản đối vai trò lãnh đạo của Yameen và các giao dịch kinh doanh của ông với người Trung Quốc đang gia tăng ở Maldives. Điều này phần nào dẫn tới thất bại của ông trong cuộc bầu cử tổng thống tháng 9 năm 2018.

Dưới thời người kế nhiệm ông, Ibrahim Solih, Maldives đã tìm cách thiết lập lại quan hệ với Ấn Độ. Trong nỗ lực làm suy yếu sự phụ thuộc của quần đảo này vào Trung Quốc, Ấn Độ đã mở rộng hạn mức cho vay trị giá 800 triệu USD cho Malé. Và gần đây New Delhi đã bổ sung với hạn mức 400 triệu USD cho GMCP.

Hiện tại, Ấn Độ cũng đang tham gia vào một loạt các dự án ở Maldives, bao gồm các dự án cấp thoát nước trên 34 hòn đảo, tái phát triển sân bay ở Hanimadhoo, bệnh viện và sân vận động cricket ở Hulhumale.

Trong khi vị thế của Ấn Độ ở Maldives đang tăng cường trở lại, Trung Quốc vẫn nắm giữ đòn bẩy đáng kể đối với quần đảo này. Nền kinh tế Maldives phụ thuộc nhiều vào du lịch, và Trung Quốc là nguồn khách du lịch chính. Hơn nữa, ngành đánh bắt cá của Maldives vẫn phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.

Gần đây, Ngân hàng Exim của Trung Quốc đã kêu gọi chính phủ Maldives hoàn trả khoản vay 10 triệu USD cho nghị sĩ Maldives Ahmed Siyam, một đồng minh thân cận của Yameen. Nếu chính phủ Maldives không trả được nợ, điều này sẽ dẫn đến vỡ nợ và có thể làm mất giá đồng rufaiyaa của Maldives và ảnh hưởng đến thương mại và dự trữ ngoại hối của nước này.

Trung Quốc có thể sử dụng bất kỳ vấn đề nào trong số này để gây áp lực với Maldives. Ảnh hưởng của họ đối với quần đảo này vẫn còn mạnh mẽ.

Và theo Sudha Ramachandran kết luận, vẫn còn quá sớm để Ấn Độ ăn mừng vì đã vượt qua người Trung Quốc ở Maldives.