(Tổ Quốc) - Lần đầu tiên sau khi bước vào Nhà Trắng, Tổng thống Mỹ Joe Biden đã có cuộc gặp trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.
Cuộc đối thoại dự kiến diễn ra trong vài giờ. Nhiều nhà quan sát cho rằng cuộc gặp này sẽ khó có thể đạt được bất kỳ thỏa thuận cụ thể nào và thiên về hướng giảm leo thang, giảm nguy cơ xảy ra xung đột quân sự.
Giảm nguy cơ đối đầu
Phát biểu khai mạc trước các phóng viên có mặt tại Washington, ông Biden cho biết cả ông và ông Tập Cận Bình đều có trách nhiệm đảm bảo rằng các mối quan hệ song phương không trở thành xung đột công khai.
Tổng thống Mỹ Joe Biden đối thoại trực tuyến với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình từ Nhà Trắng. Ảnh: Reuters.
Về phần mình, ông Tập bày tỏ sự vui mừng khi gặp lại "người bạn cũ" Biden. Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị, ông Tập cũng nói rằng: "Với tư cách là hai nền kinh tế lớn nhất thế giới và là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc, Trung Quốc và Mỹ cần tăng cường đối thoại và hợp tác. Mỗi bên chúng ta nên điều hành tốt các công việc đối nội của mình, đồng thời, chia sẻ trách nhiệm toàn cầu và cùng nhau thực hiện lời kêu gọi cao cả là hòa bình và phát triển thế giới. Trung Quốc và Mỹ nên tôn trọng lẫn nhau, cùng tồn tại trong hòa bình và theo đuổi hợp tác đôi bên cùng có lợi.
"Tôi sẵn sàng làm việc với ngài, ngài Tổng thống, để xây dựng sự đồng thuận, thực hiện các bước đi tích cực và đưa quan hệ Trung - Mỹ tiến lên theo hướng tích cực", theo Chủ tịch Tập Cận Bình.
Biden cho biết ông kỳ vọng vào một "cuộc thảo luận thẳng thắn và vô tư", bao gồm việc đưa ra giải pháp đảm bảo "sự cạnh tranh rõ ràng, minh bạch" giữa hai nước. Ông nói: "Chúng ta cần thiết lập một số cầu nối quan điểm chung trước khi nhấn mạnh sự hợp tác, đặc biệt là về các vấn đề toàn cầu quan trọng như biến đổi khí hậu. Chúng ta có trách nhiệm với thế giới cũng như với người dân của chúng ta".
Theo ông Biden cho biết chương trình hội đàm bao gồm vấn đề nhân quyền, kinh tế và đảm bảo về một khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương tự do và công bằng.
Trong bối cảnh cuộc hội đàm được chờ đợi từ lâu này, một ngày trước đó, Bộ Chỉ huy phía Nam của quân đội Trung Quốc (PLA), cơ quan giám sát các hoạt động quân sự của Trung Quốc ở khu vực Biển Đông và hỗ trợ lực lượng PLA trong hoạt động tại eo biển Đài Loan, thông tin rằng hải quân của họ đã bắt đầu tiến hành nhiều hoạt động diễn tập "cường độ cao" ở vùng biển ngoài khơi đảo Hải Nam, miền nam nước này.
Xây dựng kết nối qua đối thoại
Sau khi ông Biden vào Nhà Trắng, căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc, đặc biệt liên quan đến việc Washington tăng cường quan hệ với các quan chức Đài Loan, liên tục gia tăng. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price đã nói trước cuộc họp rằng trong tình hình hiện tại, sự hiểu biết nhiều hơn về lập trường ranh giới đỏ của nhau sẽ giúp xây dựng một cuộc đối thoại thành công. Ông nói: "Không phải là đặt yêu cầu thấp hay yêu cầu cao. Thiết lập các cây cầu là yếu tố quan trọng nhất trong mối quan hệ song phương của chúng tôi với Trung Quốc và cũng là một cách quản lý sự cạnh tranh. Nếu chúng tôi có thể làm được điều đó, nếu chúng tôi có thể làm điều đó một cách hiệu quả và thành công, thì đó sẽ là một thành công lớn cho Mỹ, cho khu vực và phần còn lại của thế giới".
Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington cũng đưa ra một tuyên bố không lâu trước khi cuộc gặp trực tuyến bắt đầu, rằng sự kiện này "có ý nghĩa to lớn không chỉ đối với quan hệ song phương mà còn đối với quan hệ quốc tế".
Thông báo của Đại sứ quán Trung Quốc cho biết: "Quan hệ Trung - Mỹ đã đi đến ngã rẽ. Trung Quốc hy vọng phía Mỹ sẽ làm việc với Trung Quốc để tìm ra phương thức giúp hai nước lớn của chúng ta hòa hợp trong kỷ nguyên mới dựa trên sự tôn trọng lẫn nhau và chung sống hòa bình, tăng cường đối thoại và hợp tác, quản lý hiệu quả các khác biệt và xử lý đúng đắn các vấn đề nhạy cảm, nhằm hướng quan hệ song phương trở lại đúng hướng và phát triển ổn định."
Sự quan tâm của ông Biden vào việc kiểm soát cạnh tranh với Trung Quốc trái ngược với những nỗ lực của các chính quyền trước đó, ít nhất là cho đến thời của Donald Trump, và nhằm định hướng mối quan hệ thông qua các cuộc đối thoại chính thức, cấp cao.
Daniel Russel, trợ lý ngoại trưởng Mỹ về các vấn đề châu Á và Thái Bình Dương dưới thời Obama, viết trên tờ Foreign Affairs ngày 14/11: "Sự thất vọng của Mỹ đối với các cuộc đối thoại kém hiệu quả dưới thời George W. Bush và Barack Obama đang giúp thúc đẩy các cuộc đàm phán song phương hiện tại. Sự kết nối, đã bị đình trệ vào cuối thời của chính quyền Trump, từng cho thấy sự khó khăn khi khởi động lại".
Russel cũng nhận định thêm: "Mỗi bên đều tin tưởng vào tính ưu việt trong hệ thống của mình và tập trung vào những điểm yếu của bên kia. Mỗi bên dường như quyết tâm thực hiện thay đổi hành vi của bên kia thông qua răn đe và ép buộc hơn là thông qua khuyến khích hoặc thỏa hiệp."
