Đứng trước hỏa lực Thổ tại Syria: Mỹ, người Kurd rơi vào “nước sôi lửa bỏng”

Lực lượng dân quân người Kurd, Syria đang ngày càng thất vọng với nhà bảo trợ Mỹ và đang thúc giục Washington làm nhiều hơn để ngăn chặn cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ vào khu vực then chốt của họ ở Syria.

Theo AP, những diễn biến tại Afrin đang phản ánh sự quan ngại sâu sắc giữa người Kurd về liên minh với người Mỹ - mối quan hệ đã đóng vai trò quan trọng trong chiến dịch đánh bại IS tại Syria. Người Kurd đang lo sợ rằng, cuối cùng, họ và ước mơ về tự trị sẽ trở thành kẻ thua cuộc trong bàn cờ của các các cường quốc quyền lực hơn ở Syria.

Afrin – nơi sống còn của YPG

Lực lượng dân quân người Kurd Syria YPG coi việc bảo vệ khu vực Afrin là một cuộc đấu tranh sống còn để bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của họ. Afrin có ý nghĩa quan trọng - một trong những khu vực đầu tiên của người Kurd nổi lên chống lại Tổng thống Bashar Assad và giành quyền tự trị, đồng thời là một căn cứ của các chiến binh cấp cao tiên phong trong liên minh với người Mỹ.  Khu vực này cũng là một mắt xích quan trọng trong nỗ lực của họ để hình thành một vùng lãnh thổ xuyên suốt tiếp giáp biên giới với Thổ Nhĩ Kỳ. Cuộc tấn công của Ankara vào đây, bắt đầu vào ngày 20/1, đã giết chết hơn 60 thường dân và hàng chục tay súng của cả hai bên, trong khi khiến hàng ngàn người phải di dời.

Chiến dịch tấn công quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ tại Afrin đã mở một mặt trận mới trong cuộc xung đột Syria. (Nguồn: AP)

"Làm thế nào mà họ có thể đứng ngoài và nhìn mọi việc như vậy?" Aldar Khalil, một chính trị gia cao cấp người Kurd nói về lập trường của liên minh chống IS do Mỹ dẫn đầu. "Họ nên thực hiện các nghĩa vụ đối với những lực lượng đã hợp tác với họ (trong cuộc chiến chống khủng bố.) Chúng tôi nhìn nhận không rõ ràng và thiếu quyết đoán của họ như một điều đáng quan ngại."

Khalil, một trong những kiến trúc sư hàng đầu của chính quyền tự trị người Kurd Syria, và ba quan chức cấp cao khác nói với báo chí rằng, các quan chức Mỹ đã đưa ra các tuyên bố khó hiểu trước công chúng về chiến dịch tấn công của Ankara vào Afrin. Một nguồn tin còn cho biết một số nhận xét của Hoa Kỳ thậm chí còn hỗ trợ ngầm cho cuộc tấn công này.

Mỹ tiến thoái lưỡng nan

Hoa Kỳ đang ở trong một tình huống khó khăn, đấu tranh giữa lợi ích của người Kurd, đồng minh duy nhất của nước này trong chiến tranh Syria, và các mối quan hệ với Thổ Nhĩ Kỳ, một đồng minh quan trọng trong NATO.

Ưu tiên của Hoa Kỳ đối với lực lượng người Kurd Syria YPG - xương sống trong lực lượng liên minh chống IS - là để họ kiểm soát vùng lãnh thổ tái chiếm được từ tay người IS tại phía bắc và đông Syria, bao gồm cả thành phố Raqqa. Washington muốn ngăn IS hồi sinh lực lượng và cũng muốn YPG chặn liên minh Damascus, Iran không tiến vào khu vực này.

Afrin không phải là trọng tâm trong các mục tiêu của Hoa Kỳ và các quan chức Mỹ nói rằng can dự vào đây sẽ làm xao lãng cuộc chiến chống lại IS.

Liên minh do Hoa Kỳ lãnh đạo đã tách mình ra khỏi lực lượng người Kurd ở Afrin, nói rằng người Kurd ở đây không nhận được sự huấn luyện của Mỹ và không tham gia cuộc chiến chống IS ở miền đông Syria. Tuy nhiên, Washington cũng ngầm chỉ trích cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ là vô ích.

"Sự gia tăng bạo lực ở Afrin đã làm gián đoạn một khu vực tương đối ổn định ở Syria, và giảm đi những nỗ lực nhằm đảm bảo thất bại lâu dài của IS. Tình hình này cũng có thể bị IS lợi dụng cho hoạt động tiếp tế và tìm nơi ẩn náu an toàn", liên minh nói trong một tuyên bố qua email tới AP.

Những con đường “tồi”

Về phần mình, Thổ Nhĩ Kỳ coi YPG là cánh tay nối dài của nhóm nổi dậy người Kurd PKK tại nước này và tuyên bố sẽ "xóa sổ" họ khỏi biên giới.

Trong khi Mỹ có thể tự tách mình ra khỏi cuộc chiến ở Afrin, họ sẽ không còn ngồi yên được nữa nếu Thổ Nhĩ Kỳ mở rộng cuộc chiến lên Manbij, một thị trấn phía đông Syria -nơi quân đội Mỹ được triển khai cùng với lực lượng của người Kurd  từ năm 2016.

