“Chiến sĩ văn hóa” với nhiệm vụ chấn hưng và phát triển văn hóa: NSND Tự Long - Văn hóa là phương tiện đưa con người Việt Nam ra thế giới

Đội ngũ văn nghệ sĩ quân đội là những "chiến sĩ - nghệ sĩ", có vai trò rất quan trọng trong công tác tư tưởng - văn hóa. Những năm qua, đội ngũ văn nghệ sĩ quân đội đã được quan tâm, chăm lo phát triển về mọi mặt, nhất là về bản lĩnh chính trị, nên đã có những đóng góp đáng ghi nhận, góp phần xây dựng Quân đội vững mạnh về chính trị, tư tưởng và giữ vững trận địa tư tưởng - văn hóa trong xã hội.

Nhân kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống ngành Văn hoá, phóng viên Báo điện tử Tổ Quốc đã có cuộc trò chuyện với Đại tá, NSND Tự Long - Phó Giám đốc Nhà hát Chèo Quân đội về vai trò và sứ mệnh của những "chiến sĩ – nghệ sĩ" văn hóa trong công cuộc chấn hưng văn hóa và phát triển ngành văn hóa hiện nay.

+Năm 2023 là năm đánh dấu kỷ niệm 78 năm Ngày truyền thống Ngành Văn hóa, nhìn lại một chặng đường dài phát triển, ông có thể cho biết ngành Văn hóa có vai trò quan trọng như thế nào đối với sự phát triển của đất nước?

- Trải qua 78 năm Ngành Văn hoa đã có sự phát triển trải qua nhiều thăng trầm khác nhau, được chia thành các giai đoạn trong chiến tranh bảo vệ đất nước, sau chiến tranh xây dựng đất nước và thời kỳ đổi mới với những bước tiến đã tạo đà cho văn hóa trở thành nền công nghiệp văn hóa hiện nay.

Ngành Văn hóa có một vị trí rất quan trọng đối với đất nước Việt Nam, văn hóa có thể hiểu thành hai cách khác nhau, khi nói đến văn hóa của dân tộc thì nó là sự trường tồn của mấy nghìn năm lịch sử và bản sắc văn hóa đó cần phải được chúng ta gìn giữ. Đất nước có trải qua binh biến, dân tộc có trải qua khói lửa chiến tranh, ách đô hộ, bản sắc văn hóa đó vẫn cần phải được giữ gìn bởi văn hóa thể hiện sự khác biệt giữa dân tộc này với dân tộc khác, cũng như quyết định sự trường tồn của dân tộc đó. Khi nhắc đến văn hóa nghệ thuật, đó là văn hóa phục vụ cho nền tảng xã hội, đời sống tinh thần của con người góp phần xây dựng nhân cách con người, xây dựng xã hội ngày càng tốt đẹp hơn.

Chưa có một dân tộc nào giống như dân tộc Việt Nam, đôi khi cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc nhưng chỉ cần một lời hiệu triệu từ Hịch tướng sĩ cho đến Lời kêu gọi Toàn quốc kháng chiến, chỉ một lời kêu gọi thôi mà có thể lay động đến tất cả triệu trái tim của con người Việt Nam, đó chính là truyền thống lòng yêu nước. Ngày xưa, trong chiến đấu chống Pháp, chống Mỹ, dân ta mù chữ rất nhiều, không có nhiều cơ hội tiệm cận với thế giới như giới trẻ bây giờ, nhưng chỉ cần một lời nói cũng làm rung động tất cả mọi người. Các thế hệ cha ông của chúng ta khi ra chiến trận chỉ cần cây súng và giai điệu quê hương là họ đi suốt cả cuộc kháng chiến, chiến đấu hết mình để bảo vệ Tổ quốc. Đó chính là sức mạnh của văn hóa, sức mạnh của truyền thông, sức mạnh tinh thần bên trong của con người Việt Nam.

Văn hóa của chúng ta là truyền thống yêu nước, quật cường. Một nét văn hóa đẹp nhất của người Việt đó chính là bầu bạn bốn phương, yêu chuộng hòa bình. Đến hôm nay, nét đẹp ấy vẫn được giữ gìn và trường tồn đến tận bây giờ. Mỗi người Việt Nam cần phải kế thừa và phát huy giá trị văn hóa của ông cha ta, của Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại, bởi Bác chính là người mang văn hóa Việt Nam đi khắp thế giới khiến cho bạn bè quốc tế phải ngưỡng mộ và Bác cũng kết bạn năm châu bốn biển mang lại hòa bình cho dân tộc Việt Nam.

+Trước những thách thức của xu thế hiện đại hóa hiện nay, theo ông, những chiến sĩ văn hóa có vai trò và sứ mệnh trong công cuộc chấn hưng văn hóa và phát triển văn hóa?

- Từ những nghệ thuật dân dã Chèo, Tuồng, Cải lương,… ngành văn hóa, nghệ thuật ấy bây giờ đã phát triển rất mạnh mẽ, trở thành những nhà hát lớn, các nghệ sĩ trở thành những Nghệ sĩ Nhân dân, Nghệ sĩ Ưu tú, trở thành những chủ thể trực tiếp thực hiện nhiệm vụ phát triển Ngành Văn hóa. Tôi nghĩ rằng, đã là nghệ sĩ, người hoạt động văn hóa, nghệ thuật đều là những người rất tâm huyết, luôn mong muốn giữ gìn lại những nét đẹp trong sáng của văn hóa, góp phần xây dựng con người, mang lại những giá trị tốt đẹp nhất cho dân tộc Việt Nam.

