(Tổ Quốc) - Trong 13 năm qua, Mỹ đã sử dụng một tòa nhà duy nhất ở Qatar để chỉ huy các máy bay chiến đấu, máy bay ném bom, máy bay không người lái và các khí tài khác của Không lực Mỹ trong một khu vực trải dài từ Đông Bắc Phi qua Trung Đông đến Nam Á.
Tuy nhiên, vào thứ Bảy, khi 300 máy bay đang hoạt động tại các khu vực trọng điểm như Syria, Afghanistan và Vịnh Ba Tư, hàng trăm ghế ngồi tại Trung tâm kết hợp điều hành không gian và trên không CAOC tại căn cứ không quân Al Udeid ở Qatar đã trống.
Sức ép từ Iran?
Thay vào đó, sức mạnh không quân của Hoa Kỳ và các đồng minh đã được kiểm soát từ căn cứ không quân Shaw ở Nam Carolina. Mặc dù việc di chuyển chỉ là tạm thời - Al Udeid đã tiếp nhận lại quyền kiểm soát vào Chủ nhật sau 24 giờ - nhưng đây là một sự thay đổi chiến thuật đáng kể.
Hoạt động không báo trước, mà trang Washington Post đã được mời quan sát, là lần đầu tiên hoạt động chỉ huy và kiểm soát không lực của Mỹ được chuyển ra khỏi khu vực kể từ khi trung tâm này được thành lập ở Trung Đông trong Chiến tranh vùng Vịnh Ba Tư năm 1991.
Trung tâm kiểm soát hoạt động trên không căn cứ không quân Shaw ở Nam Carolina. Ảnh: US Airforce.
Trong khi các chỉ huy Không quân nói rằng việc chuyển dời hoạt động đến một căn cứ khác là tham vọng lâu nay của họ, cùng với sự phát triển của công nghệ mới, thì động thái này cũng diễn ra trong bối cảnh Mỹ có những căng thẳng mới với Iran, một quốc gia nằm cách Al Udeid chỉ vài trăm dặm tại khu vực Vịnh Ba Tư.
Các chức năng mà CAOC đang thực hiện đối với lực lượng không quân là quan trọng và thiết yếu đến mức chúng tôi không thể có một chút thất bại nào", Tướng B. Chance Saltzman cho hay.
Các quan chức Không quân Mỹ cho biết các sự cố gần đây liên quan đến Iran đã giúp tăng thêm tính cấp bách cho dự án. Iran đã bắn hạ một máy bay không người lái giám sát của Hoa Kỳ vào tháng 6; trong tháng này, các cơ sở dầu mỏ quan trọng ở Saudi đã phải chịu một cuộc tấn công bất ngờ và Washington cho rằng Tehran là bên phải chịu trách nhiệm.
Đại tá Frederick Coleman, chỉ huy của Trung tâm điều hành trên không và vũ trụ 609 cho hay, nói một cách thẳng thắn, khi cuộc chiến chống ISIS kết thúc và khi chúng ta tiếp tục thực hiện tiến trình hòa bình tiềm tàng ở Afghanistan, khu vực này đã bình tĩnh trở lại và có khả năng ổn định hơn so với nhiều thập kỷ trước, ngoại trừ Iran".
Các nhà phân tích nói rằng nếu một cuộc xung đột với Iran nổ ra, thì có khả năng CAOC tại Al Udeid có thể trở thành mục tiêu và có rất ít đảm bảo về sự bảo vệ cho cơ sở này.
Douglas Barrie, một chuyên gia cao cấp chuyên về hàng không vũ trụ tại Viện nghiên cứu chiến lược quốc tế ở London cho biết, "không cần phải tưởng tượng quá nhiều khi nhìn vào nó và nghĩ rằng, nếu sự cố xảy ra và đó là một cuộc xung đột toàn diện, thì nơi này sẽ là một trong những mục tiêu ưu tiên".
