Trên quần đảo Svalbard của Bắc Cực, mặt trời không mọc trong bốn tháng trong năm và trời lạnh đến mức không có cây cối nào mọc ở đó.
Nhưng Na Uy, có chủ quyền đối với Svalbard, lo ngại căng thẳng giữa Nga và phương Tây có thể tràn tới tiền đồn lạnh giá và cằn cỗi này khi ngày càng có nhiều sự quan tâm tới các tuyến đường vận chuyển và nơi có nhiều trữ lượng dầu, khí có giá trị của Bắc Cực.
Quốc gia Bắc Âu này đã vận động các đối tác trong NATO tập trung vào việc bảo vệ tập thể lãnh thổ của mình thay vì can thiệp vào các vấn đề ngoài biên giới liên minh - và nỗ lực này đã được đền đáp.
Tín hiệu gì từ Trident Juncture 2018?
Na Uy sẽ là một trung tâm của Trident Juncture, cuộc tập trận quân sự lớn nhất của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương NATO từ năm 2002.
Trong hai tuần từ ngày 25/10, 40.000 quân từ 30 quốc gia sẽ tiến hành các cuộc diễn tập trên không, trên biển và trên đất liền từ Phần Lan và tới Biển Baltic về phía đông, và tới Iceland về hướng tây. Một cuộc tập trận chỉ huy – gồm các chỉ huy và nhân sự của họ tại trụ sở - sẽ diễn ra sau đó từ ngày 14-23/11.
Oslo cũng đã thuyết phục Washington tăng hơn gấp đôi số thủy quân lục chiến Mỹ có mặt tại Na Uy. Hàng trăm lính Thủy quân lục chiến Mỹ sẽ được gửi đến Troms, một khu vực Bắc Cực gần hơn với Nga so với căn cứ hiện tại của Thủy quân lục chiến ở miền trung Na Uy.
Những giá trị mới tại Bắc Cực đang mở ra một mặt trận nóng bỏng mới giữa Nga, Mỹ và NATO. (Nguồn: Reuters)
"Chúng tôi thấy rằng, không có lý do để tin rằng căng thẳng tiềm tàng có thể khởi đầu ở Bắc Cực, nhưng nó có thể dễ dàng hạ màn ở đây nếu nó bắt đầu ở nơi khác", Ngoại trưởng Na Uy Ine Eriksen Soereide nói với Reuters.
"Và điều này tất nhiên là do Nga tăng cường năng lực quân sự của họ, đặc biệt là trên bán đảo Kola," bà Eriksen Soereide nói.
Na Uy có biên giới đất liền dài 196 km với Nga và Hạm đội phương Bắc Nga có căn cứ chính tại Severomorsk, cách biên giới Na Uy trên Bán đảo Kola khoảng 100 km. Severomorsk có các căn cứ hải quân và các khu vực quân sự hạn chế nằm rải rác.
NATO đang lo ngại việc Nga xây dựng quân đội ở Bắc Cực, được tiến hành từ năm 2008 và bao gồm việc thiết lập và mở lại sáu căn cứ quân sự- điều có thể làm giảm khả năng di chuyển tự do của liên minh.
Nga tung tín hiệu lo ngại
Điều này làm cho Na Uy ít có thể dự đoán trước và có thể kéo theo căng thẳng ngày càng tăng, kích hoạt một cuộc chạy đua vũ trang và làm mất ổn định tình hình ở Bắc Âu
Đại sứ quán Nga
Về phần mình, Nga cũng cho thấy những dấu hiệu lo ngại về tình hình phát triển quân sự ở Na Uy. Theo Reuters, Moscow nhìn nhận kế hoạch gửi nhiều Thủy quân lục chiến Mỹ hơn tới Na Uy là một hành động không thân thiện và có thể kéo theo nhiều "hậu quả".
"Điều này làm cho Na Uy ít có thể dự đoán trước và có thể kéo theo căng thẳng ngày càng tăng, kích hoạt một cuộc chạy đua vũ trang và làm mất ổn định tình hình ở Bắc Âu," Đại sứ quán Nga cho biết trong một tuyên bố trên trang Facebook của mình vào tháng 6.
Nga cũng thể hiện sự quan tâm đến Svalbard. Theo hiệp ước năm 1920 cấp cho Na Uy chủ quyền quần đảo này, công dân của tất cả các bên ký kết hiệp định có thể làm ăn ở đó mà không cần thị thực Na Uy. Điều này bao gồm công dân Nga. Hiện có 467 người Nga đăng ký sống tại Svalbard và một công ty khai thác than của Nga đã hoạt động trong nhiều thập niên tại thị trấn Barentsburg.