Thời đại nào, thế hệ nào cũng có những nghệ sĩ xuất chúng và sự xuất chúng của ngày hôm nay chính là các thế hệ gen Z. Tuy nhiên, thế hệ trẻ ngày nay đang đứng trước một nguy cơ rất lớn, đó chính là sự phát triển dồn dập của công nghiệp văn hóa, các bạn trẻ dễ dàng tiếp cận với nhiều thứ mới mẻ nên không tránh khỏi sự sao nhãng với những giá trị của dân tộc, thậm chí có những người nghệ sĩ không có bản lĩnh mà đánh mất chính mình. Ngày xưa, các tác phẩm văn hóa được sáng tác rất lành mạnh và mang một hơi thở nguồn gốc của người Việt Nam, bây giờ, văn hóa phát triển với xu thế hội nhập thế giới, chúng ta có thể am hiểu nhiều văn hóa của các nước khác nhưng chưa chắc đã am hiểu về văn hóa nội tại của người Việt. Nhiều bạn trẻ ngày hôm nay có điều kiện khám phá thế giới nên quên đi những giá trị cốt lõi của dân tộc Việt Nam. Trẻ con ngày xưa có thể biết rất nhiều các câu thơ, ca dao tục ngữ còn bây giờ các bạn lại thuộc các loại văn hóa hiện đại khác như: rap, rock,… Chính vì thế, với sự phát triển vượt bậc của văn hóa hiện nay, yêu cầu đặt ra là cần phải làm thế nào để văn hóa theo kịp được với thời đại, với công nghiệp văn hóa của thế giới nhưng vẫn giữ được hơi thở của cuộc sống, hơi thở của dân tộc Việt, giữ vững được bản sắc văn hóa Việt Nam.

Đồng thời, kết nối văn hóa của ngày hôm nay là phương tiện đưa người Việt Nam ra thế giới, quảng bá những nét đẹp của người Việt, con người vóc dáng nhỏ, máu đỏ da vàng nhưng lại có truyền thống tình yêu nước nồng nàn, tinh thần quật cường khiến cho thế giới phải ngưỡng mộ. Và chính những người nghệ sĩ, người làm công tác văn hóa là những người trực tiếp thực hiện nhiệm vụ đó, họ kết nối văn hóa của cha ông truyền lại với văn hóa hiện nay để có thể tạo ra một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc.

Vì vậy, những người nghệ sĩ, người làm công tác văn hóa của ngày hôm nay cũng phải học tập nhiều hơn nữa để nhân lên những giá trị đó cho phù hợp với xu thế toàn cầu hóa, với cuộc sống ngày hôm nay. Hơn nữa, trách nhiệm của những người nghệ sĩ, người hoạt động văn hóa không chỉ có giữ gìn, nêu cao, làm đẹp các giá trị văn hóa mà còn phải có sự lan tỏa ra thế giới để khi đứng trên trường quốc tế, dân tộc Việt Nam vẫn có nét văn hóa riêng biệt.

+Vừa là một người lính, cũng là một người nghệ sĩ, theo ông, điều này có điểm gì đặc biệt so với những người hoạt động văn hóa, nghệ thuật khác?

- Như quân đội chúng tôi thường nói, người chiến sĩ hai lần chiến sĩ, người chiến sĩ cầm súng và người chiến sĩ trên mặt trên văn hóa. Vậy nên chúng tôi có tinh thần chiến đấu rất cao. Vì đối tượng chúng tôi phục vụ chủ yếu là những người lính nên trong các tác phẩm nghệ thuật không chỉ có những giai điệu quê hương đất nước với hình tượng của chiến sĩ, có tinh thần chiến đấu cách mạng. Những người lính ngày hôm nay không phải đi đánh trận trên chiến trường mà họ có thể tác chiến trên các mặt trận khác nhau như: không gian mạng, trên mặt trận văn hóa,… Nhưng đối với người lính dù có thế nào đi chăng nữa, khi Tổ quốc cần vẫn phải lên đường và đấy là sức mạnh của toàn dân tộc, đối với người vừa hoạt động trong quân đội vừa hoạt động văn hóa nghệ thuật cũng như vậy.

Và mặt trận văn hóa là một trong những mặt trận cực kỳ quan trọng. Cũng giống như những người hoạt động văn hóa nghệ thuật khác, là một người lính, một người nghệ sĩ, chúng tôi cũng tiếp cận với công nghệ, với hơi thở của thời đại nhưng chúng tôi cũng có trách nhiệm là không được làm xói mòn bản sắc của dân tộc. Đặc biệt, luôn luôn phải giữ gìn hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ, đó là một hình ảnh rất đẹp, mang giá trị to lớn, có biểu tượng chiến đấu cao. Ngoài ra, người nghệ sĩ trong quân đội luôn phải kiên định với lập trường quan điểm của Đảng, Nhà nước, và có trách nhiệm trong việc chuyển hóa của các thông tư, nghị định, chủ trương của Đảng và Nhà nước thành những "món ăn" tinh thần, dễ gần dễ hiểu hơn với các chiến sĩ cũng như người dân.

Chính vì thế, người chiến sĩ trên mặt trận văn hóa cũng không kém phần vất vả với những người chiến sĩ trên thao trường bởi vì họ không chỉ tập luyện trên trên sàn diễn, trên thao trường mà họ còn phải luôn luôn trau dồi, học hỏi trở thành những người đi đầu trên cả hai mặt trận./.

+Cảm ơn NSND Tự Long đã chia sẻ!