Các hệ thống phòng thủ của căn cứ, bao gồm khẩu đội Patriot và hệ thống phòng thủ tên lửa cao cấp khác, được thiết kế chủ yếu để đối phó với máy bay và tên lửa đạn đạo bay nhanh và từ trên cao, thay vì tên lửa hành trình tầm thấp và máy bay không người lái như những khí tài đã được sử dụng trong cuộc tấn công vào các cơ sở dầu mỏ của Saudi.
Saltzman cho biết thực tiễn của việc phòng thủ tên lửa khiến việc bảo vệ hoàn toàn cơ sở này là không thể.
Bằng cách cơ động được hoạt động chỉ huy và kiểm soát, Hoa Kỳ có thể phục hồi nhanh hơn sau khi chịu đòn tấn công. Sự linh hoạt đó cũng sẽ khiến tòa nhà nơi chúng tôi hoạt động tại Al Udeid trở thành mục tiêu ít giá trị hơn và cho phép chúng tôi bố trí lại hệ thống phòng không cho các cơ sở hạ tầng quan trọng khác, quan chức này cho hay.
Loạt động thái tung tín hiệu về sức mạnh không quân
Hoạt động di chuyển trung tâm này là đỉnh điểm của một số biện pháp mà Hoa Kỳ đã thực hiện để tung tín hiệu tới khu vực này rằng Không quân của họ không chỉ là mạnh nhất thế giới mà còn hết sức nhanh nhẹn.
Những động thái này bao gồm triển khai các máy bay chiến đấu đáng gờm như F-35 từ căn cứ của họ tại Al Dhafra ở Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất UAE đến các căn cứ ở Saudi và Qatar – động thái đòi hỏi sự phối hợp hậu cần đáng kể, do các nhân viên hỗ trợ như đội bảo trì cũng phải di chuyển.
Byron Pompa, giám đốc hoạt động của Bộ chỉ huy Trung tâm Không quân Hoa Kỳ tại Al Udeid, cho biết việc di chuyển các phương tiện và thiết bị có thể bù đắp cho việc không có sự triển khai quân sự lớn trên toàn khu vực.
Trong những thời điểm như ngày hôm nay, chúng tôi khó có thể có một cơ sở hoạt động cố định lâu dài trên toàn khu vực, theo Byron Pompa.
Ông Saltzman cho hay, mục tiêu của chúng tôi là thể hiện sự răn đe, không phải xung đột. Nhưng việc thiếu liên lạc với Iran có thể khiến việc gửi đi thông điệp đó trở nên khó khăn. Hoa Kỳ phải sử dụng các biện pháp khác, ông nói, bao gồm việc tắt radar trong một số thời gian hoặc lên kế hoạch cho các tuyến bay để làm rõ rằng họ không có ý định tấn công.
"Mục tiêu bây giờ là điều hành trung tâm từ xa mỗi tháng một lần và duy trì thời gian còn lại tại Al Udeid. Các chỉ huy muốn làm việc theo một lịch trình, trong đó trung tâm này được điều hành từ xa trong 1/3 thời gian một ngày, có thể từ Shaw hoặc các nơi khác.
Các quan chức tại Al Udeid cho biết họ không có kế hoạch đóng cửa trung tâm vĩnh viễn. Họ cho biết một số chức năng ở đó không thể được thao tác được từ xa, nhưng họ có kế hoạch chuyển một số hoạt động tại đó về lãnh thổ Mỹ trong tương lai.
Đối với các đồng minh vùng vịnh đã đầu tư vào các cơ sở được Hoa Kỳ sử dụng trong khu vực, động thái này có thể đáng lo ngại. Qatar nói riêng đã chi rất nhiều cho Al Udeid trong những năm gần đây, chi 1,8 tỷ USD để cải tạo căn cứ - hiện có quy mô lớn nhất trong khu vực và có khả năng trú đóng hơn 10.000 quân Mỹ.
