Giữa leo thang với Trung Quốc, Mỹ chốt hạ thương vụ 66 tiêm kích F-16 cho Đài Loan

Theo CNN, thương vụ này được hoàn tất vào thứ sáu tuần trước và diễn ra trong bối cảnh Trung Quốc đang gia tăng sức ép lên Đài Loan - nơi Bắc Kinh coi là một phần lãnh thổ không thể tách rời của họ.

Đã có một thông báo về giao dịch vũ khí được đưa ra ngày hôm đó trên trang web của Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ. Bài viết này cho biết Không quân Mỹ đã trao một hợp đồng cho Lockheed Martin, nhà sản xuất F-16, để sản xuất 90 chiếc máy bay này.

Không có khách hàng nào được nêu tên trong giao dịch mua, nhưng một nguồn tin của Bộ Ngoại giao Mỹ xác nhận rằng đơn đặt hàng từ Đài Loan được chính quyền Trump phê duyệt một năm trước là một phần của thỏa thuận.

24 chiếc khác dự kiến sẽ đến Maroc. Đợt giao hàng cuối cùng dự kiến vào năm 2026.

Tín hiệu về sóng gió Mỹ - Trung

Những chiếc F-16 mới, được gọi là F-16V (Viper), sẽ được sản xuất tại các nhà máy của Lockheed Martin ở Greenville, Nam Carolina và Fort Worth, Texas. Chúng sẽ là những mẫu máy bay một động cơ được nâng cấp mới nhất. Mẫu đầu tiên đã hoạt động cùng Không quân Mỹ vào cuối những năm 1970. Chúng sẽ phối hợp cùng khoảng 140 chiếc F-16 khác đã có trong hạm đội Đài Loan.

Khi thỏa thuận được chính thức thông qua vào năm ngoái, nó đã được chào đón với sự ủng hộ mạnh mẽ của lưỡng đảng trong Quốc hội.

"Việc bán các máy bay F-16 cho Đài Loan gửi một thông điệp mạnh mẽ về cam kết của Hoa Kỳ đối với an ninh và dân chủ ở Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương", Hạ nghị sĩ Đảng Dân chủ Eliot Engel ở New York và Hạ nghị sĩ Cộng hòa Michael McCaul ở Texas cho biết trong một tuyên bố chung tháng tám năm ngoái.

Thông báo đó cách đây một năm được đưa ra vào thời điểm gia tăng căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh về Đài Loan, hòn đảo với khoảng 24 triệu dân. Từ đó cho đến nay, quan hệ Mỹ - Trung về vấn đề Đài Loan đã căng thẳng thêm khi Bộ trưởng Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Mỹ Alex Azar đã đến thăm Đài Loan để hội đàm với các nhà lãnh đạo hòn đảo. Azar là quan chức cấp cao nhất của Mỹ đến thăm Đài Loan trong 4 thập kỷ.

Bắc Kinh đã đáp trả bằng cách lên án chuyến thăm này trong khi điều các máy bay chiến đấu của họ đi qua điểm trung tuyến ở eo biển Đài Loan, vùng nước tương đối hẹp ngăn cách Đài Loan với Trung Quốc đại lục. Theo báo cáo của chính quyền Đài Loan và Hoa Kỳ, đây là lần thứ ba kể từ năm 1999, máy bay chiến đấu của Trung Quốc chủ động vượt qua ranh giới đó.

Sau đó vào cuối tuần, quân đội Trung Quốc (PLA) thông báo họ đã tổ chức các cuộc tập trận quân sự ở cả cực bắc và nam của eo biển Đài Loan. Các cuộc tập trận là "một động thái cần thiết để ứng phó với tình hình an ninh hiện tại ở eo biển Đài Loan và nhằm bảo vệ chủ quyền quốc gia", phát ngôn viên của Bộ Tư lệnh phía Đông thuộc PLA, Thượng tá Zhang Chunhui cho biết.

Và hôm thứ bảy tuần trước, tờ Hoàn Cầu của Trung Quốc đã đăng một bài chỉ trích về thương vụ bán F-16.

