(Tổ Quốc) - Báo chí thế giới đã trải qua những ngày cuối tuần sôi động với hàng loạt nội dung Tổng thống Mỹ Donald Trump tuyên bố liên quan đến Nga.
Trong đó, đáng chú ý là một cuộc gặp ngắn giữa hai nhà lãnh đạo Nga – Mỹ và sau đó đưa ra tuyên bố chung về Syria. Tờ Nhật báo Phố Wall (WSJ) cho rằng, động thái trên cho thấy Mỹ đang nhường lại vị thế tại khu vực này cho Nga và Iran.
IS sắp sụp đổ tại Syria
Theo thông tin từ các quan chức Bộ Ngoại giao Mỹ, việc đưa ra tuyên bố chung về Syria ngày 11/11 của Washington và Moscow đã "dựa trên các cuộc thảo luận khá căng thẳng kéo dài hàng tháng" và cả "ngoại giao hậu trường".
Chiến lược ba giai đoạn này nhằm hướng tới "sự thất trận lâu dài" của nhóm Nhà nước Hồi giáo IS, "giảm leo thang trong cuộc nội chiến" và tổ chức "các cuộc bầu cử quốc hội và bầu cử tổng thống do Liên hợp quốc giám sát và tổ chức".
ISIS gần như đã bị lật đổ khỏi vị thế của một caliphate tự xưng tại Iraq và Syria với hai chiến dịch riêng biệt do Mỹ và Nga hỗ trợ.
 Nga - Mỹ có những thế trận riêng trong chiến sự Syria 6 năm qua. (Nguồn: AP) |
Tại Syria, liên minh Arab và người Kurd Lực lượng dân chủ Syria SDF đã được các lực lượng đặc nhiệm và không quân Mỹ hỗ trợ, trong khi phía Nga và Iran ủng hộ quân đội Syria và lực lượng đồng minh.
Hiện tại, như điều Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Jim Mattis đã nói với NATO tại Brussels tuần trước, 95% lãnh thổ IS nắm giữ tại Iraq và Syria hiện đã được chiếm lại.
Mỹ kì vọng sức nặng Nga tại Syria
Câu hỏi đặt ra là điều gì sẽ diễn ra tiếp theo. Trong tháng 7, Tổng thống Trump đã đồng ý với người Nga thiết lập một khu vực giảm leo thang ở phía tây nam Syria - gần biên giới Israel và Jordan. Nội dung được thực thi là chấm dứt xung đột, giải quyết khủng hoảng nhân đạo, và cho phép các lực lượng Mỹ hậu thuẫn đè bẹp IS ở phía bắc và đông của Syria.
Theo WSJ, cùng với động thái này, lệnh ngưng bắn đã củng cố được những thành tựu mà các lực lượng chính phủ Syria của Tổng thống Bashar Assad đã thực hiện ở miền tây Syria.
Thỏa thuận trên cũng khiến lực lượng do Nga và Iran hỗ trợ được tự do hơn khi di chuyển các nguồn lực chiến đấu về phía đông, nơi Lực lượng Dân chủ Syria SDF – do Mỹ ủng hộ thực hiện chiến dịch chống IS.
Viện Nghiên cứu về Chiến tranh Christopher Kozak ngày 11/11 cho biết thỏa thuận trên cũng đã – “bảo lưu (thay vì giới hạn)- quyền tự do hoạt động của Iran và Hezbollah dọc theo Cao nguyên Golan và biên giới Syria - Jordan”.
Dù vậy, về thành quả của vùng giảm leo thang chung, Bộ Ngoại giao Mỹ cho rằng, "mặc dù không hoàn hảo", đây đã là một thành công vì "bạo lực trong khu vực đã được giảm đáng kể, và hàng ngàn gia đình Syria đã trở về nhà mình."
Mỹ, Nga và Jordan nay đã ký một bản ghi nhớ về các nguyên tắc kêu gọi "giảm thiểu và xóa bỏ hoàn toàn sự hiện diện của các lực lượng nước ngoài" ở Syria, đặc biệt là ở phía Nam. Tuy nhiên, không có bằng chứng nào cho thấy Iran hoặc Hezbollah đang rời khỏi khu vực.
Chính quyền của Tổng thống Trump cũng đang hy vọng ông Putin sẽ hỗ trợ cho tiến trình hòa bình được LHQ giám sát theo Nghị quyết 2254 của Hội đồng Bảo an LHQ – được thông qua vào tháng 12/2015.
Tổng thống Trump cũng đã phát biểu rằng, Hoa Kỳ cần "một mối quan hệ tốt đẹp với Nga" để giải quyết các cuộc khủng hoảng như đang diễn ra tại Syria.
Thế trận về tay Nga
Nga đã triệu tập các cuộc họp riêng biệt với Iran và Thổ Nhĩ Kỳ - như những bên bảo trợ cho tiến trình hòa đàm Syria riêng tại Astana, Kazakhstan. Chính quyền Tổng thống Trump đã hợp pháp hoá chương trình này bằng cách cử một quan sát viên chính thức tới các cuộc đàm phán.
Các quan chức Mỹ cho biết, họ đã"bắt đầu nhìn thấy những dấu hiệu cho thấy Nga và chính quyền Syria muốn rút ra khỏi tiến trình hòa đàm chính trị tại Geneva", và vì vậy "Ngoại trưởng Tillerson cảm thấy rất cần thiết để đưa Tổng thống Putin trở lại danh sách" các bên vẫn duy trì ủng hộ đối với tiến trình hòa đàm do LHQ bảo trợ.
Còn theo WSJ, người Nga, giống như người Iran, muốn hỗ trợ chính quyền của ông Assad và thiết lập các căn cứ quân sự ở Syria – điều có thể tạo được sức nặng trước NATO và Israel. Mục tiêu trước mắt của họ là kiểm soát các vùng phía đông giàu năng lượng của Syria từ SDF, sau khi nhận ra rằng "nắm giữ nguồn dầu" là lợi ích của mình.
Một bức tranh lớn là ông Trump và Ngoại trưởng Rex Tillerson dường như đang sử dụng ngoại giao giảm xung đột để thực hiện việc rút lui khỏi thời hậu IS tại Syria. Vị thế của người Kurd và các đồng minh của Mỹ tại khu vực này hiện chưa rõ ràng, dù có lẽ lực lượng này đang tự nắm lấy số phận của mình.
WSJ cũng cho rằng ông đang chiến thắng ở Syria – vào thời điểm nước Nga đang hướng tới cuộc bầu cử Tổng thống năm tới.
