Đồng đô la Mỹ bật tăng trở lại đang ảnh hưởng đến túi tiền người dân

Theo CNN, các nhà đầu tư đang đổ xô đi mua đô la trước các lo lắng về diễn biến suy thoái toàn cầu. Đầu tư bằng đồng đô la Mỹ được xem là nơi "trú ẩn an toàn" trong thời kỳ hỗn loạn. Bên cạnh sự hấp dẫn của đồng đô la, chiến dịch tăng lãi suất tích cực của Cục Dự trữ liên bang Mỹ nhằm giải quyết lạm phát cao trong hàng thập kỷ vẫn tiếp tục phát huy tác động. Động thái này cũng làm cho khoản đầu tư vào Mỹ trở nên hấp dẫn hơn vì có thể mang lại lợi nhuận cao hơn. Đồng đô la đã tăng hơn 10% vào năm 2022 so với những đồng tiền chính trên toàn cầu, chạm gần mức cao nhất trong hai thập kỷ.

Ở bối cảnh hiện tại, du khách Mỹ có thể trải nghiệm thích thú trong một đêm đi chơi ở Rome từng có giá trị tương đương với khoảng 100 đô la nhưng nay chỉ mất khoảng 80 đô la/ đêm. Trong khi đó, khoảng 1/2 thương mại quốc tế đều sử dụng đồng đô la để giao dịch giữa các nhà sản xuất và doanh nghiệp. Chính phủ các nước đang chi trả bằng đô la cũng có thể gặp khó khăn nếu dự trữ ngoại hối thấp.

Tỷ giá đồng đô la Mỹ tăng trở lại cũng đang ảnh hưởng lớn đến một số nền kinh tế dễ bị tổn thương. Sự thiếu hụt đồng đô la ở Sri Lanka phần nào thúc đẩy cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất trong lịch sử. Đồng rupee của Pakistan đã giảm xuống mức thấp kỷ lục so với đồng đô la vào cuối tháng Bảy, khiến nước này đứng bên bờ vực vỡ nợ. Và Ai Cập cũng đang đối mặt với kho đô la cạn kiệt cũng như dòng vốn đầu tư trong nước đổ xô ra nước ngoài. Cả ba nước đều đang phải nhờ tới sự giúp đỡ của Quỹ Tiền tệ quốc tế.

"Đây là một môi trường đầy thách thức", ông William Jackson, nhà kinh tế trưởng mảng thị trường mới nổi tại Capital Econimics cho biết

Hệ lụy của đồng đô la tăng mạnh

Theo CNN, thông thường đồng đô la Mỹ có xu hướng tăng giá trị khi nền kinh tế của Mỹ rất mạnh hoặc ngược lại khi yếu đi và thế giới đang đối mặt với suy thoái. Trong cả hai tình huống, các nhà đầu tư đều xem đồng tiền của Mỹ là cơ hội để tìm kiếm tăng trưởng hoặc là một nơi tương đối an toàn để gửi tiền trong thời điểm họ cần phải vượt qua khủng hoảng.

Hiện tượng này thường liên quan đến khái niệm "đồng đô la cười" vì khả năng tăng mạnh ở cả hai thái cực. Tuy nhiên, những quốc khác ngoài Mỹ sẽ rơi vào tình huống ngược lại với trạng thái này.

Ông Manik Narain, Người đứng đầu chiến lược tài sản chéo ở các thị trường mới nổi xác định 3 lý do khi đồng đô la Mỹ tăng mạnh trở lại thì sẽ gây tổn hại cho các quốc gia có nền kinh tế yếu hơn trên thế giới. Đầu tiên là sẽ làm căng thẳng tài chính. Không phải quốc gia nào cũng có khả năng vay tiền bằng nội tệ trong nước vì các nhà đầu tư nước ngoài thường không tin tưởng vào các thị trường tài chính kém phát triển hơn. Điều đó có nghĩa sẽ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc phát hành các khoản nợ bằng đô la. Tuy nhiên, giá trị đồng đô la Mỹ tăng lên sẽ khiến việc trả nợ đắt đỏ hơn, làm tiêu hao ngân khố của chính phủ. Chẳng hạn như Sri Lanka đã chứng kiến giá trị của đồng rupee giảm hơn so với đô la vào đầu năm nay. Chính phủ đã cạn kiệt nguồn dự trữ ngoái hối, vốn dĩ đã thấp do sự sụt giảm của ngành du lịch trong Covid.

Thứ hai, khi đồng tiền của một quốc gia suy yếu đáng kể thì các cá nhân, công ty và nhà đầu tư nước ngoài giàu có bắt đầu rút tiền để cất giữ vào nơi an toàn hơn. Điều đó đẩy tỷ giá tiền trong nước xuống thấp hơn và làm trầm trọng thêm các vấn đề tài khóa.

Thứ ba, đồng đô la Mỹ tăng sẽ gây áp lực cho quá trình phát triển kinh tế. Nếu các công ty không đủ khả năng mua hàng nhập khẩu cần thiết để phục vụ hoạt động kinh doanh thì sẽ khiến hàng hóa của họ tồn kho. Các nhà sản xuất cũng không bán được nhiều ngay cả khi nhu cầu vẫn lớn, điều đè nặng lên sản lượng kinh tế.

"Điều đó có thể gây ra tác động xấu cho thị trường bởi vì chính bản thân họ không có cơ hội để tăng trưởng kinh tế tốt hơn", ông Narain nói.

Khủng hoảng

Ông Brad Setser từ Hội đồng Quan hệ Đối ngoại cho biết ông đang theo dõi Tunisia, quốc gia đang gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu ngân sách, cũng như Ghana và Kenya, những quốc gia có nợ cao. Hay El Salvador sẽ có khoản thanh toán trái phiếu vào đầu năm tới, trong khi Argentina tiếp tục gặp khó khăn sau cuộc khủng hoảng tiền tệ gần đây nhất vào năm 2018. IMF ước tính 60% các quốc gia có thu nhập thấp đang hoặc có nguy cơ cao về nợ chính phủ vào thời điểm hiện tại.

"Các quốc gia như Brazil, Mexico và Indonesia thường không vay nhiều bằng ngoại tệ và duy trì dự trữ đủ ngoại hối nhằm kiểm soát mức nợ nước ngoài, ông Brad Setser nói.

Ngoài ra còn có rủi ro khác như tình trạng hỗn loạn ở các thị trường mới nổi có thể lan rộng trong hệ sinh thái tài chính, gây ra một loạt các tác động lan tỏa. Lạm phát cũng thúc đẩy các ngân hàng trung ương ở nhiều thị trường mới nổi bắt đầu tăng lãi suất sớm hơn. Brazil đã quyết định tăng số tiền đi vay trong 12 cuộc họp liên tiếp sau khi bắt đầu quá trình này từ tháng 3 năm 2021.

Và những động thái này vẫn có thể ảnh hưởng đến số phận của hai nền kinh tế lớn nhất thế giới là Mỹ và Trung Quốc. "Nếu Mỹ đi vào suy thoái thì các nước sẽ bị ảnh hưởng. Và điều này cũng sẽ khiến mọi người chịu rủi ro nhiều hơn", ông Robin Brooks, nhà kinh tế trưởng tại Viện Tài chính Quốc tế cho biết./.