Căng thẳng Mỹ-Iran leo thang: Quy luật "trò chơi mới" ắt phải thay đổi?

Theo tờ aa, căng thẳng giữa Mỹ và Iran hiện tại được cho là đang trong vòng kiểm soát để không gia tăng căng thẳng ở mức cao nhất, tuy nhiên điều này không thể chấm dứt trong thời gian ngắn bởi vì các hoạt động hạt nhân của Iran.

"Trung tâm nghiên cứu Iran (IRAM) đã sử dụng một cụm từ "kiểm soát leo thang căng thẳng" trong quan hệ giữa Mỹ và Iran, tuy nhiên, hiện tại căng thẳng giữa hai nước vãn còn chút lo lắng về tình trạng ngoài vòng kiểm soát", ông Hakki Uygur – đại diện trung tâm IRAM nói trong một phỏng vấn.

Gia tăng căng thẳng giữa Mỹ và Iran

Các căng thẳng giữa Mỹ và Iran liên tục gia tăng kể từ tháng 5/2019 bởi sự sụt giảm trong doanh số bán dầu của Iran, ông Uygur cho biết.

Chuyên gia này cho rằng, các quan chức Iran liên tục đưa ra các thách thức kêu gọi các quốc gia khác rằng: "Không một ai có thể bán dầu nếu chúng tôi [Iran] không thể".

Các căng thẳng leo thang giữa Mỹ và Iran sau khi hai tàu chở dầu bị tấn công vào hồi tháng 6/2019 tại eo biển Hormuz.

Mỹ luôn cáo buộc Iran phải chịu trách nhiệm từ các vụ tấn công và cho rằng chính Tehran đã phá hỏng các thiết bị định vị. Phía Iran đã bác bỏ các cáo buộc này.

Sau cuộc tấn công này, Washington đã lập nên liên minh quân sự quốc tế nhằm bảo vệ eo biển Hormuz.

Bên cạnh đó, căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran liên tục gia tăng gần đây sau các cuộc tấn công vào các tàu chở dầu. Phía Washtington luôn cáo buộc Tehran phải chịu trách nhiệm trong khi Iran vẫn bác bỏ các liên quan.

"Tất cả những điều này chỉ ra rằng chúng ta đang từng bước đối mặt với xung đột quân sự", ông Uygur nhấn mạnh.

Căng thẳng trong khu vực đang đẩy lên leo thang vào đầu tháng này sau khi tướng Iran – ông Qasem Soleimani, Tư lệnh lực lượng Quds của Iran thiệt mạng khi máy bay không người lái Reaper của Mỹ bắn tên lửa vào 2 chiếc xe chở ông và các quan chức cấp cao khác rời khỏi sân bay Baghdad vào sáng sớm 3/1.

Nhà nghiên cứu Uygur nhấn mạnh, cùng với các phát triển gần đây, chính sách gây sức ép tối đa của Tổng thống Trump tập trung vào sức mạnh quân sự trong khi trước đó, ông Trump hầu hết đều chú ý đến lĩnh vực kinh tế và chính trị nhiều hơn.

"Không một ai mong muốn Mỹ sẽ phản ứng mạnh mẽ. Tuy  nhiên, chính bản thân Mỹ dường như muốn gửi thông điệp rõ ràng tới Iran rằng, Washington muốn thay đổi quy luật của trò chơi", ông Uygur cho biết.

"Điều này không hề phóng đại khi nói rằng, các quan hệ giữa Mỹ và Iran đang đẩy lên giai đoạn mới. Sự thật rằng, các cuộc tấn công đáp trả của Iran vào các căn cứ của Mỹ ở Iraq ở mức vừa phải và đã được báo trước làm giảm căng thẳng gia tăng đột biến", ông Uygur khẳng định.

Phản ứng của Iran với cuộc tấn công của Mỹ 

Theo chuyên gia Uygur, Iran đang trong tình huống "khó xử" cùng với đó đặt ra giả thuyết rằng Mỹ không thể thực hiện cuộc tấn công quân sự nhằm đối phó với Tehran trong bối cảnh hiện tại.

Nhấn mạnh rằng các cuộc tấn công của Iran vào các căn cứ Mỹ là kết quả của "sự tự tin", ông Uygur cho biết rằng, cuộc không kích của Mỹ vào ngày 3/1 tại Baghdad đã  vượt qua tuyên bố của Iran.

Các cuộc tấn công đã gây ra cú sốc lớn, ông Uygur nói thêm.

Liên quan đến cái chết của tướng Soleimani, ông Uygur cho biết: "Soleimani là một trong các biểu tượng quan trọng nhất của Iran".

Theo chuyên gia này, tướng Soleimani là vị tướng quan trọng của quân sự Iran. Mặc dù Iran tuyên bố rằng, việc Mỹ giết tướng Soleimani là một động thái gây chiến. Tuy nhiên sau tất  cả, mọi hoạt động vẫn đang kiềm chế.

"Tôi không cho rằng, hai nước đang tiếp tục chiến tranh ngày nay. Tuy nhiên khả năng cho chiến tranh trong khu vực vẫn tiếp tục leo thang giữa diễn biến phát triển gần đây", ông Uygur cho biết.

Iran có thể đang cố gắng kiềm chế và sẽ xúc tiến nếu có thể.

"Chúng tôi sẽ theo dõi xem Iran sẽ phản ứng như thế nào", ông Uygur cho biết.

Ông Uygur cũng nói thêm rằng, ông không hề mong muốn Iran thực hiện các cuộc tấn công mới tại các căn cứ của Mỹ trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, ông Uygur gợi ý, trong thời gian ngắn và lâu dài, Iran sẽ gia tăng các hoạt động nhằm đối phó với các động thái quân sự và chính trị của Mỹ.

Mặc dù Iran đã lãnh đạo lực lượng Quds mới là ông Esmail Qaa nhưng theo chuyên gia Uygur, ông Qaa sẽ cần phải thận trọng hơn với Mỹ trong thời gian tới.

Đại diện đặc biệt của Mỹ tại Iran – ông Brian Hook từng bày tỏ căng thẳng với tướng mới của Iran là ông Qaani trong một phỏng vấn trên tờ Asharq Al-Awsat.

Ông Hook cho biết: "Nếu ông Qaani vẫn tiếp tục lộ trình muốn nhắm vào Mỹ thì chắc chắn Washington sẽ không để yên bởi vì Tổng thống Mỹ luôn khẳng định rằng, bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào nước Mỹ, ảnh hưởng đến lợi ích của nước Mỹ trong khu vực sẽ đều phải chịu sự phản ứng gay gắt từ Mỹ. Vì vậy đây là lời đe dọa không hề mới".

"Kỷ nguyên mới của căng thẳng đang gia tăng giữa châu Âu và Iran bởi vì các hoạt động hạt nhân của Iran", ông Uygur cho biết.

Anh, Đức và Pháp cho biết, họ sẽ tiếp tục lộ trình cho thỏa thuận hạt nhân Iran 2015.

"Nếu Iran ra khỏi thỏa thuận thì cộng đồng quốc tế sẽ cân nhắc về khả năng đối phó với Iran", ông Uygur nói.

Mỹ đã rút khỏi thỏa thuận Iran 2015 từ năm ngoái.

Iran đang trong cuộc chạy đua vũ khí  hạt nhân.

"Tôi không nghĩ rằng thế giới và đặc biệt là Mỹ sẽ không để cho Iran tiếp tục làm như vậy", ông Uygur nói thêm.