Trong khi đó, Na Uy cũng đang tăng cường hoạt động kinh tế tại Svalbard. Ngành công nghiệp truyền thống của Svalbard là khai thác than không có nhiều lợi nhuận nên Oslo đã tăng cường du lịch, nghiên cứu khoa học và nghề cá ở đó.
Svalbard thậm chí đã được đưa vào chương trình nghị sự của NATO vì việc Nga sáp nhập bán đảo Crimea từ Ukraine vào năm 2014 và các cuộc tập trận hải quân thường xuyên của Moscow ở Bắc Cực.
Na Uy, một thành viên sáng lập NATO nhưng không phải là thành viên của Liên minh châu Âu, cũng đã tăng cường lực lượng của mình tại đây trước sự tập trung quân lực của Nga.
Nước này đã đặt hàng 52 máy bay chiến đấu F-35 từ Lockheed Martin, đang xây dựng lại cơ sở hạ tầng để hỗ trợ hoạt động của tiêm kích này và đang đặt hàng bốn tàu ngầm mới từ ThyssenKrupp của Đức. Oslo cũng đang xây dựng một tiểu đoàn kỵ binh tại một căn cứ quân sự ở khu vực Finnmark giáp biên giới Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết Moscow sẽ không đe dọa bất cứ ai tại Bắc Cực, nhưng họ phải thực hiện các biện pháp để đảm bảo an ninh của mình. Việc hiện đại hóa Hạm đội phương Bắc ở khu vực này cũng bao gồm việc bổ sung 23 tàu mới gồm hai tàu ngầm hạt nhân, trang web của Bộ Quốc phòng Nga trích lời Tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng vũ trang Nga cho biết.
Tướng Gerasimov cho biết, Nga đã "khôi phục sự hiện diện của mình tại các vùng chiến lược của Bắc Băng Dương và đảm bảo an ninh cho hoạt động kinh tế của họ".
Vào cuối năm nay, Hạm đội phương Bắc dự kiến sẽ nhận thêm nhiều vũ khí và trang thiết bị, bao gồm năm tàu quân sự, 15 máy bay và 62 hệ thống radar và các tổ hợp phòng không, kênh truyền hình Zvezda của Nga trích lời Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu nói từ hồi tháng Tám.
Ngoài ra, các lực lượng quốc phòng ven biển Nga cũng được cung cấp ba đơn vị tên lửa "Bal" và "Bastion". Các sân bay quân sự mới đang được xây dựng và những sân bay khác đang được Nga hiện đại hóa.
Bộ Ngoại giao Nga chưa trả lời các yêu cầu bình luận về thông tin này.
Mỹ muốn tham dự thế trận
Chắc chắn nước Mỹ sẽ hiện diện ở thế trận Bắc Cực. Không nghi ngờ gì về điều đó
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis
Quân đội Mỹ cũng đang chú ý tới tầm quan trọng ngày càng tăng của Bắc Cực, đặc biệt là sự nóng lên toàn cầu mở ra các tuyến đường biển mới và trữ lượng dầu mỏ và khoáng sản ở khu vực này.
"Chắc chắn nước Mỹ sẽ hiện diện ở thế trận Bắc Cực. Không nghi ngờ gì về điều đó, "Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis cho biết trong năm nay.
Ông Mattis đã đến thăm Na Uy vào tháng 7 để thảo luận với Ngoại trưởng Soereide và Bộ trưởng Quốc phòng Frank Bakke-Jensen. Việc triển khai thủy quân lục chiến bổ sung đã được xác nhận vào tháng 8.
Oslo và Moscow đã ký kết một thỏa thuận trong năm 2010 chấm dứt tranh chấp về biên giới hàng hải, cho phép thăm dò dầu khí và cho phép miễn thị thực đi lại cho cư dân vùng biên giới.
Nhưng kể từ khi Nga sáp nhập Crimea, các quan chức quân đội và chính phủ Na Uy ngày càng bày tỏ lo ngại, bao gồm cả việc Nga diễn tập tấn công ném bom mô phỏng vào các mục tiêu của Na Uy và thông qua việc triển khai các tàu ngầm chạy êm hơn để khó bị phát hiện.
Phát biểu tháng 8 vừa qua về việc quân đội, xe tăng và các thiết bị Đức tham gia Trident Juncture, Bộ trưởng Quốc phòng Na Uy Frank Bakke-Jensen cho biết môi trường an ninh toàn cầu và khu vực đã thay đổi về cơ bản.
"Chúng ta cần phải thực hiện nhiệm vụ cũ của NATO - bảo đảm (an ninh-pv) của Bắc Đại Tây Dương và các kênh liên lạc và tiếp vận xuyên Đại Tây Dương. Đây là những gì chúng tôi đang thực hiện, là làm thế nào để di chuyển quân đội, xe cộ và tàu thuyền trên quy mô lớn, "ông nói với Reuters.
