Đạo diễn Lê Quý Dương, người đắm say với những lễ hội truyền thống Việt

Tác giả kịch bản - tổng đạo diễn Lê Quý Dương sinh năm 1968 tại Hà Nội, trong một gia đình nghệ sỹ, trí thức. Lê Quý Dương là hậu duệ của dòng họ Lê Quý Đôn. Lê Quý Dương đỗ thủ khoa Trường Đại học Sân khấu Điện ảnh Hà Nội khóa 1985- 1990, chuyên ngành Lý luận Phê bình Sân khấu. Năm 1990, Lê Quý Dương viết kịch bản sân khấu đầu tay "Chợ đời", tác phẩm chính thức được dàn dựng và tham gia Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, đạt Huy chương Vàng, được kết nạp và là hội viên tác giả trẻ nhất của Hội Nghệ sỹ sân khấu Việt Nam khi tròn 22 tuổi. Ngay sau khi tốt nghiệp Đại học Sân khấu Điện ảnh, Lê Quý Dương được đặc cách nhận về công tác tại Phòng Nghệ thuật của Cục Nghệ thuật Sân khấu, nay là Cục Nghệ thuật biểu diễn, thuộc Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.

Năm 1993, Lê Quý Dương đã táo bạo bán nhà sang du học tự túc tiếng Anh tại Sydney, Australia. Phải làm nhiều nghề lao động vất vả để sinh sống và học tập, năm 1995, Lê Quý Dương thi đỗ học bổng OPRS tại Đại học News South Wales. Năm 2001, Lê Quý Dương được Chính phủ Liên bang Úc và Khối Liên hiệp Anh trao tặng Giải thưởng Nghệ thuật mang tên cố Thủ tướng Anh, Winston Churchill với thành tích ứng dụng các tinh hoa nghệ thuật biểu diễn truyền thống Việt Nam và châu Á vào sân khấu đương đại Úc qua vở diễn "Lời Thỉnh Cầu Mùa Xuân". Năm 2002, Lê Quý Dương thi đỗ học bổng William Fulbright của Mỹ, được Thủ tướng Úc John Howard viết thư chúc mừng. Năm 2003, Lê Quý Dương được trao giải thưởng Paul Verhoeven cho phim ngắn "She".

Lê Quý Dương được mệnh danh là "phù thủy" lễ hội

Từ năm 2006 đến nay, trong hơn 10 năm qua, Lê Quý Dương đã tự mở ra một hướng đi mới cho sự nghiệp của mình bằng việc sáng tạo và dàn dựng hàng loạt lễ hội và sự kiện văn hóa, nghệ thuật, thể thao và du lịch trên sân khấu quảng diễn qui mô lớn dọc theo chiều dài của đất nước, kết hợp chặt chẽ giữa các giá trị văn hóa truyền thống bản địa với những sáng tạo hiện đại. Tác giả đạo diễn Lê Quý Dương được giới chuyên môn và truyền thông mệnh danh là "Phù thủy" của các lễ hội, đặc biệt là người góp phần to lớn định hình thương hiệu Festival Huế với hàng loạt chương trình đã trở thành thương hiệu văn hóa lớn cho Huế như "Đêm Hoàng cung" (2006), "Huyền thoại Sông Hương" (2008), "Hành trình mở cõi" (2010), "Thiên hạ Thái Bình" (2012), tạo nên những dấu ấn văn hóa vô cùng đặc sắc và độc đáo.

Cùng với Festival Huế, Lê Quý Dương là người đã sáng tạo ý tưởng, viết kịch bản và tổng đạo diễn dàn dựng cho hơn 50 chương trình lễ hội và sự kiện lớn trên khắp cả nước. Tiêu biểu như: Festival Võ cổ truyền Quốc tế (Bình Định); Festival Dừa (Bến tre); Festival Gốm (Bình Dương); Festival Cà Phê (Đắk Lắk); Festival lúa gạo (Sóc Trăng); Festival Đờ Ca Tài tử (Bạc Liêu); Festival Biển (Nha Trang); Festival Di sản Đông Dương (Quảng Nam)…

Lê Quý Dương và công ty của mình đã lập 6 kỷ lục Việt Nam cho các chương trình sự kiện mà họ tham gia xây dựng và trở thành một thương hiệu lớn trong thị trường văn hóa nghệ thuật tại Việt Nam, khu vực và quốc tế.

Đạo diễn Lê Quý Dương đã vinh dự được GS.TS. Trần Văn Khê, đại diện Hội đồng Âm nhạc, Văn chương và Nghệ thuật của UNESCO trao tặng Bằng Danh dự vì những đóng góp xuất sắc trong việc gìn giữ và phát triển các giá trị văn hóa truyền thống dân tộc Việt Nam.

Trong dịp kỷ niệm 990 năm Thanh Hóa sẽ diễn ra vào đầu tháng 5 tới, Lê Quý Dương vinh dự được là tác giả kịch bản, tổng đạo diễn chương trình nghệ thuật với chủ đề "Tỏa sáng cùng non sông đất nước". Anh chia sẻ, dàn dựng một chương trình cho mảnh đất có bề dày lịch sử "tam vua nhị chúa" là một thách thức.

