Giữa leo thang Mỹ - Iran: Năng lượng Trung Đông liên tục rung chuyển

Vụ việc này diễn ra khi căng thẳng khu vực bùng lên chỉ vài ngày sau khi vương quốc này chỉ ra một cuộc tấn công vào hai tàu chở dầu của họ ở Vịnh Ba Tư.

Sự bất ổn tại Trung Đông đang hiện ra rõ nét ở thị trường dầu mỏ, với giao dịch dầu thô Brent chuẩn ở mức hơn 71 USD / thùng, tăng hơn 1 USD vào ngày 14/5.

Đường ống dẫn dầu Saudi rung chuyển

Đường ống trên chạy từ tỉnh miền Đông giàu dầu mỏ của vương quốc đến cảng Biển Đỏ đã ngừng hoạt động, nhưng Bộ trưởng Năng lượng Saudi Khalid al-Falih Al-Falih tuyên bố rằng việc sản xuất và xuất khẩu dầu của Saudi sẽ không bị gián đoạn.

Lực lượng Houthi ở Yemen, đang có xung đột với Saudi Arabia, cho biết trước đó vào thứ ba rằng đã phóng 7 máy bay không người lái nhắm vào các cơ sở quan trọng của Saudi, nhưng không cần giải thích chi tiết. Sau đó, họ đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công đường ống trong các bình luận do phát ngôn viên quân đội Houthi Yahya Sari đưa ra.

Trong một tuyên bố do Saudi Press Agency đưa ra, al-Falih gọi vụ tấn công vào đường ống này là "hèn nhát", nói rằng các hành động phá hoại gần đây chống lại họ không chỉ nhắm vào Saudi mà còn là sự an toàn của nguồn cung cấp năng lượng và kinh tế toàn cầu.

Thị trường dầu mỏ toàn cầu đang phản ánh rõ những căng thẳng năng lượng tại Trung Đông. (Nguồn minh họa: AP)

Phía Saudi ban đầu không đổ lỗi các vụ tấn công, nhắm vào hai trạm bơm dầu ở phía tây thủ đô cung cấp cho đường ống chạy từ phía đông của Saudi tới cảng Yanbu trên bờ biển phía tây, ngay cho các máy bay không người lái. Nhưng al-Falih trong tuyên bố của mình nêu tên phiến quân Yemen Houthi và cáo buộc họ được ủng hộ bởi Iran, đối thủ trong khu vực của Saudi.

Saudi đã có xung đột với người Houthi và các đồng minh của lực lượng này ở Yemen kể từ tháng 3 năm 2015.

"Đây là một thông điệp gửi tới Saudi Arabia: Hãy ngừng sự leo thang của các ông", phát ngôn viên của Houthi Mohammed Abdel-Salam nói với AP. "Mục tiêu của chúng tôi là đáp trả những tội ác mà họ đang phạm hàng ngày đối với người dân Yemen."

Saudi Aramco, công ty dầu khí do chính phủ Saudi kiểm soát, cho biết, để đề phòng, họ đã tạm thời đóng cửa Đường ống Đông-Tây và dập tắt một đám cháy, gây thiệt hại nhỏ cho một trạm bơm. Họ nói thêm rằng nguồn cung cấp dầu và khí đốt của Saudi Aramco không bị ảnh hưởng.

Saudi cho biết hai trạm bơm xăng dầu bị máy bay không người lái tấn công nằm tại al-Duadmi và Afif, khoảng 200 km (125 dặm) về phía tây và 400 km (250 dặm) về phía tây của thành phố Riyadh.

Saudi đã xây dựng đường ống của mình vào những năm 1980 trong bối cảnh lo ngại rằng chiến tranh Iran-Iraq sẽ cắt đứt việc vận chuyển qua eo biển Hormuz. Đường ống dài 1.200 km (746 dặm) thực tế là hai đường ống có tổng công suất 4,8 triệu thùng dầu thô mỗi ngày, theo Cơ quan Thông tin Năng lượng Hoa Kỳ.

Hai trạm bơm dầu trên cách 800 km (500 dặm) tới biên giới phía bắc giữa Yemen và Saudi.

