Để giá trị di sản hầu đồng được bảo tồn lan tỏa

Không chỉ âm thầm giữ gìn các nghi thức Thực hành Tín ngưỡng thờ Mẫu trong giai đoạn khó khăn, cho đến nay, khi di sản đã được vinh danh, những thanh đồng- chủ thể của di sản vẫn gìn giữ, định hướng cho nhân dân thực hành di sản theo đúng giá trị.

Đền Phúc Thủy Linh từ (thôn Mễ Thượng, xã Yên Phú, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên) là một ngôi đền ở sâu trong khu dân cư, đường đi nhỏ, khó tìm. Nhưng ngày mở tiệc mừng bản đền được xây dựng lại khang trang vẫn thu hút đông đảo nhân dân, người theo đạo Mẫu và du khách thập phương. Một không gian lễ hội của cộng đồng thêm một lần nữa cắt nghĩa vì sao tín ngưỡng thờ Mẫu lại có sức sống mãnh liệt trong đời sống tinh thần của người Việt đến vậy.

Thủ nhang Phúc Thủy Linh Từ Vũ Đức Quyết: bản chất của tín ngưỡng thờ Mẫu là các giá trị dân gian, hòa đồng, nền nã, không khoa trương (ảnh C.Quý)

Thủ nhang đền Phúc Thủy Linh Từ, ông Vũ Đức Quyết là người đã có 27 năm theo đạo Mẫu. Ngôi đền được xây dựng lại hôm nay cũng là thành quả, tâm sức của vị thủ nhang nhiều tâm huyết. “Tín ngưỡng thờ Mẫu được thế giới vinh danh càng khẳng định được những giá trị thiêng liêng, cần được gìn giữ và bảo tồn. Với tâm nguyện giữ gìn những giá trị đó, nhiều năm qua tại bản đền Phúc Thủy Linh từ đã không chỉ duy trì nét đẹp tín ngưỡng mà còn tổ chức nhiều hoạt động thiện nguyện như giúp đỡ người nghèo, xây dựng quỹ khuyến học, quỹ phúc lợi cho nhân dân …”, Thủ nhanh đền Vũ Đức Quyết cho hay.

Ông Quyết có hàng trăm đệ tử, học trò được ông truyền dạy nghi thức thực hành tín ngưỡng. Ngoài việc nêu gương trong giữ gìn giá trị di sản, ông thường nhắc nhở những đệ tử, học trò giữ gìn, thực hành đúng những giá trị tốt đẹp của di sản, tránh thực hiện những điểm biến tướng. Ông chia sẻ: “Cũng có những học trò không giữ gìn đúng nghi thức thờ Mẫu, tôi không liên lạc, không nhận là trò nữa. Với những đệ tử, học trò khác, mình hướng dẫn họ cách thực hành đúng giá trị di sản. Nói những điều đúng, sai trong nghi thức thờ Mẫu. Vì di sản Tín ngưỡng thờ Mẫu được gìn giữ dưới hình thức truyền khẩu. Vậy nên những việc những người đi trước, có uy tín, gìn giữ và thực hành đúng giá trị di sản đặc biệt có ý nghĩa nêu gương đối với lớp kế cận”.

Thanh đồng Nguyễn Thu Huyền: Đạo Mẫu hướng con người đến những giá trị tốt đẹp (ảnh C.Quý)

Một trong những học trò của thủ nhang Vũ Đức Quyết, thanh đồng Nguyễn Thu Huyền (Hà Nội) chia sẻ: “Thầy Quyết luôn hướng chúng tôi đến những giá trị tốt đẹp của đạo Mẫu, tránh những biến tướng sai lệch như tung tiền mệnh giá lớn, sấm truyền….”.

TS Lê Thị Minh Lý, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát huy giá trị di sản văn hóa cho rằng, những nỗ lực của từng cá nhân nhằm duy trì, phát huy các giá trị chuẩn mực của tín ngưỡng rất cần thiết, nhất là trong bối cảnh ngày càng có nhiều biểu hiện biến tướng. “Suy nghĩ “trần sao âm vậy”, khoa trương bằng cách tung tiền mệnh giá lớn là sai lầm. Bởi, việc tâm linh thì không cần ồn ào. Không phải cứ tung nhiều tiền, thì sẽ được phù hộ. Việc các thanh đồng giữ gìn giá trị di sản, cùng tuyên truyền để di sản được thực hiện đúng nghi lễ là rất cần thiết”- TS Lê Thị Minh Lý cho biết.

Thủ nhang Vũ Đức Quyết nhấn mạnh, hoạt động thực hành di sản theo đúng chuẩn mực chính là giải pháp quan trọng. “Bản thân tôi luôn nói với các thanh đồng rằng: Cái chất từ trong sâu thẳm của người theo đạo Mẫu là chân thực, đức độ, tuyệt đối không được lạm dụng di sản để trục lợi, không được để mọi người hiểu sai rằng tín ngưỡng là mê tín dị đoan. Những thanh đồng thực hành di sản theo lối tự phát, không đúng truyền thống cha ông cũng cần bị nghiêm túc nhắc nhở, lên án, thậm chí không cho tiếp tục làm nữa…”, thủ nhang Vũ Đức Quyết chia sẻ.

Các giá đồng tiền tỉ mà không có tâm thành thì cũng vô nghĩa (ảnh C.Quý)

Cũng theo ông Quyết, bản chất của tín ngưỡng thờ Mẫu là các giá trị dân gian, hòa đồng, nền nã, không khoa trương. Ông cho biết: “Biểu hiện thương mại hóa di sản nhất thiết phải bị phê phán. Thờ Mẫu điều cần nhất là cái tâm hướng thiện, là tấm lòng thành. Nếu lễ to, lễ lớn thì những người dân quê chân lấm tay bùn lấy ở đâu ra...”.

Đồng quan điểm này, thanh đồng Nguyễn Thu Huyền cho rằng, bằng các chuẩn mực khi thực hành tín ngưỡng, các cá nhân theo đạo Mẫu cần giúp cho người dân thấu hiểu cặn kẽ những giá trị tốt đẹp của di sản, từ đó để mỗi người theo tín ngưỡng với tầm lòng thuần phác, hồn hậu và hướng đến những điều thiêng liêng nhất. “Nếu chỉ hầu đồng, tung tiền lớn để phô trương, hoặc tổ chức các hoạt động sai lệch với bản chất tín ngưỡng thì đó chính là lợi dụng di sản để trục lợi. Trong sâu thẳm của mỗi người, tín ngưỡng thờ Mẫu luôn có những giá trị chuẩn mực, cho nên nếu làm các giá đồng tiền tỉ mà không có tâm thành thì cũng vô nghĩa…”, thanh đồng Nguyễn Thu Huyền bộc bạch.

Trong bối cảnh còn nhiều yếu tố tiềm ẩn sự biến tướng trong việc thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu, có những thủ nhang như ông Vũ Đức Quyết, thanh đồng Nguyễn Thu Huyền và nhiều nhiều nữa những thủ nhang, thanh đồng ở khắp mọi miền tổ quốc nhận thức rõ giá trị di sản, thực hành di sản với cái tâm trong sáng thì chắc chắn, đạo Mẫu, nghi thức thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu tam phủ sẽ được bảo tồn, và phát huy những giá trị tốt đẹp./.