ĐBQH đề nghị bổ sung thêm các biện pháp quản lý, sử dụng di tích nằm trên địa bàn 2 tỉnh trở lên

Bổ sung thêm các biện pháp quản lý, sử dụng di tích nằm trên địa bàn 2 tỉnh trở lên

Tại phiên thảo luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) của kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV, đóng góp ý kiến thảo luận, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà - Phó Trưởng Đoàn chuyên trách Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Ninh cho biết, tại khoản 4, Điều 32 dự thảo Luật quy định về Người đại diện, tổ chức được giao quản lý sử dụng di tích có địa bàn phân bố từ 2 tỉnh trở lên và đã xác định tương đối rõ Nhiệm vụ của tổ chức được giao quản lý, sử dụng di tích tại Điều 33 của dự thảo luật.

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng, thực tế hiện nay, tại các địa phương có di tích, di sản liên tỉnh đang áp dụng các biện pháp quản lý di sản khác nhau. Có địa phương quy định chặt, địa phương nới lỏng hơn về tiêu chí, tiêu chuẩn tổ chức các hoạt động quản lý, tổ chức hoạt động kinh tế, xã hội ở di tích, di sản dẫn đến việc tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp di chuyển việc đăng ký từ địa phương này, sang địa phương khác để được cơ chế quản lý thuận tiện hơn. 

Và di tích, di sản là đối tượng phải chịu những bất cập đó trước tiên; tiếp đến là việc di chuyển đến nơi dễ dàng được chấp nhận tiêu chí quản lý thấp hơn gây ảnh hưởng không tốt đến cảnh quan và đảm bảo an ninh, an toàn... Và những bất cập đó, chưa có biện pháp, cơ chế để xử lý.

Vì vậy, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà đề nghị: tại khoản 4, Điều 32 đề nghị bổ sung thêm một điểm về các biện pháp quản lý, sử dụng di tích cụ thể của người đại diện, tổ chức được giao quản lý, sử dụng di tích nêu tại Điều 33 của Luật này đối với di tích nằm trên địa bàn 2 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trở lên, nếu có tác động về kinh tế, xã hội và môi trường đến khu vực bảo vệ nằm trên địa bàn của tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có cùng di tích thì phải có sự đánh giá tác động và thống nhất giữa 2 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương.

Trong trường hợp 2 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương không thống nhất về biện pháp quản lý, sử dụng di tích thì Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương có trách nhiệm báo cáo để Bộ VHTTDL xem xét, hướng dẫn thống nhất bảo đảm việc quản lý di tích theo nguyên tắc quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di sản văn hóa nêu tại các khoản 4,6,8 Điều 6 Luật này.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Thị Thu Hà đề nghị bổ sung quy định thẩm quyền quyết định giao mặt nước, khu vực biển tại di sản thiên nhiên thế giới, di quốc gia đặc biệt.

Theo đại biểu, thực hiện Luật Thủy sản; Luật biển, Luật Tài nguyên biển và hải đảo; Quy hoạch không gian biển Quốc gia; việc giao các khu vực biển nhất định cho các tổ chức, cá nhân khai thác, sử dụng tài nguyên biển đã được quy định tại Nghị định số 11/2021/NĐ-CP của Chính phủ ngày 10/02/2021. 

Trong đó, thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có biển quyết định giao khu vực biển nằm trong phạm vi vùng biển 06 hải lý; Ủy ban nhân dân cấp huyện có biển quyết định giao khu vực biển cho cá nhân Việt Nam để nuôi trồng thủy sản nằm trong vùng biển 03 hải lý. Ngoài 6 hải lý thuộc thẩm quyền của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Tuy nhiên, mặt nước, khu vực biển thuộc Di sản thiên nhiên thế giới như vịnh Hạ Long là Di sản văn hóa được xác lập thuộc sở hữu toàn dân theo quy định tại điểm c, khoản 2, Điều 4 của dự thảo luật; và không thuộc đối tượng điều chỉnh của Nghị định số 11/2021/NĐ-CP ngày 10/02/2021 dẫn đến khó khăn, vướng mắc trong thẩm quyền giao mặt nước, khu vực biển tại Di sản thiên nhiên thế giới vịnh Hạ Long cho các tổ chức, cá nhân khai thác.

Do đó, tại dự thảo Luật Di sản Văn hóa (sửa đổi), đại biểu đề nghị cần bổ sung quy định về thẩm quyền quyết định giao mặt nước, khu vực biển tại di tích Quốc gia đặc biệt, di sản thiên nhiên thế giới đảm bảo sự thống nhất trong công tác quản lý, bảo vệ di sản thế giới.

Cần có quy định riêng về mô hình quản lý đối với di sản đô thị

Để hoàn thiện dự thảo Luật Di sản văn hóa (sửa đổi), đại biểu Dương Văn Phước cho biết, tại khoản 2 Điều 3 quy định: Di sản văn hóa vật thể là sản phẩm vật chất có giá trị lịch sử, văn hóa, khoa học, bao gồm di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh, di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia. 

Tuy nhiên, đại biểu cho rằng quy định về di sản văn hóa vật thể, bao gồm cả di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới và di sản văn hóa, thiên nhiên thế giới do UNESCO công nhận. Các di sản này không chỉ phải đáp ứng tiêu chí trong dự thảo luật, mà còn phải đáp ứng các tiêu chí của UNESCO. Do đó đại biểu đề nghị cần có quy định riêng về cơ chế để quản lý.

Theo đại biểu Dương Văn Phước, đô thị cổ Hội An có đặc thù khác biệt so với hầu hết các di tích khác ở Việt Nam. Đây là "bảo tàng sống", có hàng ngàn người dân sinh sống và gắn với quản lý hành chính của 4 phường thuộc thành phố Hội An. Việc quản lý di tích ở Hội An không chỉ theo Luật Di sản văn hóa, mà còn chịu tác động của nhiều luật khác như Bộ luật Hình sự, Luật Dân sự, Luật Lao động, Luật Tổ chức chính quyền địa phương…

Đây là quần thể di tích kiến trúc nghệ thuật với số lượng lớn và đa dạng về loại hình, do đó đại biểu đề nghị cần có cơ chế quản lý riêng.

Về dự án đầu tư xây dựng, sửa chữa, cải tạo nhà ở riêng lẻ, đại biểu cho rằng Dự thảo luật quy định việc sửa đổi, cải tạo, xây dựng nhà ở riêng lẻ trong khu vực bảo vệ di tích phải thực hiện theo quy định về quy hoạch, bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích. 

Tuy nhiên, các quy định này chỉ áp dụng cho dự án do Nhà nước làm chủ đầu tư, chưa có quy định cụ thể cho nhà ở riêng lẻ của người dân. Việc đưa nhà ở của người dân vào quy hoạch và thực hiện các thủ tục lập dự án sẽ gây nhiều khó khăn, tốn nhiều thời gian và kinh phí, có thể dẫn đến phản ứng tiêu cực của chủ di tích.

Đại biểu Dương Văn Phước đề nghị cần có quy định cụ thể về dự án đầu tư xây dựng, sửa chữa, cải tạo nhà ở riêng lẻ trong khu vực bảo vệ di tích.