(Tổ Quốc) - Từ một vụ việc nhỏ trở thành căng thẳng ngoại giao – đây được đánh giá là một bài thuốc thử cho quan hệ Mỹ - Trung.
Lầu Năm Góc cho biết Bắc Kinh sẽ trả lại thiết bị lặn không người lái của Mỹ bị hải quân Trung Quốc thu giữ vào cuối tuần trước. Vụ việc này đã làm dấy lên căng thẳng, đặc biệt sau khi Tổng thống mới đắc cử Donald Trump viết trên trang Twitter của mình, cáo buộc Trung Quốc “ăn cắp” thiết bị trên, và nước Mỹ không cần nhận lại nó.
Lầu Năm Góc “trống đánh xuôi”
“Qua liên lạc trực tiếp với chính quyền Trung Quốc, chúng tôi hiểu rằng phía Trung Quốc sẽ trao trả lại thiết bị UUV cho Mỹ,” hôm Thứ Bảy (17/12), phát ngôn viên của Lầu Năm Góc Peter Cook phát biểu khi đề cập đến thiết bị lặn không người lái, được Mỹ tuyên bố là đang tiến hành các hoạt động khảo sát quân sự hợp pháp tại vùng biển quốc tế thuộc Biển Đông.
 Theo Lầu Năm Góc, thiết bị lặn UUV thường để ghi lại các dữ liệu về độ mặn, nhiệt độ của nước biển hay tốc độ âm thanh... |
Trên trang Weibo của Bộ Quốc phòng Trung Quốc, cơ quan này cam kết sẽ tiến hành trao trả thiết bị lại cho phía Mỹ, nhưng đồng thời cũng chỉ trích Washington vì đã thổi phồng sự việc thành một vụ căng thẳng ngoại giao và không giúp ích gì cho quá trình giải quyết. Theo Bộ Quốc phòng Trung Quốc, các máy bay và tàu của Mỹ trước đến nay, vẫn “thường xuyên” xuất hiện trong khu vực Biển Đông bất chấp những lời phản đối từ Bắc Kinh.
Tân Tổng thống Trump “kèn thổi ngược”
Tân Tổng thống mới đắc cử không e ngại “chia sẻ” phản ứng của mình trước vụ việc này, với hơn 17,4 triệu người theo dõi ông trên trang Twitter.
“Trung Quốc đánh cắp thiết bị nghiên cứu không người lái của Mỹ trên vùng biển quốc tế - lấy nó ra khỏi mặt nước và đem về Trung Quốc trong một hành động chưa từng có trong tiền lệ”, ông Trump viết trên Twitter, chỉ vài giờ sau khi Chính phủ Trung Quốc cho biết, họ đã liên lạc với quân đội Mỹ về vụ việc xảy ra. Trong bài đăng tiếp theo, cũng qua Twitter, ngài tỷ phú nói: “Chúng ta nên nói với Trung Quốc rằng, chúng ta không muốn lấy lại thiết bị họ đã đánh cắp – hãy để họ giữ nó đi".
 Ông Trump viết trên Twitter "... chúng ta không muốn lấy lại thiết bị họ đã đánh cắp – hãy để họ giữ nó đi". |
Những lời lẽ “đao to búa lớn” của tân Tổng thống cho thấy, chỉ vài tuần trước lễ nhậm chức của ông, mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc vẫn đang ở trong một giai đoạn nhạy cảm. Ông chủ mới của Nhà Trắng từng đe doạ áp thuế cao lên các sản phẩm của Trung Quốc nhập vào Mỹ, cũng như bày tỏ thái độ sẽ xem xét lại chính sách của Washington đối với Đài Loan – hòn đảo vẫn được Trung Quốc coi là một phần trong lãnh thổ của mình. Trong khi đó, Trung Quốc ngày càng tỏ ra ngang ngược hơn khi tiến hành các hành động trái phép tại Biển Đông.
Phản ứng đa chiều từ Trung Quốc
“Trung Quốc và Mỹ đang sử dụng các kênh quân sự để giải quyết vụ việc này,” Bộ Ngoại giao Trung Quốc nói với hãng tin Bloomberg hôm Thứ Bảy. Tờ Hoàn Cầu của Trung Quốc dẫn lời một quan chức quân sự nước này cho biết, thiết bị không người lái bị thu giữ trong một cuộc kiểm tra an ninh, và theo dự đoán, sự việc sẽ được “giải quyết thành công”.
Tuy nhiên, tờ Nhật báo Nhân dân, cơ quan ngôn luận chính thức của Đảng Cộng sản Trung Quốc tuyên bố trong một bài bình luận trên mạng rằng, thiết bị UUV được tìm thấy trong một vùng biển “nhạy cảm” khi đang tiến hành các hoạt động quân sự. Theo tờ báo này, Bắc Kinh có thể yêu cầu Washington phải xin lỗi, bởi vì tàu lặn của Mỹ đã gây thiệt hại đến sự an toàn của người dân và tàu Trung Quốc. “Xin chào nước Mỹ, chúng tôi đã nhận được món quà Giáng sinh mà các anh để lại… Xin đừng lo lắng,” tờ Nhân dân Nhật báo viết.
“Bài kiểm tra nghiêm túc”
Ashley Townshend, một chuyên gia nghiên cứu về Mỹ tại Đại học Sydney phân tích, cuộc thu giữ thiết bị lặn là “một trong những hành động bất ngờ nhất mà hải quân Trung Quốc từng đối đầu với hải quân Mỹ trong suốt một thời gian dài.” Ông cũng nhận định, sự kiện này sẽ là một “bài kiểm tra nghiêm túc cho quan hệ Mỹ - Trung”.
Theo Lầu Năm Góc, thiết bị lặn không người lái UUV vẫn được sử dụng trên khắp thế giới để ghi lại các dữ liệu về độ mặn, nhiệt độ của nước biển hay tốc độ âm thanh… Tàu Bowditch đang làm nhiệm vụ thu hồi các thiết bị này thì gặp tàu hải quân Trung Quốc. Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết, khi cách tàu Bowditch khoảng 500m, tàu hải quân Trung Quốc triển khai thuyền nhỏ để thu giữ thiết bị lặn của Mỹ, bất chấp các tín hiệu “yêu cầu trao trả” phát đi từ phía Bowditch.
 Với vụ thu giữ thiết bị UUV này, Trung Quốc muốn phát đi tín hiệu gì đến Mỹ? |
“Trung Quốc rất nhạy cảm với các thiết bị không người lái hoạt động dưới nước bởi vì chúng có thể theo dõi được hạm đội tàu ngầm tên lửa đạn đạo của Trung Quốc,” Thiếu tướng Xu Guangyu – một nhà nghiên cứu cấp cao tại Hiệp hội Kiểm soát vũ khí và Giải trừ quân bị Trung Quốc cho biết. “Nếu thiết bị của tàu Bowditch bị phát hiện và thu giữ bởi tàu hải quân Trung Quốc, điều này chứng tỏ, nó đã tiến quá gần đến vùng biển nhạy cảm,” ông Xu nói.
“Hoàn toàn có cơ sở để tin rằng, Trung Quốc đang tìm các cách khác nhau để phát tín hiệu đến chính quyền mới rằng, họ sẽ không chịu ngồi yên trước các động thái của Mỹ tại châu Á, cho dù là vấn đề Đài Loan hay tranh chấp lãnh hải,” ông Michael Fuchs, Phó trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao về Các vấn đề Đông Á và Thái Bình Dương từ năm 2013 – 2016, nhận định.
(Theo Bloomberg)
