Cạnh tranh Mỹ - Trung và chiến lược Ấn Độ - Thái Bình Dương xoay chuyển kinh tế toàn cầu 2022

Kinh tế thời Covid-19: Quỹ đạo dịch Covid-19 có thể sẽ vẫn là yếu tố quyết định lớn nhất đến sự phục hồi kinh tế toàn cầu vào năm 2022. Biến thể Omicron dường như lan truyền nhanh hơn so với các biến thể trước đó. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) ước tính rằng đại dịch kéo dài có thể làm giảm GDP toàn cầu 5,3 nghìn tỷ USD trong 5 năm tới.

IMF dự kiến sẽ hạ mức dự báo GDP thế giới trong năm tới, từ mức 4,9% đưa ra vào tháng 10 vừa qua xuống thấp hơn nữa do sự xuất hiện của biến thể Omicron. Trong số các nền kinh tế tiên tiến, Mỹ có khả năng duy trì đà phục hồi. Việc các nền kinh tế tiên tiến khác đang sẵn sàng ban hành các lệnh phong tỏa mới có thể gây ra những tác động tiêu cực lớn hơn về mặt kinh tế.

Lạm phát trong đại dịch đã vượt quá dự đoán ban đầu, làm gia tăng áp lực lên Cục Dự trữ Liên bang Hoa Kỳ và các ngân hàng trung ương khác trong việc thắt chặt chính sách tiền tệ. Các nền kinh tế lớn có lạm phát cao hơn phải đối mặt với những diễn biến chưa từng có về sự chuyển dịch nhu cầu từ dịch vụ sang hàng hóa do chuỗi cung ứng đứt gãy.

Việc thắt chặt chính sách ở các nền kinh tế tiên tiến có thể dẫn đến lãi suất toàn cầu cao hơn, bao gồm cả các khoản nợ bằng ngoại tệ của các nước đang phát triển. Giám đốc điều hành IMF đã cảnh báo rằng một số quốc gia thu nhập thấp có thể đối mặt với "sự sụp đổ kinh tế" trừ khi các chủ nợ trong G20 đồng ý giảm hay hoãn nợ.

Chiến lược của Mỹ ở Ấn Độ - Thái Bình Dương: Năm 2022 sẽ là một phép thử xem chính quyền Biden có thể thúc đẩy các lợi ích kinh tế của Mỹ ở khu vực Ấn Độ - Thái Bình Dương quan trọng hay không — hay có thể thuyết phục các đồng minh và đối tác châu Á đang hoài nghi rằng Washington có một kế hoạch đáng tin cậy.

Tổng thống Biden đã công bố một "khuôn khổ kinh tế Ấn Độ - Thái Bình Dương" (IPEF) mới trong cuộc gặp với các nhà lãnh đạo khu vực tại mùa thu năm nay. IPEF đã liệt kê sáu chủ đề để thảo luận với các đối tác khu vực, bao gồm các tiêu chuẩn kỹ thuật số, khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng và năng lượng sạch. Tuy nhiên, một câu hỏi quan trọng là liệu khuôn khổ mới có cân bằng được sự kiên trì của Mỹ đối với các quy tắc tiêu chuẩn cao và mong muốn của các đối tác châu Á đối với các lợi ích hữu hình hay không. Một câu hỏi lớn khác là liệu Nhà Trắng có thể điều phối một sáng kiến rộng lớn với nhiều cơ quan và các đối tác liên quan hay không.

Trong khi đó, hai câu hỏi có liên quan cũng sẽ nhận được chú ý trong năm 2022: Thứ nhất, liệu Trung Quốc có đạt được tiến bộ trong việc xin gia nhập CPTPP hay không và thứ hai là liệu chính quyền Biden có thể vượt qua sự cản trở của Nga để nhận được sự tán thành đề nghị đăng cai Diễn đàn Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) vào năm 2023 hay không. APEC là một công cụ quan trọng trong chiến lược kinh tế của Mỹ trong khu vực.

Cạnh tranh Mỹ -Trung: Mặc dù chính quyền Biden vẫn chưa đưa ra một chiến lược toàn diện về Trung Quốc, nhưng một số tín hiệu đang cho thấy Washington ưu tiên về an ninh kinh tế. Tổng thống Mỹ đang tiếp tục các quy trình để tăng cường sàng lọc đầu tư và kiểm soát xuất khẩu được khởi xướng dưới thời chính quyền trước đây. Cả Nhà Trắng và Quốc hội đều cho thấy sự quan tâm đến việc thiết lập một cơ chế sàng lọc đầu tư nước ngoài.

Trong khi đó, Bắc Kinh cũng đang dành ưu tiên cho an ninh kinh tế. Trong năm qua, chính phủ Trung Quốc đã công bố các quy định nhằm cải tiến lĩnh vực công nghệ tiêu dùng, hướng tới khả năng tự cung tự cấp và khả năng phục hồi cao hơn.