Liên đới sóng gió Mỹ - Iran?

Các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái phản ánh cách người Houthis đã cố gắng mở rộng khả năng của họ trong cuộc chiến kéo dài bốn năm. Theo AP, lực lượng này đã nhắm vào Riyadh bằng tên lửa và sử dụng máy bay không người lái để gây gián đoạn giao thông hàng không tại các sân bay của Saudi gần biên giới Yemen. Iran đã bị Hoa Kỳ và Liên hợp quốc cáo buộc cung cấp công nghệ và vũ khí tên lửa đạn đạo cho Houthis, điều mà Tehran phủ nhận.

Tại Washington, ông Trump nói với các phóng viên rằng ông "hoàn toàn" sẵn sàng đưa quân tới Trung Đông, nhưng ông không lên kế hoạch cho điều đó và hy vọng sẽ không phải lên kế hoạch cho việc đó.

Ông Trump cũng bác bỏ một bài viết trên tờ Thời báo New York rằng Nhà Trắng đang xem xét các kế hoạch quân sự chống lại Iran có thể dẫn đến việc gửi 120.000 lính Mỹ đến Trung Đông nếu Iran tấn công lực lượng Mỹ hoặc đẩy mạnh hoạt động vũ khí hạt nhân.

Khamenei, nhà lãnh đạo tối cao của Iran, đã được truyền hình nhà nước trích dẫn khi nói với các quan chức cấp cao rằng đất nước của ông sẽ không đàm phán với Hoa Kỳ nhưng ông cũng nói, "Cả chúng tôi và họ đều không tìm kiếm chiến tranh. Họ biết rằng đó không phải là lợi ích của họ."

Washington gần đây đã triển khai một tàu sân bay, USS Abraham Lincoln và máy bay ném bom B-52 đến Vịnh Ba Tư để đối phó với các mối đe dọa được cho là vẫn chưa được xác định từ Tehran. Hoa Kỳ gần đây đã cảnh báo các tàu rằng "Iran hoặc các lực lượng ủy nhiệm của họ" có thể nhắm mục tiêu vào giao thông hàng hải trong khu vực.

Trong khi đó, các chi tiết xung quanh hành vi phá hoại đối với bốn tàu chở dầu, trong đó có hai thuộc về Saudi, ngoài khơi cảng Fujairah của UAE vẫn chưa rõ ràng. Hình ảnh vệ tinh thu được hôm thứ ba bởi AP cho thấy không có thiệt hại rõ ràng nào đối với các tàu này và các quan chức vùng Vịnh đã từ chối cho biết họ nghi ngờ ai chịu trách nhiệm.

MT Andrea Victory, một trong những mục tiêu được cho là bị tấn công, có một lỗ hổng trên thân tàu ngay phía trên mặt nước từ "một vật thể lạ", chủ sở hữu của nó, Thome Ship Management cho biết trong một tuyên bố. Hình ảnh về con tàu Na Uy - mà công ty này cho biết "không có nguy cơ bị chìm", cho thấy thiệt hại tương tự như những gì hãng mô tả.

Phát biểu tại New Delhi, Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad cho biết ông đã nói chuyện với các quan chức Ấn Độ liên quan tới những lo ngại về "các hoạt động đáng ngờ và phá hoại trong khu vực".

"Chúng tôi đã thông báo rằng trước đây chúng tôi đã dự đoán về các loại hoạt động này nhằm mục đích leo thang căng thẳng trong khu vực," ông nói.

Cũng hôm thứ ba, Tây Ban Nha tạm thời rút một trong số các tàu khu trục của mình - một phần của hạm đội do Hoa Kỳ dẫn đầu – ra khỏi Vịnh Ba Tư vì căng thẳng gia tăng. Bộ Quốc phòng nước này cho biết tàu Méndez Núñez, với 215 thủy thủ trên tàu, sẽ không vượt qua eo biển Hormuz vào Vịnh với USS Abraham Lincoln. Tàu khu trục Tây Ban Nha là tàu duy nhất không thuộc Hoa Kỳ trong hạm đội.