"Mặc dù thỏa thuận đã được chính quyền Trump thông qua vào năm ngoái và việc ký kết chính thức dự kiến sẽ diễn ra sớm hay muộn, nhưng tuyên bố của nó vào thời điểm cụ thể này được cho là một hành động khiêu khích khác của Mỹ và là một bước đi trên lằn ranh đỏ của vấn đề Đài Loan, điều sẽ gia tăng nguy cơ đối đầu hơn nữa", bài viết của tờ Hoàn Cầu dẫn lời các nhà phân tích quân sự Trung Quốc cho biết.

Nhưng Drew Thompson, một cựu quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ, hiện làm việc tại Trường Chính sách công Lý Quang Diệu ở Singapore, cho biết thông báo hôm thứ sáu tuần trước mang tính thủ tục nhiều hơn là khiêu khích, vì Lockheed Martin còn phải bố trí các nhà thầu phụ để tìm được các bộ phận cụ thể chế tạo máy bay phù hợp với thông số kỹ thuật của Đài Loan.

Thompson nói: "Nó giống như mua một chiếc xe hơi. Họ còn đang hoàn thiện các lựa chọn mà Đài Loan muốn".

Mục tiêu duy trì ổn định

Nhà phân tích quân sự Australia Peter Layton thuộc Viện Griffith châu Á cho biết việc bán F-16 thực sự có thể giúp ổn định tình hình Đài Loan, ít nhất là từ quan điểm quân sự.

Layton nói: "Giao dịch này sẽ duy trì sự cân bằng không chiến" giữa lực lượng không quân Đài Loan (ROCAF) và Trung Quốc (PLAAF).

"PLAAF có nhiều máy bay chiến đấu hơn đáng kể so với ROCAF, nhưng trong một cuộc xung đột, ROCAF sẽ phòng thủ và PLAAF tấn công. Sự khác biệt về vai trò và việc ROCAF sẽ hoạt động trên các sân bay của riêng họ bù đắp cho sự khác biệt về số lượng", ông nói.

Layton nói: "Các máy bay F-16 bổ sung sẽ chỉ đơn giản là giữ thế cân bằng cho tới đầu những năm 2030".

Trong khi Mỹ từ lâu đã cung cấp vũ khí cho Đài Loan theo Đạo luật Quan hệ Đài Loan năm 1979, thì Bắc Kinh thường xuyên chỉ trích những vụ mua bán đó, phản đối chúng là vi phạm chủ quyền của Trung Quốc.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Zhao Lijian hôm thứ Hai đã nhắc lại những tuyên bố đó.

"Hành động này đã gây tổn hại nghiêm trọng đến chủ quyền và lợi ích an ninh của Trung Quốc và vi phạm nghiêm trọng các chuẩn mực trong quan hệ quốc tế", Zhao nói.

Một báo cáo của Lầu Năm Góc vào tháng 5 năm 2019 cảnh báo rằng lợi thế quân sự truyền thống của Đài Loan so với Bắc Kinh trong trường hợp xảy ra xung đột xuyên eo biển đang bị xói mòn khi Trung Quốc tiếp tục nỗ lực hiện đại hóa các lực lượng vũ trang của mình.

Kể từ đó, chính quyền Trump đã đẩy mạnh việc bán vũ khí cho Đài Loan, bao gồm xe tăng chiến đấu chủ lực Abrams, tên lửa phòng không Stinger và đầu năm nay là ngư lôi mới.

Vào tháng trước, Bộ Ngoại giao Mỹ đã chấp thuận yêu cầu của Đài Bắc nâng cấp tên lửa đất đối không Patriot với chi phí ước tính khoảng 620 triệu USD, theo hãng thông tấn Đài Loan (CNA).

Layton cho biết hôm thứ Hai, việc nâng cấp tên lửa Patriot sẽ hoạt động cùng với tiêm kích F-16 để giữ ổn định trên eo biển Đài Loan.

Ông nói: "Việc bán Patriot và F-16V phù hợp với nhau để hỗ trợ hệ thống phòng không của Đài Loan mà không phải đối đầu với Trung Quốc".