Cuba 10 năm qua và di sản của Raul Castro

Cuba đã có nhà lãnh đạo mới - Miguel Diaz-Canel. Lần đầu tiên kể từ năm 1959, người đứng đầu của đất nước “hiên ngang Cuba không mang họ Castro". Raul Castro lãnh đạo Cuba từ năm 2008, tự mình giới hạn nhiệm kỳ nắm quyền và vừa rồi đã tự nguyện nhường ghế cho một nhà lãnh đạo mới. Raul Castro không chỉ để lại quyền lãnh đạo, ông còn để lại một di sản. Tờ báo Nga Kommersant đã chọn ra 10 cải cách chính đã được thực hiện trong 10 năm qua, làm thay đổi đất nước và người dân Cuba.

Cuba chuyển giao thế hệ lãnh đạo: Raul Castro trao quyền lãnh đạo nhà nước và chính phủ cho Miguel Diaz-Canel, 58 tuổi. Đại hội ĐCS quy định: Người lãnh đạo chính phủ không quá 60; lãnh đạo Đảng không quá 70 tuổi.

1. Tiếp cận thông tin: Năm 2008, người dân Cuba được quyền mua và sử dụng điện thoại di động dẫn đến sự phổ biến rộng rãi của liên lạc bằng mạng di động. Vào năm 2010, đã có 1,7 triệu người sử dụng điện thoại di động. Cũng trong thời kỳ nắm quyền của ông Raul Catro, ở Cuba đã xuất hiện mạng internet. Hiện ở Cuba có trên 600 điểm cung cấp dịch vụ internet. Có thể dễ dàng nhận biết các điểm này: xung quanh chúng lúc nào cũng có đông đảo người du lịch và cả người Cuba.

Tuy nhiên, đối với người Cuba, internet vẫn là thứ xa xỉ như trước kia. Hiện ở Cuba vẫn lưu hành hai loại tiền tệ: đồng Peso có thể chuyển đổi được (CUC) cho người nước ngoài và đồng Peso thường cho người bản địa. Để vào được mạng internet cần có đồng tiền du lịch: 1 giờ lên mạng tốn khoảng từ 1,5-2,5 đồng CUC trong khi mức thu nhập trung bình tháng là từ 27-28 CUC. Chỉ người nước ngoài sinh sống tại Cuba mới có thể đăng ký dịch vụ internet tại nhà. Các doanh nghiệp nhà nước và nước ngoài cũng có thể đăng ký dịch vụ này. Người ta hứa hẹn rằng vào cuối năm 2018 người dân có thể được tiếp cận điện thoại internet.

2. Quyền được nghỉ ngơi: Vào đầu những năm 1990, người Cuba bị cấm không được nghỉ ở các khách sạn dành riêng cho người nước ngoài. Chỉ có ngoại lệ đối với các cặp vợ chống mới cưới được đặt phòng trong tuần trăng mật, cũng như đối với sinh viên và người đi làm có giấy phép đặc biệt. Năm 2008, người ta bãi bỏ lệnh cấm này nhưng không quy định bảng giá đặc biệt cho người dân Cuba. Giá cả được định hướng theo giá du lịch nước ngoài và vì vậy trên thực tế nhiều ngườ dân bản địa, như trước kia, vẫn không thể được hưởng dịch vụ tiện nghi này.

Lặn cùng cá sấu - một loại hình du lịch đặc thù của Cuba.

Ngoài ra, trong một thời gian dài, người Cuba không được phép mua các tuyến du lịch mà trong đó có loại hình du lịch trên du thuyền, tàu biển và các phương tiện dịch chuyển đường thủy. Hạn chế này đã bị bãi bỏ vào năm 2016.

3. Khu vực tư nhân: Năm 2010, luật pháp Cuba thừa nhận 201 loại hình dân doanh từ đóng vai hề tại các lễ hội của thiếu nhi cho đến đại lý bất động sản. Kết quả là kinh tế của khu vực kinh tế tư nhân tăng trưởng. Đến hôm nay, trong số 11,2 triệu người dân Cuba có không ít hơn 500 nghìn người đang hoạt động trong lĩnh vực tư nhân, trong đó một phần bao gồm các chủ nhân và người làm công trong các nhà hàng, hộp đêm, khách sạn, phòng tập thể thao, viện thẩm mỹ và các công ty nhỏ khác. Các công ty truyền thông tiếng Tây Ban Nha cho thấy sự gia tăng của thị trường thầy dạy kèm, trong đó có nhu cầu đặc biệt về thầy dạy tiếng Anh.

Cùng với sự tăng trưởng tích cực của khu vực tư nhân người ta cũng đã phát hiện có sự vi phạm quy định kinh doanh. Tháng 7/2017, ông Raul Castro tuyên bố có thông tin rằng một số người Cuba có đến “hai, ba, bốn và thậm chí năm nhà hàng”. Lãnh đạo Cuba đưa ra câu hỏi – “Họ lấy tiền ở đâu ra?” – và sau đó dừng việc cấp giấy phép sau khi ban hành các quy tắc kiểm soát hoạt động doanh nghiệp mới. Tuy nhiên, cho đến nay đã hơn nửa năm nhưng vẫn chưa có quy tắc mới nào được thông qua.

4. Bán nhà và ô tô:  Sau cách mạng Cuba năm 1959, người ta bãi bỏ chế độ sở hữu tư nhân trên hòn đảo này. Từ đó đến nay, người dân chỉ có thể chuyển giao nhà ở theo thừa kế, hoặc hoán đổi nhà và căn hộ. Cũng trong năm 1959, người ta hạn chế khả năng mua ô tô: chỉ được mua ô tô mới theo giấy phép của chính phủ và chỉ được bán các ô tô được mua trước thời kỳ cầm quyền của Fidel Castro.

Tại Đại hội Đảng Cộng sản Cuba lần thứ VI năm 2011, người dân của quốc đảo được phép mua bán bất động sản, còn vào đầu năm 2014 người ta bãi bỏ lệnh cấm mua ô tô. Người Cuba bắt đấu tích cực áp dụng quyền này: ví dụ chỉ trong  năm 2014 đã đăng ký gần 80 nghìn thương vụ mua bán phương tiện vận tải và khoảng 40 nghìn thương vụ mua bán bất động sản.

5. Thời hạn nhiệm kỳ cầm quyền: Cố Chủ tịch Fidel Castro trước đây đã lãnh đạo Cuba gần nửa thế kỷ. Bản thân ông Raul Castro quyết không đi theo tấm gương của nhà lãnh đạo cách mạng Cuba huyền thoại này. Tại Đại hội lần thứ VI Đảng Cộng sản Cuba năm 2011, ông đề nghị hạn chế thời gian lãnh đạo trong 10 năm. Tại Đại hội VII năm 2016 người ta cũng thông qua thêm một sự thay đổi nữa: từ nay sẽ không bầu người quá 60 tuổi làm người lãnh đạo Nhà nước, còn người đứng đầu Đảng Cộng sản thì không được quá 70 tuổi.

(Còn nữa)