Mỹ có một lựa chọn là chấp nhận đề xuất của người Kurd thuyết phục Assad triển khai quân đội tới đây để làm một vùng đệm ngăn cách người Kurd và người Thổ ở Afrin. Nobohar Mustafa, một phái viên của người Kurd tại Washington, nói rằng người Mỹ đã tỏ ra cởi mở đối với đề xuất đó. Tuy nhiên, cho đến nay chính phủ Assad đã từ chối, họ muốn kiểm soát hoàn toàn khu vực.

Elizabeth Teoman, một chuyên gia về Thổ Nhĩ Kỳ thuộc Học viện Nghiên cứu Chiến tranh, nói thêm một lựa chọn nữa là tìm kiếm thỏa hiệp với Thổ Nhĩ Kỳ bằng cách rút lực lượng Mỹ và người Kurd ra khỏi Manbij.

"Người Thổ Nhĩ Kỳ có thể chấp nhận điều đó như là một bước đi trung gian, nhưng Hoa Kỳ sẽ phải đối mặt với nguy cơ leo thang căng thẳng từ Thổ Nhĩ Kỳ nếu vẫn duy trì quan hệ đối tác với YPG", Teoman nói.

Các quan chức Hoa Kỳ gần đây cũng nói rằng họ không có ý định rút khỏi Manbij.

Tại Washington, các quan chức Mỹ bác bỏ quan điểm cho rằng Hoa Kỳ đã không cố gắng đủ để kiềm chế Thổ Nhĩ Kỳ. Ngoài việc thúc giục chính quyền Thổ Nhĩ Kỳ hạn chế hoạt động và tránh mở rộng xung đột về phía đông, họ cho biết rằng Tổng thống Donald Trump đã nói chuyện trực tiếp với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan. Nhà Trắng cho biết, thông qua một cuộc điện đàm, ông Trump đã kêu gọi Thổ Nhĩ Kỳ "giảm leo thang, hạn chế các hành động quân sự, và tránh gây thương vong cho dân thường".

Phía Mỹ cũng nói rằng từ khi Thổ Nhĩ Kỳ tiến hành chiến dịch quân sự trên thực địa, Washington chỉ còn lại một số lựa chọn tồi.

Mặc dù Mỹ không muốn thấy chính phủ Assad quay trở lại khu vực giáp giữa Afrin và Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng có thể đó sẽ là "tình huống tồi tệ nhất", một quan chức Hoa Kỳ thân cận với chính sách về Syria cho hay.

Trong khi đó, so với Nga, Mỹ cũng không có nhiều ảnh hưởng tới các cuộc đàm phán về đảm bảo an ninh biên giới tại Syria.  Chính quyền ông Trump cũng đã lặng lẽ thừa nhận rằng, cuối cùng, người Kurd có thể sẽ phải thất vọng về những kì vọng đối với nước Mỹ. Thổ Nhĩ Kỳ dù sao cũng vẫn là một đồng minh chính thức thuộc NATO.

Tình thế “nước sôi lửa bỏng” của người Kurd Syria

Còn các quan chức người Kurd cho hay, họ không mong đợi người Mỹ gây chiến với Thổ Nhĩ Kỳ hoặc gửi quân đội tới chiến đấu cùng họ ở Afrin, nhưng "điều này không có nghĩa là Hoa Kỳ không đóng vai trò gì trong việc chấm dứt chiến tranh tại Afrin", Mustafa, phái viên người Kurd tại Washington nói.

Bà nói các quan chức người Kurd không ngạc nhiên khi người Mỹ xa cách với tình hình ở Afrin "nhưng chúng tôi không dự kiến được rằng lập trường của họ lại ở mức thấp như vậy."

Bà và Khalil đã và đang vận động hành lang Washington và châu Âu có thái độ tích cực hơn chống lại những động thái leo thang của Thổ Nhĩ Kỳ. Không chỉ đề xuất triển khai quân đội chính phủ Syria, họ cũng khuyến nghị các nhà quan sát quốc tế có thể tới đây.

Mustafa nói rằng Hoa Kỳ có thể đưa ra luận điểm rằng sự hiện diện của YPG ở tây bắc Syria, nơi các chiến binh liên kết với al-Qaida trú đóng, là cần thiết để chống khủng bố. Khalil nói ông cũng đang thúc đẩy các thành viên NATO khác gây sức ép để Thổ Nhĩ Kỳ ngừng các cuộc không kích.

Trong khi đó, một chiến dịch truyền thông có tên "Save Afrin" cũng đang được mở rộng, những người ủng hộ người Kurd ở châu Âu liên tục tổ chức nhiều cuộc biểu tình và một quan chức cấp cao của YPG còn viết bài cho New York Times.

Theo quan điểm của người Kurd, "người Mỹ đang bỏ lỡ một vấn đề quan trọng. Nếu ông Erdogan không dừng lại ở Afrin, ông ta sẽ hướng về phía đông và sẽ không dừng lại cho đến khi ông ta phá huỷ toàn bộ “công trình”" người Kurd xây dựng được ở đông Syria, chuyên gia Nicholas Herak của Trung tâm An ninh Mỹ mới cho hay.

Herak nói: "Thách thức đối với YPG là họ chỉ duy trì được quyền lực nếu vẫn tiếp tục hoạt động với vai trò là lực lượng địa phương chính trong sứ mệnh của Mỹ tại Syria".