Đồng bào Chăm rộn ràng vào hội Katê

Niềm vui nhân đôi

Katê là lễ hội dân gian có từ lâu đời và đặc sắc nhất của người Chăm theo đạo Bàlamôn ở Bình Thuận với ý nghĩa tưởng nhớ đến các vị thần và cầu mong mưa thuận, gió hòa, mùa màng thuận lợi, cầu mong cho sự hòa hợp lứa đôi, sự sinh sôi nảy nở của con người và vạn vật. Lễ hội Katê thường được bắt đầu bằng lễ hội từ các đền, tháp và cuối cùng là các hoạt động vui chơi, đón Tết tại nhà. Đây cũng là dịp để người Chăm từ khắp mọi miền đất nước trở về đoàn tụ cùng gia đình, bạn bè, dòng họ.

Không khí Lễ hội Katê năm nay thêm phần vui tươi khi ngày 4/4 vừa qua, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch quyết định đưa Lễ hội truyền thống Katê của người Chăm tỉnh Bình Thuận vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.

Mở đầu cho lễ hội là phần công bố quyết định của Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa Lễ hội Katê của người Chăm tỉnh Bình Thuận vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đây là cơ sở pháp lý quan trọng, cần thiết để nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước đối với hoạt động bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể trong tỉnh nói chung và Lễ hội Katê nói riêng; góp phần phục vụ phát triển du lịch và thúc đẩy kinh tế - văn hóa - xã hội địa phương, nâng cao ý thức gìn giữ, bảo tồn và phát huy nét văn hóa truyền thống của cộng đồng; từ đó làm phong phú kho tàng di sản văn hóa Việt Nam.

Bên cạnh các nghi lễ truyền thống như lễ rước y trang của nữ thần Pô Sah Inư lên tháp, lễ mở cửa tháp chính, nghi thức tắm bệ thờ Linga - Yoni, mặc trang phục, đại lễ cúng mừng Katê tại tháp chính…, lễ hội Katê còn có phần hội với các trò chơi dân gian mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người Chăm như thi đi cà kheo, làm bánh gừng, thi giã gạo, đội nước vượt chướng ngại vật…

Ngay sau lễ công bố, Lễ hội Katê bước vào nghi thức quan trọng nhất là lễ Nghinh rước trang phục Nữ thần Pô Sah Inư. Dưới sự điều hành của các chức sắc tôn giáo, lễ rước y trang của nữ thần diễn ra nghiêm trang nhưng không kém phần đặc sắc. Bên cạnh vẻ đẹp uy nghi, cổ kính của ngôi tháp Pô Sah Inư, những chàng trai, cô gái người Chăm nhịp nhàng múa điệu múa dân tộc uyển chuyển trong tiếng trống Para nưng rộn ràng và tiếng kèn Saranai réo rắt. Dòng người rước y trang Nữ thần kéo dài từ sân lễ đến tháp chính. Tiếp nối là các nghi thức của phần lễ như: mở cửa tháp chính, tắm bệ thờ Linga - Yoni, mặc trang phục, đại lễ cúng mừng Katê tại tháp chính…

Bảo tồn và phát huy giá trị tốt đẹp

Ông Phạm Văn Hậu, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh Ninh Thuận, cho biết những năm qua đời sống của đồng bào Chăm không ngừng được nâng cao và phát triển, nhiều con em của đồng bào Chăm trong tỉnh đã đạt thành tích cao trong học tập và thành đạt trong công tác.

Tỉnh Ninh Thuận chú trọng bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của đồng bào Chăm. Nhiều lễ hội truyền thống của đồng bào được duy trì và phát triển. Những di tích đền tháp là di sản quý báu, vô giá của dân tộc Chăm được Nhà nước vinh danh, được trùng tu, tôn tạo, bảo tồn và phát huy…

"Tôi mong rằng các vị chức sắc, chức việc tiếp tục tuyên truyền, động viên bà con tín đồ sát cánh cùng nhau gìn giữ và tiếp tục phát huy những giá trị độc đáo của lễ hội Katê cũng như các lễ hội truyền thống khác của người Chăm trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận, tạo cơ hội để văn hóa Chăm, văn hóa Ninh Thuận quảng bá hình ảnh của mình với bạn bè và du khách" - ông Hậu nói.

Một người dân cho biết, lễ hội Katê năm nay diễn ra trong không khí đầm ấm, vui tươi. Các gia đình đã trang trí nhà cửa, sắm sửa lễ vật để cúng dâng lên các vị thần linh, ông bà tổ tiên để cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt, con cháu làm ăn phát đạt, gặp nhiều may mắn.

Không chỉ đáp ứng nhu cầu tâm linh của đồng bào Chăm mà từ lâu Lễ hội Katê là dịp để Bình Thuận thu hút khách tham quan, du lịch và trở thành sân chơi của người dân địa phương, nhất là các hoạt động trong phần hội. Phần hội của Lễ hội Katê năm nay không kém phần sôi nổi với các hội thi và các trò chơi mang đậm nét văn hóa đặc trưng của người Chăm như: thi trưng bày và trang trí lễ vật trên Thôn la; thi làm bánh gừng, giã gạo, đội nước vượt chướng ngại vật…

Anh Phạm Thanh Phước, hướng dẫn viên Green Bamboo Travel cho biết: Đây là lần đầu tiên anh hướng dẫn đoàn khách đến tham quan, trải nghiệm Lễ hội Katê của người Chăm tại Bình Thuận. Mặc dù tìm hiểu nhiều trên sách, báo chí nhưng được trực tiếp tham gia không khí lễ hội, anh cùng cả đoàn mới cảm nhận hết những ý nghĩa cũng như giá trị văn hóa đặc sắc của người Chăm.

Được biết, Bình Thuận hiện có gần 40.000 người Chăm sinh sống, tập trung tại các huyện Tuy Phong, Bắc Bình, Hàm Thuận Bắc, Tánh Linh… Ngoài lễ hội Katê, người Chăm ở Bình Thuận còn có nhiều lễ hội mang nét văn hóa, tín ngưỡng đặc sắc như: Rijanưgar, Súc dâng, Tết Ramưwan…

Những năm qua, bên cạnh việc đầu tư phát triển kinh tế, xã hội vùng dân tộc thiểu số, miền núi nói chung và đồng bào Chăm nói riêng, tỉnh Bình Thuận đã, đang bảo tồn, phát huy giá trị truyền thống văn hóa dân tộc Chăm như: bảo tồn và phát triển nghề làm gốm truyền thống, các lễ hội của người Chăm, xây dựng Trung tâm trưng bày văn hóa Chăm…/.