Các cường quốc khác cũng đang bắt đầu thực hiện các chính sách an ninh kinh tế của riêng họ. Các đồng minh của Mỹ như Nhật Bản và Vương quốc Anh đã tăng cường các chế độ sàng lọc đầu tư của họ, trong khi Liên minh Châu Âu gần đây đã áp dụng một "công cụ chống cưỡng chế" mới. Việc đạt được sự cân bằng thích hợp giữa bảo đảm an ninh và duy trì cởi mở sẽ là một thách thức ngày càng khó khăn đối với những bên ủng hộ thương mại và thị trường tự do.

Tiền tệ số: Năm tới sẽ ghi nhận sự thông qua rộng rãi hơn các ngân hàng trung ương về tiền tệ số (CBDC) và tiền điện tử tư nhân.

Năm 2020, Bahamas trở thành chính phủ đầu tiên thành lập CBDC. Mười bốn CBDC thí điểm đang được vận hành và hầu hết các ngân hàng trung ương lớn cũng đang nghiên cứu thành lập CBDC. Việc Trung Quốc thử nghiệm CBDC cho thấy họ đang tiến xa hơn so với bất kỳ nền kinh tế lớn nào khác. Mặc dù ngày ra mắt chính thức vẫn chưa được công bố, nhưng Bắc Kinh có thể sẽ khuyến khích du khách nước ngoài sử dụng tiền điện tử của họ tại Thế vận hội mùa đông. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ đang nghiên cứu một đồng đô la số tiềm năng và Cục Dự trữ Liên bang Boston - phối hợp với Viện Công nghệ Massachusetts - cũng có kế hoạch sớm công bố nghiên cứu ban đầu của họ.

Đối với tiền điện tử tư nhân, sự rõ ràng về quy định ở các nền kinh tế lớn có thể thúc đẩy việc sử dụng đồng tiền này nhiều hơn. Liên minh châu Âu đang làm việc để hoàn thiện khuôn khổ Thị trường tài sản tiền điện tử (MiCA), trong khi chính quyền Mỹ cũng cam kết cung cấp sự rõ ràng hơn về mặt pháp lý cho các hoạt động tiền điện tử vào năm 2022.

Một số chính phủ, nhà cung cấp dịch vụ tài chính và nhà bán lẻ, bao gồm PayPal, Venmo, Visa và Mastercard, sẽ tiếp tục tích hợp tiền điện tử vào hệ thống hoặc nền tảng ngân hàng của họ. Vào tháng 9, El Salvador đã trở thành quốc gia đầu tiên chấp nhận Bitcoin như một phương tiện đấu thầu hợp pháp. IMF cho rằng điều này là không khôn ngoan, một phần vì sự biến động giá cao của Bitcoin. Tuy nhiên, sự phổ biến của Bitcoin ở quốc gia đó và tính bền vững tài chính của quỹ tín thác Bitcoin của El Salvador có thể khuyến khích các chính phủ khác xác nhận tiền điện tử.

Cơ sở hạ tầng trên không gian: Cuộc cạnh tranh kết nối toàn cầu đang được tăng cường trong không gian vũ trụ, nơi việc nghiên cứu các chòm sao vệ tinh mới trên quỹ đạo trái đất có thể đạt được những bước tiến lớn vào năm 2022. Chòm vệ tinh Starlink của SpaceX sẽ mở rộng phạm vi phủ sóng toàn cầu, công ty vệ tinh OneWeb có kế hoạch cung cấp dịch vụ toàn cầu và dự án Kuiper của Amazon cũng sẽ phóng hai vệ tinh thử nghiệm. Một số yếu tố đang thúc đẩy diễn biến này: chi phí phóng vệ tinh giảm, đạt được những tiến bộ trong công nghệ mới cũng như nhu cầu sử dụng dịch vụ Internet vệ tinh ngày càng tăng.

Trong tương lai, các nhà hoạch định chính sách Mỹ có thể khai thác những phát triển này để thúc đẩy lợi ích quốc gia và giúp thu hẹp khoảng cách kỹ thuật số toàn cầu. Các câu hỏi chính là làm thế nào để loại bỏ các rào cản ở thị trường nước ngoài và làm thế nào để giảm chi phí cho người tiêu dùng có thu nhập thấp hơn. Cuộc đua giành quyền cung cấp dịch vụ vệ tinh tại các thị trường lớn đã và đang diễn ra, và cơ hội sẽ không kéo dài mãi mãi. Trung Quốc đang bị tụt lại phía sau, nhưng nước này đã đưa Internet vệ tinh trở thành một ưu tiên quốc gia.