"Chỉ riêng việc thể hiện lịch sử 990 năm Thanh Hóa trong một chương trình Lễ Kỷ niệm 90 phút sao cho đầy đủ, tinh tế, không thiếu, không thừa đã là một thách thức lớn đối với bất cứ tác giả, đạo diễn nào. Hơn thế, Lễ kỷ niệm 990 năm Thanh Hóa không thể chỉ nhắc tới giai đoạn lịch sử từ khi xuất hiện tên gọi Thanh Hóa đến nay mà còn cần phải nhắc tới cả cội nguồn lịch sử ở Thanh Hóa từ trước đó rất nhiều, để làm nổi bật ý nghĩa to lớn của sự xuất hiện tên gọi Thanh Hóa trong bức tranh toàn cảnh của một vùng đất địa linh nhân kiệt", đạo diễn Lê Quý Dương nói.

Lễ hội Thiên hạ thái bình đã tạo nên thương hiệu trong chuỗi các hoạt động của Festival Huế

Bật mí về chương trình, đạo diễn Lê Quý Dương chia sẻ thêm: "Đây là chương trình khó nhất về mặt nội dung từ trước đến nay tôi làm. Để chương trình mang tính sử thi, tôi làm theo phương pháp đổi mới, không theo kịch bản có sẵn mà từ sự nghiên cứu, khảo sát thực tế, mình sẽ phải tìm hiểu tài liệu, nghiên cứu từ truyền thống, từ người dân bản địa, tìm ra những gì độc đáo nhất của vùng đất đó. Chính từ quá trình nghiên cứu ấy sẽ tạo nên cảm xúc, có sự rung động, rồi bật ra ý tưởng hay để viết kịch bản. Trong đó, nhấn mạnh vào tính thiêng liêng, gắn với nhiều anh hùng dân tộc, khai thác tính hiển linh, như thần đồng cổ hiển linh, vua Lý Thái Tổ xuất hiện, Lê Lợi hiển linh có đọc lời Bình Ngô đại cáo, tạo thành không khí sử thi. Trong không gian vang vọng của thần đồng cổ, với hiệu ứng ánh sáng vàng, xuất hiện 99 thiếu nữ xinh đẹp như tiên nữ cầm lư hương trầm bước vào không gian sử thi, giống như câu chuyện được thần đồng cổ kể lại. Trên mặt trống đồng có họa tiết của trống đồng Đông Sơn, dùng đồ họa 3D có đèn LED, tạo cảnh như đàn chim hạc bay lên và câu chuyện bắt đầu được kể".

Điểm nhấn của chương trình là màn tái hiện lại "Hội thề đồng cổ". "Đền thờ Đồng cổ được ghi nhận là cổ nhất ở Thanh Hóa, rất thiêng, đền đã từng giúp vua đánh giặc qua hình thức báo mộng, đặc biệt là vua Lý Thái Tông dẹp loạn Tam Vương (Hội Minh Thề), tôi nhấn phần vào này sâu hơn. "Truyền thống anh hùng" đến trường đoạn "Bài ca giữ nước" - Lê Lợi đỉnh điểm là sự hiển linh, hiện lên đọc Bình Ngô Đại cáo trong không gian mờ ảo và mùi hương trầm ngát hương", đạo diễn Lê Quý Dương tiết lộ.

"990 năm Thanh Hóa - tỏa sáng cùng non sông đất nước sẽ thực sự gây xúc động, ấn tượng với công chúng. Sẽ không gân cốt, nặng nề nhưng lan tỏa vang vọng sự hùng thiêng một cách tinh tế, sâu lắng, tôn vinh văn hóa truyền thống và rộn rã hơi thở xuất thời đại mới. Tôi tâm niệm rằng làm việc bằng trái tim sẽ đến với trái tim. Điều tôi mong muốn là thông qua các loại hình nghệ thuật, nhất là nghệ thuật âm nhạc sẽ giúp thế hệ trẻ hiểu biết trân trọng lịch sử văn hóa của quê hương mình, dân tộc mình một cách sâu sắc, dễ hiểu và trọn vẹn hơn!"- Đạo diễn chia sẻ.

Sau mỗi chương trình, Lễ hội kết thúc, "cha đẻ" của các lễ hội, Lê Quý Dương lại thích "trốn" ra một góc quán nhỏ ngồi một mình cho tất cả những vui buồn lắng đọng sâu vào trong tâm hồn và cảm xúc của mình để nuôi dưỡng những sáng tạo nghệ thuật mới...

Say mê thì hãy làm, luôn sáng tạo mới và tuyệt đối không bao giờ tự bằng lòng với mình", đó luôn là phương châm làm việc của Lê Quý Dương. Anh cho biết: Nghề đạo diễn rất khó bởi đạo diễn không thể làm việc đơn lẻ một mình mà phải làm việc với nhiều người với các cá tính khác nhau, phải làm sao để kích thích niềm cảm hứng sáng tạo cho họ và khó hơn là làm sao để mọi người tin mình mà đồng hành trên con đường sáng tạo với mình. Ðiều quan trọng nhất là phải ý thức rõ về trách nhiệm và bổn phận đối với công việc của mình, không phải vì tiếng tăm thương hiệu, mà vì đông đảo khán giả và những người tin tưởng trao chương trình cho mình làm. Tất cả cũng chỉ vì một điều là chương trình phải để lại dấu ấn và cảm xúc, phải mang tới một giá trị trong đời sống tinh thần và nhận thức của con người./.